سه اثر میلیاردی از صادق تبریزی در نوزدهمین حراج تهران/ عکس ها

این شاید نخستین بار در حراج تهران است که از یک هنرمند سه اثر در یک دوره به مزایده گذاشته می شود؛ اسم این هنرمند نه سهراب سپهری، نه منیر فرمانفرمائیان بلکه زنده یاد صادق تبریزی ست؛

ایران آرت: در اتفاقی بسیار نادر در حراج تهران، از یک هنرمند سه اثر در یک شب روی میز حراج می رود.

این اولین بار در حراج تهران است که از یک هنرمند سه اثر در یک دوره به مزایده گذاشته می شود؛ اسم این هنرمند نه سهراب سپهری، نه منیر فرمانفرمائیان بلکه صادق تبریزی ست.

این اتفاق از این نظر منحصر به فرد است که صف متقاضیان آثار یک هنرمند آن قدر باید طولانی و بلند باشد که یک حراجی تن به انجام چنین کاری دهد و حتمن بازار سنجی برگزار کنندگان چنین اتمسفری پیرامون بازار صادق تبریزی را تخمین زده اند.

اما آنها که بازار هنر ایران را دقیق رصد می کنند شاید از این اتفاق چندان شگفت زده نشدند زیرا بهمن ماه سال گذشته ارائه اثری از تبریزی در بونامز لندن خبرساز شد و خبر این بود که این یکصدمین حضور صادق تبریزی در حراجی هاست.

مرداد امسال اما آمار دیگری رسانه ای شد که در عرض کمتر از هفت ماه، هفت اثر صادق تبریزی در حراج های مختلف بین المللی و داخلی ارائه شده و ۱۰۰ درصد آثار به فروش رسیده است؛ اتفاقی که یک رکورد محسوب می شود. اتفاقن آخرین حضور آن سلسله فروش پیاپی خلق رکورد ۲ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومانی تابلوی ریتم خط تبریزی در هفدهمین حراج تهران ، حراج تابستانه بود.

مهرداد فلاح چه گفته است؟

 مهرداد فلاح، هنرمند نقاش و نماینده هنری خانواده زنده یاد صادق تبریزی در همین خصوص به رسانه ها گفته است:" از صادق تبریزی آثاری از سه دوره شامل یک خط قرآنی ریز خط، یک فیگور کلاسیک مدرن و یک ریتم خط بزرگ در حراج نوزدهم تهران عرضه خواهد شد. حضور پرتعداد تبریزی در حراج پیش رو به خاطر استقبالی است که در دوره‌های قبلی از آثار او شده است ."

مهرداد فلاح درباره برآورد قیمت هایی که روی این سه اثر انجام شده گفت: " قیمت گذاری به نسبت حراج‌های قبلی نه زیاد بالاست نه پایین. از طرفی ابعاد فیگور و ریتم خط، خیلی بزرگ است و ریتم خط ارائه شده در این حراج یک اثر نفیس است که مجموعه داران را به خرید آن ترغیب می‌کند."

 هر سه اثر صادق تبریزی در این حراج، «بدون عنوان» هستند. ریتم خط با تکنیک اکریلیک و ورق طلا روی بوم اجرا شده و ابعاد آن ۱۳۵×۱۳۵ سانتیمتر و مربوط به دهه ۱۳۹۰ است که ۱/۵ تا ۲ میلیارد تومان برآورد قیمت شده است. 

فیگور کلاسیک مدرن با تکنیک رنگ روغن روی بوم در ابعاد ۱۴۰×۹۵ سانتیمتر و مربوط به دهه ۱۳۴۰ شمسی است که ۴-۵ میلیارد تومان برآورد قیمت شده است. 

خط قرآنی ریز خط نیز به شیوه اکریلیک و ورق طلا روی بوم اجرا شه و دارای ابعاد ۱۷۷×۲۴۱ سانتیمتر است. تاریخ اثر ۱۳۹۱ بوده و بر آورد اولیه ۳ تا ۴ میلیارد تومان برای آن تخمین شده است.

