علی شیرازی | خوشنویسی علی شیرازی | نقاشی خط علی شیرازی
علی شیرازی و هفت راز خوشنویسی اثر بسم الله الرحمن الرحیم با قلم 30 میلیمتری
این اثر « بسم الله الرحمن الرحیم » کار علی شیرازی ، هنرمند شناخته شده خوشنویسی خاورمیانه است که اثر دیگری از او در حراج کریستیز در آوریل 2012 رکورد 60 هزار دلار به جای گذاشت؛ آنچه این « بسم الله الرحمن الرحیم » را متفاوت می کند بزرگی قلم و توان والای هنرمند در یک ضرب نویسی است.
ایران آرت : علی شیرازی چهره شناخته شده خوشنویسی کلاسیک ایرانی و نقاشی خط خاورمیانه به مهارت و استادی در استفاده از قلم های بزرگ و چنانکه بین هنرمندان خط شهره است، یک ضرب نویسی در عین مراقبت از همه اصول بنیادین این هنر کهن است.
واکاوی و بررسی این اثر « بسم الله الرحمن الرحیم » برخی ویژگی های خاص آن را هویدا می کند:
یک:
اولین جذابیت اثر که در همان نگاه نخستین بیننده را مجذوب خود می کند هارمونی ، یک دستی و روانی کل اثر است که در به اصطلاح یک ضرب نویسی توسط استاد خوشنویس ریشه دارد. پیداست هنرمند خوشنویس این اثر را در یک پرفورمنس و یک کنش خطاطانه خلق کرده است.
جامعه خوشنویسی ، علی شیرازی را در عصر معاصر به دو مولفه بارز متفاوت می دانند: توانایی استفاده از قلم های بزرگ و مهارت در یک ضرب نویسی با همین قلم های بزرگ. جمع این دو خصیصه توسط این هنرمند که در همین اثر هم متجلی ست او را از دیگر هنرمندان این وادی متمایز می کند.
دو:
این « بسم الله الرحمن الرحیم » با قلم 30 میلیمتری نوشته شده است که اهل فن می دانند در خوشنویسی هر قدر قلم بزرگ تر می شود، نوشتن با رعایت قوانین و ضوابط شناخته شده و بنیادین خوشنویسی اصیل، سخت تر و دشوارتر می شود.
از این روست که برخی یک ضرب نویسی با قلم های بزرگ را با وزنه برداری یک ضرب مقایسه می کنند؛ هر قدر وزنه سنگین تر ( بزرگ تر ) کار سخت تر!
در هم تنیدگی دانش و تجربه در یک ضرب نویسی با قلم درشت را می توان در قرائت قرآن و یا آواز خوانی خواننده تمثیل کرد؛ قاری و خواننده آگاه می داند برای خوانش یک آیه یا یک مصرع و بیت چقدر نفس می خواهد تا حین خواندن نفس کم نیاورد.
سه :
در اثر پیش رو، اوج هنر علی شیرازی را می توان در یک ضرب نویسی و کشیدگی « بس » ابتدای متن و « رحمان » و یا « حیم » پایانی به عیان دید.
برای نوشتن کشیده « بس » باید به اندازه کافی مرکب برداشت ، سپس نفس را در سینه حبس کرد و در ابتدای نوشتن فشار را به قسمت وحشی قلم ، یا همان نیش قلم ، آورد در ادامه این فشار به بخش وسط و در انتها به قسمت « انسی » قلم منتقل می شود.
پیداست که میزان این فشار و چگونگی آن غیر قابل توصیف است و تنها به سالیان سال تجربه و تمرین نیاز دارد اما اهل فن می داند هر چه قلم ریزتر این کار ساده تر و بر عکس هر چه قلم درشت تر این کار سخت تر.
سرعت عمل دست و میزان این سرعت دیگر فاکتور تعیین کننده است تا چنین اثر با ابهتی شکل گیرد زیرا روشن است اگر سرعت دست کم باشد مرکب در همان ابتدای نوشتن تمام می شود و برای ادامه کار نیاز به مرکب برداری مجدد هست که به طبع اثر را با سکته روبرو می کند و در سبک و سیاق خوشنویسانه علی شیرازی ، همان یک ضرب نویسی غیر قابل قبول است. همان مثال وزنه بردار یک ضرب توصیف دقیق این پرفورمنس خطاطانه است متوازن و یک بار باید خط نوشته شود.
استاد علی شیرازی در نوشتن کلمه « رحمان » هم این پرفورمنس موفق را بروز می دهد، حرف « ن » ذره ای پایین تر یا بالاتر ، ظریف تر یا ضخیم تر ، گشادتر یا تنگ تر نوشته شود تمامی زیبایی شناسی و کمپوزیسیون کار از دست می رفت.
چهار:
در این اثر علی شیرازی « بسم الله الرحمن الرحیم » ترکیب بندی چنان است که محاطب اثری را از پایین حرف « ب » می بیند و برای خواندن چشم به سوی بالا حرکت می کند تا به کلمه رحیم برسد و این حرکت پایین به بالا، استعاره از زمین به آسمان ، با ذات و معنای کلمه همخوان است.
پنج:
بر اساس اصالت های خوشنویسی، جانمایی « الله » و دو « الر » در این اثر بسیار تعیین کننده هستند زیرا در نقطه طلایی و مرکز دید مخاطب قرار دارند و نبض هارمونی کل اثر را به دست دارند، استاد خوشنویس با اشراف بدین نکته ریتمی موزون در این جانمایی بازتاب داده و کل کار را خوش آهنگ درآورده است.
به همین ترتیب جانمایی، ریتم و اندازه و کشش « بسم » و « حیم » در ابتدا و انتهای اثر حائز اهمیت اند.
شش:
توازن اندازه نقطه ها، تشدیدها و دیگر اصول بنیادین خط به دقت در این قطعه به غایت استادانه است و توجه در همین ظرافت ها علی شیرازی را به استادی بی بدیل بدل کرده است.
هفت:
تذهیب بر اساس ترکیب بندی و بیشتر دیده شدن خط و خوشنویسی خلق شده است که در زمره محسنات این اثر است؛ تذهیب، ساز دیگری کوک نمی کند و قصد خودنمایی بی جهت ندارد، تذهیب با احترام به شیوه تحریر حروف و کلمات و نقطه ها به خدمت اثر در می آید تا جان مایه کار بدرخشد. احترام تذهیب به اصل بودن خط در کشیدگی حرف « م » در « بسم » که قالب تذهیب را شکاف می دهد در زمره جذابیت های اثر است و قدرت قلم استاد خوشنویس را یادآوری می کند.
هشت:
اثار متعددی از استاد علی شیرازی در گنجینه های فاخر خاورمیانه نگهداری می شود از جمله:
مجموعه شاعر و ادیب شناخته شده عرب محمد المر در امارات، مرکز فرهنگی سلطان علی بن العویس دبی،مجموعه حسن بن علی آل ثانی، قطر، موزه هنر شارجه ، موزه دوحه، مجموعه انور قرقاش دبی، جمعه الماجد دبی ... گنجینه موزه بانک پاسارگاد، موزه قرآن،موزه امام علی و ...
نقاشی خط های علی شیرازی مانند خوشنویسی های کلاسیک ش در بازار هنر خاورمیانه با اقبال شایان توجه روبروست و غیر از رکورد 60 هزاری دلاری در کریستیز 2012 فروش های موفق جالب توجهی در بونامز لندن و دیگر حراجی ها داشت که در سایت های معتبری مانند Art Price می توان نمونه هایی از أن را دید:
