هنرمندی که به موسیقی ملی جان بخشید
دکتر محمد سریر که 100 آهنگ برای محمد نوری آهنگسازی کرده است میگوید بسیاری از آثار او را کسی جز محمد نوری نمیتوانسته بخواند.
ایران آرت: او یک نوستالژی معاصر است. کسی که در لحظه میتواند هم با صدایش در "سفر برای وطن"، در دل ها غوغای ملی-میهنی به پا کند و هم در لطیفترین حالت ممکن با "جان مریم" مسحورتان کند. اول دی ماه، نودمین سالروز تولد استاد محمد نوری است. او با صدایش خاطرههای زیادی را در ذهن چند نسل گذشته ایران ساخته و یک تصویر باشکوه از خوانندهای درجه یک به جا گذاشته است.
خراسان در ادامه نوشت؛ دریغ که دست هنر، چند سال است از داشتن هنرمندی چون او خالی است. با دکتر محمد سریر آهنگ ساز و موسیقیدانی که از کودکی با استاد محمد نوری رفاقت داشته و سالهای زیادی به عنوان آهنگ ساز آثارش در کنار او مشغول فعالیت بوده است، همکلام شدیم تا از ویژگیهای این خواننده برجسته کشور بگوید.
یک همکاری دقیق و جدی
محمد نوری 10 آلبوم در کارنامه هنری خود دارد که آهنگ سازی چهار آلبوم از این کارنامه سهم دکتر محمد سریر است. او درباره تاریخ شروع همکاری خود با محمد نوری میگوید:"آشنایی من و محمد نوری قبل از شروع همکاری در موسیقی به دوران کودکی برمیگردد. ارتباطات دوستانهای بین خانوادههای ما بود ولی بعدتر فاصلهای افتاد؛ اما از سال 44 فعالیتمان را با هم شروع کردیم. درحقیقت من در رادیو قطعاتی برای ایشان نوشتم تا اجرا کنند. این آشنایی و همکاری نزدیک 50 سال به طول انجامید. ما حدود 100 قطعه با همکاری هم تولید کردیم که نسبت به آنچه در گذشته کار میشد، قطعات جدیتری بود. ما برای این قطعات، از موسیقی علمیتر، اشعار جدیتر و در چارچوب اشعار کلاسیک ایران استفاده کردیم. اصولا ما آثارمان را با فاصله و دقت بیشتری کار میکردیم. محمد نوری هم در این زمینه دقت زیادی داشت. همکاری ما تا قبل از رفتن من به وین، برای ادامه تحصیل، ادامه یافت تا این که سال 57 به ایران برگشتم و از اواخر دهه 60 مجدد همکاریمان شروع شد."
تهرانیِ عشق گیلان
اشعار جاندار جزو جدانشدنی آثار محمد نوری است. محمد سریر با اشاره به دقت نوری در انتخاب اشعار میگوید:"ما عموما از اشعار هنرمندان شناخته شده کلاسیک، معاصر و گذشته استفاده میکردیم. دقت ما بیشتر روی اشعاری بود که بتواند هم متکی به ادبیات کهن ایران باشد و هم ظرفیت ماندگاری داشته باشد. آثار موسیقی اصولا باید زمانبر و اندیشهای پشتش باشد و ما به این زمان، توجه زیادی داشتیم. ممکن بود ساخت برخی آثارمان مانند "دلاویزترین"، چهار سال طول بکشد؛ با این که موسیقی کلامی بود و این عادت شده بود که موسیقی کلامی باید در یک روز یا یک هفته ساخته و ضبط شود، اما هر دوی ما توجه داشتیم که آثار باید یک ظرفیت و طنینی داشته باشد که در بلند مدت هم حضور پیدا کند. بنابراین، تجانسی که در این اندیشه داشتیم خیلی در طول همکاریمان تاثیر گذاشت و باعث شد تا آخرین روزی که ایشان در قید حیات بود، ادامه پیدا کند. هرچند او در میان این همکاری، ممکن بود قطعههای فولکلور هم بخواند اما تکیه و توجهش روی قطعاتی با بافت عمومی که ظرفیت موسیقایی یک قطعه و پیوندش با موسیقی ایران هست، قرار داشت."
محمد نوری اهل تهران بود اما تعداد آثار فولکلور، به خصوص آثار موسیقایی گیلانی در کارنامهاش غلطانداز است به طوری که اگر کسی او را نشناسد، گمان میکند گیلان زادگاه اوست. اینها را محمد سریر میگوید و درباره اهتمام محمد نوری به موسیقی فولکلوراضافه میکند:"جان مایه موسیقی ایران از موسیقی نواحی سرچشمه گرفته است. بنابراین مرکز ایدهها و نظرات موسیقایی است که میتوان از آن استفاده کرد. ایشان هم همین اندیشه را داشتند و به همین دلیل بود که قطعات زیادی با الهام از موسیقی فولکلور نوشتیم. موسیقیهایی که با تکیه بر موسیقی محلی ساخته شده بود. آنها جان مایه ارزشمندی دارند و میتوانند در بلند مدت هم ماندگاری داشته باشند."
موسیقی ملی مرکز توجه آقای خواننده
"ما برای آن که ایران خانه خوبان شود، رنج دوران بردهایم..." این قطعه همانطور که شروع و اوجهای شگفتانگیزی دارد، یکی از برجستهترین آثار موسیقایی ملی-میهنی است. محمد سریر درباره راز ماندگاری آثار نوری به خصوص این قطعه میگوید:"در دورانی که بیشتر توجهها به سمت مدرنیته و نغمههایی بود که از کشورهای دیگر میآمد و پخش میشد، توجه محمد نوری به موسیقی ملی ایران بود. موضوعی که کمتر خوانندهای متوجه آن است. تکیه او در عین حال، همیشه به موسیقی ملی ایران و به خصوص موسیقی فولکلور بود. البته تحصیلات ایشان در زمینه آموزش صدا و خوانندگی کاملا متفاوت انجام شد. او کاملا توجه داشت که کارش را باید به صورت آکادمیک انجام بدهد و یک نوع توانایی را در حوزه خوانندگی به دست بیاورد تا بتواند آن را در آثارش به کار گیرد. کسی که آواز می خواند، مثل هر نوازنده ساز، یک سری روشهایی دارد و میتواند یک سری امکانات را برای خودش فراهم کند تا به خوبی از عهده اجرای آثار برآید. بسیاری از قطعاتی را که من نوشتم و او اجرا کرد هیچ خواننده دیگری نمیتواند بخواند، یعنی خوانندههای معمولی. مگر این که تحصیلات موسیقی داشته باشد؛ این تحصیلات می تواند به اجرای کار کمک کند؛ این که چگونه میتوانی منهای این که از نظر موسیقایی آن را اجرا کنی، از نظر انتقال کلام و ماندگاری اثر موسیقی در ذهن خواننده و فراز و فرود کلمات هم موفق باشی. بنابراین، این توانایی و تحصیلات در حوزه موسیقی با شناخت و علاقهشان به موسیقی ملی با هم بود که توانست این ماندگاری را فراهم کند. در دورانی نه چندان دور این گوهرهای توانمند ایران بیشتر خواهند درخشید."