کاتالوگ حراج تهران چه نوشته است؟

کاتالوگ حراج تهران به هر سه اثر صادق تبریزی توجه ویژه نشان داده و با اختصاص صفحات متعدد به این هنرمند درباره هر یک از این آثار، متنی تحلیلی رزومه ای منتشر کرده است.

این آثار به ترتیب در شماره های ۲۲ ، ۲۵ و ۸۵ روی میز حراجی می روند.

در ادامه بخش هایی از متن های کاتالوگ نوزدهمین حراج تهران درباره این آثار را منتشر می کنیم:

اثر لات ۲۲/ سری موسوم به ریتم خط

صادق تبریزی (۱۳۱۷-۱۳۹۶) 

‎بدون عنوان  

اکریلیک و ورق طلا روی بوم ۱۳۵× ۱۳۵ سانتیمتر

‎تاریخ اثر دهه ۱۳۹۰

برآورد: ۱/۵ تا ۲ میلیارد تومان

صادق تبریزی از چهره های شاخص جنبش سقاخانه بود که پیش از هم نسلانش به اهمیت روایتهای تصویری عامیانه و مذهبی ایرانی پی برد. اما دستاورد اصلی او شناخت دقیق و استفاده کارآمد از نشانه ها و نمادهای موجود در هنرهای صناعی و خوشنویسی ایرانی و تبدیل آن به اثری انتزاعی و مدرن بود که در زبان تصویری منحصر به فردی در آثار نقاشیخط به منصه ظهور رسید.

او در دهه های چهل و پنجاه شمسی همزمان با حسین زنده رودی و فرامرز پیلارام خط فارسی را با گرایش به خطوط تفننی عهد قاجار فرمهای دوردار خط شکسته نستعلیق و کوفی پیرآموز و شیوه ای از خط نگاری آزاد و رها بدون توجه به معنای کلمات و حروف در قالب ترکیب بندی هایی تازه به ساحت کالیگرافی مدرن نزدیک کرد. او جزو نخستین هنرمندانی بود که معیارهای زیباشناختی هنر نقاشیخط را ارتقا بخشید. تلاشهای او در دهه های بعد عاملی سازنده در شکل گیری تحولات بصری در کار نقاشی با خط شد که نسبت به آثار دهه پنجاه او کیفیتی چشمگیرتر با بیانی نوین داشت.

 مجموعه آثار او با عنوان ریتم خط که اثر حاضر نیز متعلق به همان گروه است. یکی از مهم ترین دستاوردهای نقاشانه تبریزی در استفاده از عنصر خط به مثابه موتیفی تزیینی در عرصه نقاشی معاصر ایران و خاورمیانه است. او در این ژانر خاص از آثار نقاشیخط به بیان و تصویر کردن احساساتش در نظامی نشانه ای و پر رمز و راز پرداخته است.

تبریزی در اثر پیش رو با عبور از قواعد مرسوم خوشنویسی تمام کوشش خود را در بازخوانی ماهیت بصری عناصر نگارشی و جنبه های گوناگون دلالتگری حروف متمرکز کرده تا نوعی خط نگاری نوین مبتنی بر خلاقیت تکوینی را به نمایش بگذارد. مواجهه فرمالیستی هنرمند با فرمهای آشنای خط فارسی که از معنی تهی شده اند موقعیتی تازه از همگامی خط و نقش را در کالبد بوم به تصویر میکشد ساختاری انتزاعی و پویا که به واسطه ریتم حرکت و فرم دوردار حروف در آن روایتی منسجم از لتریسم مسحور کننده را پیش روی مخاطب می گذارد.

در تابلوی حاضر مرزی میان خط نگاری و نقاشی وجود ندارد. شیوه چیدمان مواج و متلاطم فرم ها در اینجا با تکیه بر یک کنش حسی و با تأکید بر عنصر تکرار اساس هنر تبریزی را می سازد. بازی با تکرار نشانه ها ذات خط و جادوی سادگی آن را در برابر دیدگان بیننده آشکار می سازد. کار هنرمند در اینجا نه خوش نویسی که نقطه مقابل نوشتن است. راحتی و روانی نقوش با بهره جستن از فرم حروف همراه بازی تزیینی قلم نقاش با حرکات سریع و بداهه دستش نوعی بیانگری را موجب میشود. او می کوشد تا پیوندی ساختارمند میان نقش حروف و خلق یک نقاشی آبستره برقرار سازد و همین جاست که شگفتی کارش با پشت کردن به تقلیدهای رایج و مرسوم به صورت یک نوع انتزاع تغزلی با همسان سازی معنای تصویر و صورت ظاهری حروف به شکوفایی می رسد.

