دو خانم نوازنده که کودکان را عاشق موسیقی می‌کنند/ روایت سحر و نیلوفر از آموزش موسیقی کودک
سحر میرهاشمی و نیلوفر نادی همزمان با انتشار مجموعه "آموزش مربیگری موسیقی کودک" درباره این کتاب و مقوله آموزش موسیقی به کودکان صحبت کردند.
ایران آرت: حمیدرضا پیرمحمدی: اهمیت یادگیری موسیقی در سنین پایین سبب ایجاد شدن یک شاخه از موسیقی به نام آموزش موسیقی کودک شده است. کودکان دنیای متفاوتی دارند بنابراین باید برای یاد دادن موسیقی به کودک، از روش‌های مخصوص استفاده کرد. تمامی ویژگی‌های کودکان را باید در نظر گرفت تا بتوان استعداد آن‌ها را در زمینه موسیقی شکوفا کرد. حیات موسیقی کودک در ایران، حکایت کلاف سردرگمی است که مدت‌ها در سایه بی‌توجهی متولی‌اش زیر پا مانده و لگد خورده. امروز کسی نمی‌داند این کلاف، چه بوده و چه می‌خواسته باشد؟ حیات این روزهای موسیقی کودک تنها و تنها به فعالیت‌های تجربی و گاها علمی برخی اهالی دغدغه‌مند موسیقی کشورمان بستگی دارد.
سحر میرهاشمی و نیلوفر نادی به همت انتشارات آروَن، مجموعه‌ای تحت عنوان "آموزش مربیگری موسیقی کودک" را منتشر کرده‌اند. این مجموعه چکیده‌ای از تجربیات چندین ساله این دو هنرمند در زمینه موسیقی کودک است که در دو زبان فارسی و انگلیسی به چاپ رسیده است. به همین بهانه، گفتگویی با این دو هنرمند داشتیم که در ادامه خواهید خواند.
دغدغه‌تان از انتشار این کتاب چه بود؟
سحر میرهاشمی: در حوزه موسیقی کودک اساتید بزرگواری تدریس می کردند که در تدریس، شیوه های خاص خودشان را به کار می بردند. با توجه به شیوه های متفاوت اساتید، تصمیم گرفتیم که روش تدریس این بزرگواران را با شیوه های دیگری که در خارج از کشور تدریس می شود را به صورت یک مجموعه مکتوب درآوریم. در مقدمه این کتاب نیز به این موضوع اشاره کردیم که با توجه به این منبع، دوره مربیگری موسیقی کودک نیز آموزش دیده تا با درآمدی بهتر کار تدریس انجام گیرد.
نیلوفر نادی: ما به این موضوع فکر کردیم که کتابی در این زمینه وجود ندارد که بر روی این موضوع تمرکز داشته باشد و به این نتیجه رسیدیم که روش‌های اساتید پیشکسوت داخل ایران و بخشی از روش های اساتید خارج از کشور و همچنین تجربیات سال های تدریس خودمان را به صورت مکتوب در بیاوریم و در قالب یک کتاب در اختیار عموم علاقه‌مندان قرار دهیم.
در مورد انتشار این کتاب برامون بیشتر توضیح بدید؟
سحر میرهاشمی: ما برای تدریس موسیقی کودک، اصولی را برای خودمان تنظیم کرده بودیم که از طریق آن روند تدریس را به خوبی پیش می بردیم. بعد از مدتی که بازخورد خوبی را دیدیم، تصمیم گرفتیم این اصول را به صورت مدرن و مکتوب وارد بازار کنیم تا منبع خوبی برای افرادی باشد که می خواهند در این حوزه فعالیت کنند.
نیلوفر نادی: این کتاب از دسته‌بندی‌های مختلفی از جمله تئوری موسیقی، ریتم موسیقی و یکسری تجربیات و بازی‌های حرکتی تشکیل شده است و در واقع ما کل دوره‌ی موسیقی کودک که از 1.5 تا 2 سال به طول می‌انجامد را دسته‌بندی کردیم و راجع به هر سرفصل آن توضیحات خلاصه‌شده‌ای را منتشر کرده‌ایم. این کتاب از 15 سرفصل تشکیل شده که به دو بخش فارسی و انگلیسی تألیف شده است.
این کتاب برای چه رنج سنی مناسب است؟
سحر میرهاشمی: مخاطب این کتاب، بزرگسالان و تمام مربی های موسیقی کودک هستند. البته در مقدمه این کتاب به این موضوع اشاره کردیم. این کتاب می تواند مورد استفاده پدران و مادرانی قرار گیرد که تا حدودی به موسیقی اشراف دارند و با رجوع به این کتاب، می توانند راحت تر فرزندانشان را آموزش دهند. همچنین این کتاب می تواند مورد استفاده مربی های موسیقی کودکی که به تازگی کار تد ریس را شروع کرده اند نیز قرار گیرد. البته مربی باید خلاقیت بسیاری داشته باشد تا در آن واحد بتواند بازی و ریتم طراحی کند و با سازهای مختلف خلق اثر کند و آن را با کودکان انجام داده تا کلاس را از حالت تکراری و یکنواختی درآورند و صرفا نوازنده بودن برای آموزش کافی نیست.
