گزارشی از گفت‌وگو با دنباله‌روان مد معروف زمستانی در خیابان
زندگی و زمانه دختران چکمه‌پوش تهرانی!
الهام 29 ساله می‌گوید : «پوشیدن چکمه از قدیم تا امروز جزو واجبات رفت و آمد در فصلهای سرد و در باران و برف است. من هم مثل همه فقط خریده‌ام، اما درباره آن چیزی نمیدانم».
ایران آرت : شقایق جعفری در سایت مدآنلاین نوشت: اسمش هم آدم را یاد برف و سرما میاندازد. همان چیزی که با اولین باران پاییزی پا میکنیم و نوید روزهای سرد را در شهر به رهگذران میدهیم. بله چکمه! همان کفشی که به خاطر شکل و شمایل خاص خود به سرعت در میان مردم به محبوبیت رسید چکمه، پوتین با هر اسم قدیم و جدیدی که دارد برای اولین بار با هدف نگهداری از پا به ویژه در قسمت قوزک طراحی شد اما برای اینکه بدانید سر و کله این چکمه از کجا پیدا و از کی به عنوان شاخصه اجتماعی آمدن سرما همه گیر شد با ما همراه شوید.
پیش از این که وارد بحث چکمه شویم به تاریخچه مختصری درباره کفش می‌پردازیم.
اولین کفش در تاریخ بشر بر پای مصریان بوده است که اجداد صندل های امروزی است و از جنس پاپیروس بوده است. در قرون وسطی، نوک کفش نشان‌دهنده موقعیت اجتماعی شخص بود. بدین ترتیب، که هر چه بلندتر بود، شخص در مرتبه بالاتری از سطوح اجتماعی قرار داشت. از سالهای 1700 بود که کفشهای فانتزی وارد بازار شد. در این سال‌ها، خانمهای ثروتمند، زیاد از خانه بیرون نمیآمدند و درنتیجه کفشهایی از ابریشم و برودری دوزی شده میپوشیدند. شاید برای تان جالب باشد که بدانید تا سال 1830 کفش پای چپ و پای راست وجود نداشته است! جالب است بدانید که در سال 1910 قوانینی برای عفت عمومی جامعه، در مورد اندازه پاشنه کفش بانوان وضع شده بوده است. پاشنه بلندتر از هشت سانتی متر، به عنوان خطری در جامعه اعلام شده است!
طراحی اولین چکمه از تولید تا مصرف
حتما شما هم حداقل عکس های قدیمی پادشاهان سرزمین‌های مختلف با چکمههای بسیار بلند چرمی را دیدهاید. اما قدمت این کفش طولانی‌تر از این حرفها و تصاویر ثبت شده است؛ چیزی حدود 18 هزار سال قبل از میلاد مسیح که نخستین تصاویر از یک مرد و زن با چکمه‌هایی از جنس چرم مردانه و خز زنانه به شکل نقاشی در غاری در اسپانیا کشف شد. کفشی ساده و تقریبا نوک تیز که با کمک پوست یا چرم با بند به دور پاها بسته میشد تا از آنها در برابر سرما و آسیبهای محیط محافظت کند. نقاشی‌های دوران باستان هم نشان می‌دهد که افرادی که در سرزمین‌های سرد مانند ژاپن یا روسیه زندگی میکردند نوعی کفش از جنس پوست به پا داشتند که احتمالا نیای بوتهای امروزی بوده است.
این چکمه‌ها در زمان چارلز اول در انگلیس محبوب و با پیشرفت صنعت کفاشی به شکل ساده از جنس چرم و بنددار در میان طبقات اشراف مرسوم شد. اما داستان طراحی اصلی چکمه از این قرار بود که ظاهر ساق پاهای چار لز اول به خاطر ابتلا به بیماری نرمی استخوان بسیار نامناسب بود تا جایی که برای راه رفتن از عصا استفاده میکرد اما کفاشی دورهگرد برای اینکه نقص پاهای او را مخفی کند کفشی به شکل همین چکمههای بلند طراحی کرد تا ظاهر بدشکل پاهای او را بپوشاند. به همین ترتیب چکمه بعد از به قدرت رسیدن چارلز به‌عنوان بهترین و مدترین نمونه کفش برای مردان معرفی شد. از طرفی چکمه به مشخصه قدرت حکمرانی تبدیل شد، یعنی در زمانی که بیشتر مردم پا برهنه بودند امپراطورها و پادشاهان طرح‌های رنگارنگ و زینت داده شده آن را پا میکردند. از طرفی دیگر چکمه برای استفاده افراد بلند مرتبه و سناتورهای بزرگ دنیا طراحی میشد و بعدها به‌عنوان عضوی از لباس رسمی ارتش شناخته شد.
تغییرات چکمه از ابتدا تا امروز
چکمه‌هایی که امروزه در فصلهای سرد سال به شکلهای متنوع پشت ویترین مغازهها خودنمایی میکند از همان ابتدا تغییرات متعددی داشت. بعد از اروپا، پوشیدن چکمه در ایران برای اولین بار به دوره هخامنشیان بر میگردد. اما این نوع کفش بیشتر برای استفاده سربازان، ماهیگیران و ساکنان مناطق آب‌خیز مرسوم بود. بعدها در دروان صفوی و پهلوی سبک پوشش پای مردان اروپا به داخل رخنه کرد و شاهان و اطرافیانشان دوباره با پوشیدن چکمههای چرم بلند ابراز قدرت میکردند.
شکل ظاهری
اما شکل ساده چکمه‌ها در اروپا به شکل پاشنه بلند از جنس چرم معطر نرم که لبههای آن به طرف پائین دولا و با جوراب چکمهای پوشیده میشد در مدت کوتاهی جای خود را به چکمههای جلو بندار برای اسب سواری و مبازره داد. طولی نکشید که کفاشان برجسته روی پوستهای مرغوب و چرم طراحی شکلهای متفاوت این کفش برای خانم‌ها را شروع کردند. به این ترتیب چکمه‌ها با پاشنه بلند، بند بلند و نوک تیز به شکل کاملا زنانه درآمدند و در همان سال مجلات نوپا مد و فشن ابن نوع کفش را به خاطر راحتی برای فعالیتهای روزمره بویژه به خانمهای جوان پیشنهاد کردند. کمی بعد مدل مرسوم این روزها یعنی طرح آدلاید( چکمهای بدون پاشنه و تخت که تا قوزک پا میرسید و کنارهاش بند میخورد) همهگیر شد و این سبک بیشتر از 50 سال در بین پیر و جوان ادامه داشت.
انتخاب از روی ویژگی های ظاهری
اما همزمان با به شهرت رسیدن چکمه در دوران ویکتوریا، با رفت و آمدهای مردان و زنان فرنگ رفته آن زمان این سبک پوشش کم کم جای خود را در میان ایرانیها باز کرد و به شدت از پوشش نیم چکمه‌ها ( بیشتر برای مردان و خانمهای مسن و به نسبت درشت اندام) و نوع بلند آن برای خانمهای جوان و لاغر اندام استقبال شد. این کفشها که از طرح‌های اروپایی الهام گرفته شده بود در برخی سال‌ها با پاشنههای نازک و ساقهای بلند، مدتی بعد با پاشنه‌ای کلفت به شکل بنددار و ساق کوتاه و برای مدتی به شکل تخت و بدون پاشنه (با ساقهای بلند و کوتاه ) در میان خانم‌ها مرسوم شد و مردان برخلاف گذشته به جز نوع نیم چکمه بدون پاشنه، کمتر به سراغ این نوع پوشش می‌رفتند.
برترین برندهای داخلی و خارجی
اگر درمیان برندهای مطرح دنیا چرخی زده باشید میدانید که چکمههای متنوع از برندهای سورل، آگ، ولینگتون، کلارک، زارا و اکو این روزها پرطرفدارترین چکمه‌ها در دنیا محسوب میشوند. در حالی که در کشور ما سال‌هاست که این نوع پوشش از کشور چین به شکلی نامرغوب وارد میشود، به جز در موارد خاص که دوخت و طراحی آن به دست تولیدکنندگان قدیمی بازار کفاشها با چرمهای مرغوب انجام میگیرد.
چکمه‌پوش‌ها چه می‌گویند؟
شاید برای‌تان جالب باشد اما 90 درصد افرادی که به سراغشان رفتیم از چکمهای که در فصول سرد سال به سراغ خریدش میروند چیزی نمی‌دانند. در مقابل یک مغازه پر رفت و آمد در پاساژ تندیس، از خانم‌ها درباره چکمه و تاریخچهاش پرسوجو می‌کنم. الهام 29 ساله در جواب سوال من می‌گوید : « دانستن این داستان چه اهمیتی دارد. پوشیدن چکمه از قدیم تا امروز جزو واجبات رفت و آمد در فصلهای سرد و در باران و برف است. من هم مثل همه فقط خریده‌ام، اما درباره آن چیزی نمیدانم.» سارا دختر 24 ساله دیگری است که چکمه قهوهای رنگ بلندی را به پا دارد و پشت ویترین مغازه به دنبال نوع ساق کوتاه آن میگردد. از او هم درباره اینکه از چکمهای که پوشیده چه اطلاعاتی دارد میپرسم. جواب به نسبت متفاوتی می‌دهد و می‌گوید: « من همیشه عاشق لباس اسب سواری بوده‌ام، حتی به خاطر علاقه‌ام در 12 سالگی یک بار هم به باشگاه سوارکاری رفتم، اما به خاطر ترس، نتوانستم ادامه دهم. از همان زمان عاشق چکمههای خیلی بلند بوده و هستم و حالا، چند سالی است که این سبک پوشش را دارم. فقط این را می دانم که از قدیم این چکمه‌ها برای نظامی‌ها و سوارکارها استفاده می‌شده است.»
سراغ خانم مسنتری که کفش اسپرت و راحتی به پا دارد می‌روم و همین سوال را تکرار می‌کنم : « مد. فقط مد است که همه چیز را تعیین میکند همه ما دنبالهرو مد هستیم، بدون آن که چیزی از عقبه آن بدانیم. بویژه چند سالی است که دیگر همه از آن استفاده میکنند. من هم خودم از این نوع چکمه‌ها تهیه کردهام، اما ترجیح میدهم با همین کفشهای راحت سرکنم.»
