ماجرای نان پختن شجریان و فیلمبرداری از مار بوآ

داریوش پیرنیاکان که بیش از ٢٥‌سال در اجراهای مختلف با محمدرضا شجریان همکاری داشته، خاطرات جالبی از خسرو آواز ایران را بازگو کرد.

ایران آرت: بنا داشت نان بپزد. روز اول، دوم، سوم و دست‌آخر شجریان تا روز دهم نانی پخت که زیر دندان پیرنیاکان مزه کرد. "داریوش بیا این نان را امتحان کن." خاطره از سال‌هایی است که محمدرضا شجریان در شهرک غرب خانه داشت. داریوش پیرنیاکان هر روز عصر به خانه‌اش می‌رفت تا با هم کارهای جدید را تمرین کنند. صحبت از این است که شجریان چطور به به قله آواز رسید؟ داریوش پیرنیاکان که خود از موزیسین‌های نسل طلایی موسیقی ایران است، بارها گفته که شجریان قله تکرارنشدنی آواز ایرانی است و بابت این تحسین مورد انتقاد‌هایی هم قرار گرفته. او عوامل زیادی را در رسیدن رفیق ٤٠‌ساله‌اش به اوج آواز موثر دانسته اما درعین حال معتقد است که از همه مهم‌تر، روحیه "جست‌وجوگر" شجریان بوده است: "هیچ‌وقت و در هیچ رده‌ای از یادگرفتن و آموختن درباره چیزی که به آن علاقه داشت، دست بر نداشت. از نظر من تا ٢٠٠‌سال دیگر هم شاید کسی چون او در موسیقی و آواز ایران پیدا نشود."

به گزارش شهروند، داریوش پیرنیاکان بیش از ٢٥‌سال در اجراهای مختلف با شجریان همکاری داشته و حرف‌ها و خاطرات زیادی از او دارد. آنها هفت آلبوم مشترک به نام‌های آسمان عشق، سرو چمان، پیام نسیم، دل مجنون، یاد ایام، رسوای دل و آرام جان را با هم به انجام رساندند. اگرچه پیش از انقلاب در مرکز حفظ و اشاعه موسیقی یکدیگر را می‌شناختند اما همکاری و رفاقت نزدیک‌شان از‌ سال٥٨ و برگزاری کنسرت انتظار آغاز شده است. "به اعتقاد من و براساس تخصص و تجربه‌هایم در موسیقی می‌گویم شجریان تکرارنشدنی است اما وقتی این حرف‌ها را در مصاحبه‌هایم گفتم، مورد انتقاد برخی دوستداران هنرمندان دیگر قرار گرفتم و حتی بر من تاختند. در اینستاگرام برایم ناسزا نوشتند، چون می‌گفتم دیگر مثل شجریان به وجود نمی‌آید. من نظرم را براساس دلایلی گفتم، اگر کسی نظر دیگری دارد، می‌تواند با دلیل حرف خود را بزند. شجریان قله‌ای را در آواز به وجود آورد و هیچ قله دیگری در آواز بالاتر از آن نخواهد آمد. حالا شاید قله‌های دیگری در کنار آن به وجود بیاید، مثل قله‌ای که حافظ بعد از سعدی در ادبیات ایجاد کرد."

او معتقد است که زمان، مکان، شرایط، روحیه و شخصیت محمدرضا شجریان او را به چنین جایگاهی رسانده است: "آدم‌هایی که با او بوده، فرهنگی که شجریان در آن رشد کرده، در زندگی هنری‌اش اثر داشته. دیگر شخصی مانند او نخواهد آمد که تمام جوانب آواز ایرانی را داشته باشد. همین حالا صداهای خوبی داریم، پیش از او هم آوازه‌خوان و استادان برجسته‌ای داشتیم اما شجریان همه آنهاست."

شجریان و پیرنیاکان با هم اجراهای زیادی در کشورهای آمریکا، کانادا، انگلیس، فرانسه، سوییس، سوئد و نروژ داشتند و جز این همکاری، رفاقت ٤٠ساله‌شان نیز فرصت شناخت بیشتری از روحیات یکدیگر به آنها داده است. "تقریبا سالی سه‌ماه از این ٢٥سالی را که به واسطه کنسرت‌ها در کشورهای دیگر سفر کردیم، با هم زیر یک سقف زندگی کردیم. بارزترین ویژگی شجریان جست‌وجوگری و کنجکاوی‌اش بود. این‌طور نبود که بگوید خواننده گلها هستم با پرویز یاحقی، جلیل شهناز، بدیعی، کسایی و موزیسین‌های مهم کار کردم و دیگر بس است. خیر. او وقتی می‌شنید استادانی مثل دادبه، عبدالله‌خان دوامی یا برومند هم هستند، می‌گفت باید نزد آنها بروم تا ببینم چه می‌گویند و یاد بگیرم. این روحیه را در هیچ‌کدام از کسانی که حالا آواز می‌خوانند و به قول معروف غوره نشده مویز می‌شوند، ندیده‌ام."

پیرنیاکان از خاطره‌ای یاد می‌کند که از سال‌ها پیش آن را به یاد دارد: "زمانی که شجریان در خانه ایران‌زمین در شهرک غرب زندگی می‌کرد، برای کارهای جدیدی که ساخته بودیم، هر روز عصر برای تمرین به آنجا می‌رفتم. یک روز که رسیدم، به من گفت که داریوش امروز نان پخته‌ام، بیا بیین چطور است؟ دیدم و گفتم بد نیست اما با نان خوب فاصله دارد. فردا دوباره پخت اما هنوز دلخواه نبود. شجریان تا ١٠روز نان پخت و روز دهم نانی پخته بود که تا به‌حال مثل آن را نخورده بودم. یک‌بار که با هم به موزه تاریخ طبیعی واشنگتن رفته بودیم، در آکواریوم موزه مار بوآی بزرگی توجه ما را جلب کرد، ایستادیم و نگاه کردیم. من خسته شدم و خواستم که بروم اما شجریان چندساعتی آنجا نشست تا مار بوآ تکان بخورد. سرانجام هم مار تکان خورد و او توانست از آن لحظه فیلم بگیرد. او در همه کارهایش چنین روحیه‌ای داشت؛ عکاسی، تحقیق، کوهنوردی حتی قبل از انقلاب قرآن می‌خواند و در مسابقات ترکیه اول شد. او همه راه‌ها را رفته بود و درنهایت به قله آواز رسید اما هر کسی این روحیه را ندارد. آقای دوامی تحریری ٣٠ ثانیه‌ای خوانده بود و شجریان برای اینکه تمام جوانب تحریر را یاد بگیرد، آن را روی یک نوار به مدت نیم ساعته ضبط کرده بود و بارها در ماشین گوش می‌کرد. خیلی‌ها مثل استاد سایه یا استاد شفیعی کدکنی درباره او گفته‌اند تعاریفی که تا به حال درباره هیچ خواننده‌ای نخوانده و نشنیده‌ایم. منظورم از این حرف‌ها تخطئه دیگران نیست چون هر کدام از خوانندگان ما کارهای عالی دارند اما این آدم چیز دیگری است."