نیلوفر نادی: در تکمیل صحبت‌های سحر میرهاشمی نیز باید به این نکته اشاره کرد که شاید خیلی از چیزهایی که در تئوری موسیقی بلد هستیم را به صورت مستقیم در موسیقی کودک استفاده نمی‌کنیم اما تا زمانی که به آن اجحاف کامل نداشته باشیم، نمی‌توانیم در این زمینه خلاقیت داشته باشیم. و در پسِ ذهن‌مان باید تئوری موسیقی، ریتم موسیقی و حتی سلفژ را به صورت کامل داشته باشیم تا بتوانیم در زمینه موسیقی کودک فعالیت و خلاقیت مرتبط را ایجاد کنیم و یکسری فعالیت های مربوط به آن را انجام دهیم.
چه شد که تصمیم به ورود به عرصه موسیقی کودک گرفتید؟
سحر میرهاشمی: حدودا 4 سال است که در حوزه موسیقی کودک فعالیت می کنم. در ابتدا در کلاس های سرکار خانم سودابه سالم شرکت نموده و تجربیات لازم را کسب کردم و با مشاهده ویدئوهای آموزشی، تصمیم به فعالیت جدی در راستای آموزش موسیقی کودک گرفتم.
نیلوفر نادی: علاقه من به کار کردن با بچه ها و موسیقی باعث شد که پا به این عرصه بگذارم. من تقریباً 10 سال است که کار موسیقی کودک می‌کنم و برای شروع این فعالیت پیش ۲،۳ تا از اساتیدی که در این زمینه فعال هستند، دوره های متعددی را گذراندم و آموزش دیدم. همچنین سعی کردیم با جستجو و دیدن ویدئوهای زیادی در رابطه با آموزش مربیگری موسیقی کودک خودمان را به روز نگه داریم و از روش های جایگزین هم استفاده کنیم.
از اهمیت آشنایی کودکان با موسیقی و تأثیر آن در شخصیت آنان برامون بگید؟
نیلوفر نادی: به طور کلی به دلیل اینکه موسیقی بر پایه ریتم است، در زندگی بچه‌ها تأثیر بسزایی می‌گذراد و انگار که بچه‌ها برنامه‌ریزی شده می‌شوند خصوصاً بچه‌هایی که مسئولیت پذیر و نظم پذیر نیستند، موسیقی به آن‌ها کمک زیادی در این زمینه می‌کند به این دلیل که موسیقی به ما می‌گوید که باید بر روی یک حساب و کتابی ساز بنوازید و اگر دارید از جایی شروع می‌کنید، در جایی باید آن را تمام کنید و یکسری قانون‌ها و ریتم‌های مشخصی دارد و این مشخص بودن آن باعث می‌شود که بچه‌ها منظم بودن را یاد بگیرند و بتوانند مسائل را خیلی بهتر در ذهن‌شان دسته‌بندی کنند و تصمیم‌های بهتری در زندگی‌شان بگیرند.
سحر میرهاشمی: ما اجراهای گروهی نیز داشتیم و در این کتاب نیز به آن اشاره کردیم و این تیم ورک باعث می‌شود که این حس همکاری از بچگی در ذهن‌شان شکل بگیرد و اگر در کلاس دو نفر بلز آلتو، دو نفر ساز کوبه‌ای و چند نفر زایلوفون می‌نوازند، این‌ها هر کدام دارند وظایف خودشان را انجام می‌دهند اما باید در قالب گروه حواسشان به یکدیگر باشد. پس این موضوع نشان دهنده این است که می‌توانند قطعات خودشان را به صورت منظم اما در قالب یک گروه اجرا کنند.
متأسفانه در کشور ما نگاه درستی به موسیقی کودک وجود ندارد. چه راهکاری را برای این موضوع پیشنهاد می‌دهید؟
نیلوفر نادی: به نظر من دلیل این موضوع این است که تنها چیزی که از بیرون دیده می‌شود، این است که بچه‌ها قرار است یک سازی بنوازند اما اتفاقی که می‌افتد این است که موسیقی بر روی شخصیت و ذهنیت بچه‌ها تأثیر می‌گذارد که بهترین سن شروع آن، از سنین کودکی است و شاید اگر در سن 20 سالگی موسیقی را آموزش ببیند، شاید خیلی این تأثیرات را از موسیقی نگیرد. من فکر می‌کنم از حدود 6 سال گذشته اوضاع موسیقی کودک در کشورمان خیلی بهتر شده و فضا برای آموزش موسیقی کودک بازتر شده و خانواده‌هایی که به این سمت می‌روند، بیشتر دیده می‌شوند.
سحر میرهاشمی: با توجه به تجربه‌ای که در این زمینه داشتیم متوجه شدیم، بچه‌هایی که ابتدا موسیقی کودک را می آموزند و سپس ساز تخصصی مورد علاقه شان را شروع می کنند، به دلیل یادگیری مبانی به روش ساده و در قالب قصه و بازی، راحت تر و سریع تر پیش می روند.
سازهای ایرانی چقدر باید در تولید موسیقی کودک استفاده شوند؟
نیلوفر نادی: در موسیقی کودک خیلی جدیت استفاده از ساز را نداریم. البته یکسری از سازها مانند بلز، فلوت ریکوردر، طبلک و... وجود دارد که بچه‌ها می‌نوازند اما قرار نیست که نوازنده حرفه ای این سازها بشوند بلکه این سازها ابزاری برای آموزش هستند و در نهایت برای تشخیص علاقه و استعدادشان برای انتخاب ساز تخصصی. همینطور برای ساز همراهی کننده مربی، بسیاری از اوقات اتفاق افتاده که در مهدکودکی تدریس کردم که هیچ سازی در اختیار نداشتم و مجبور بودم از بادی پرکاشن و روی زمین و دیوار زدن به عنوان ساز کوبه ای استفاده کنم.
سحر میرهاشمی: ما به هنگام آموزش، با نواختن ساز کودکان را همراهی می کنیم. یک مربی امکان دارد با گیتار، بلز یا فلوت همراهی کند، یا یک مربی با سنتور. اما ترجیحا برای آموزش از ساز پیانو استفاده می کنیم که به مراتب بهتر است.
چه ریتم‌هایی برای موسیقی کودک مناسب است؟
سحر میرهاشمی: ما در موسیقی کودک معمولا از ریتم‌های ساده شروع می‌کنیم و به عنوان مثال در طبلک سعی می‌کنیم ریتم‌ها را با توجه به شعر به آن‌ها آموزش دهیم و بر روی هجاهای شعر آموزش می‌دهیم و این موضوع به ضمیر ناخودآگاهش می‌رود.
چه راهکاری برای اصلاح موسیقی کودک مناسب است؟
نیلوفر نادی: به نظر من اگر در رسانه‌ها بیشتر به موسیقی کودک پرداخته شود، باعث می‌شود بیشتر این نوع موسیقی شنیده شود و همینطور اگر در فضای مجازی بیشتر در مورد این مبحث صحبت شود، کمک بزرگی به دیده شدن موسیقی کودک می‌شود.
سحر میرهاشمی: راهکاری که به نظر می رسد این است که برای موسیقی کودک، دوره ای را در دانشگاه ها همانند دیگر گرایش ها، به صورت تخصصی گنجانده شود. به این دلیل که کار کردن و آموزش به کودکان بسی گسترده است.
به فکر برگزاری کنسرت با هنرجویان هستید؟
سحر میرهاشمی: ما در آموزشگاه موسیقی، سالن اجرایی داریم که در پایان هر فصل با حضور خانواده های هنرجویانمان کنسرتی با استفاده از سازهای کوبه ای، شعر و آواز برگزار می کنیم تا از اجرای گروهی دلهره ای نداشته باشند و همچنین جایگاه خود در گروه و وظیفه شناسی شان را نسبت به گروه بشناسند. همه این ها باعث می شود تا شخصیت موسیقایی کودکان از ابتدا شکل بگیرد.
نیلوفر نادی: حتما؛ این موضوع بسیار حائزاهمیت است. ما به صورت دوره ای کنسرت ها را برگزار می کنیم. به این دلیل که هم خودشان لذت می برند هم خانواده هایشان نتیجه تلاش هایشان را می بینند. در یکسری از آموزشگاه هایی که من کار می کنم، حتی هر سال سالنی هم برای اجرای هنرجوها در نظر گرفته می شود و بلیط فروشی هم انجام می شود که این موضوع، خیلی حس خوبی هم برای خانواده ها و هم برای بچه‌ها است.
ویروس کرونا چقدر به آموزش شما لطمه زد؟
نیلوفر نادی: اولین و بدترین ضربه‌ای که ویروس کرونا به ما زد این بود که دیگر نمی‌توانستیم کلاس‌ها را گروهی برگزار کرد. کلاس گروهی انرژی بسیار بالاتر و پویاتری نسبت به کلاس‌های تک نفره دارد و در کلاس‌های آنلاین نیم ساعته نهایت می‌توانیم به دو نفر آموزش دهیم و اگر تعداد بچه‌ها بیشتر می‌شد، فرصت نمی‌شد که مطالب بیشتری را آموزش دهیم. کلاس‌های آنلاین را می‌شود پیش برد اما کیفیت کلاس‌های حضوری را ندارد.