صادق تبریزی در این اثر در مرز ترکیب ایستاده ترکیب خط با رنگ ترکیب فن خوشنویسی سنتی و بداهه نگاری مدرن ترکیب نو و کهنه و در نهایت ترکیب آنچه بومی می نماید با روایتی جهانی و بی مکان یا به عبارتی دیگر نمایاندن شیوه ای جهانی در قالبی بومی زیبایی شناسی نوبنیادی که در جست جوی قالبی جدید برای بیانی ابداعی در نقاشیخط معاصر است و اوست که در فرآیند آفرینش با یاری جستن از سنتی غنی و دیرپا خط فارسی را در سبک کاملا شخصی به عرصه های انتزاع می رساند.

لات ۲۵ / سری موسوم به فیگوراتیو

بدون عنوان

امضاء S. Tabrizi وسط راست

رنگ روغن روی بوم

۹۵ × ۱۴۰ سانتیمتر

تاریخ اثر دهه ۱۳۲۰

برآورد قیمت ۳ تا ۵ میلیارد تومان

صادق تبریزی دانش آموخته هنرکده هنرهای تزیینی و یکی از هنرمندان تأثیر گذار در جنبش سقاخانه بود. او در آغاز علاوه بر نقاشی ایرانی در زمینه سفال و سرامیک نیز فعالیت داشت و بسیاری از خط نگاره هایش را نخستین بار روی قطعات سرامیک در کارگاه سرامیک سازی اداره هنرهای زیبا (۱۳۳۸) اجرا کرد.

 در ادامه تجربیات متفاوتی با تکنیک کلاژ و با استفاده از انواع قطعات تزیینی و ترکیب آنها با نقوش ایرانی فیگورهای مینیاتوری و رنگهای زنده داشت نخستین بار آثار وی در انجمن ایران و آمریکا نمایش داده شدند هر چند پس از شرکت در بینال های تهران (۱۳۳۱۰۴۵) تبریزی بیش از پیش به استفاده از عناصر نوشتاری و فرم های خوشنویسی ایرانی روی آورد و در ادامه این خطوط را در ترکیبی چشم نواز و شاعرانه با سنت نگارگری با نیم نگاهی به نقاشی های قهوه خانه ادغام کرد.

 نقاشی پیش رو از آثار شاخص این هنرمند در دهه چهل شمسی است که به واسطه عینیت بخشی به تمامی اصول تصویری جنبش سقاخانه علاوه بر کیفیت جذاب بصری از ارزش تاریخ هنری نیز برخوردار است. نقاشی های فیگوراتیو تبریزی از شناخته شده ترین و مشهورترین نمونه های کاری این هنرمند هستند. در این دوره نقاش با کمترین عناصر تزیینی و با کیفتی بداهه پیکره بندی انسان و اسب در شکلی آرمانی را تصویر می کند. عناصر برگرفته از خوشنویسی برخلاف آثار متأخر تبریزی در این تابلو خلاصه و موجز ترسیم شده و پویایی و حرکت بی نظیری به تابلو بخشیده اند. حرکت اسب ها به وضوح حس میشود و شور و هیجان دو عاشق در فضا موج می زند. تابلوی پیش رو یکی از درخشان ترین آثار تبریزی در دوره شکوفایی او محسوب می شود.

لات ۸۵ / سری موسوم به خط قرآنی ریز خط

بدون عنوان

تاریخ اثر ۱۳۹۱

اکریلیک و ورق طلا روی بوم

۲۲۱ × ۱۷۷ سانتیمتر

برآورد قیمت ۳ تا ۴ میلیارد تومان

صادق تبریزی یکی از چهره های تأثیرگذار هنر نوگرای ایران و از پیشگامان جنبش سقاخانه در ایران بود تلاشهای وی در ایجاد زبانی نو در تلفیق عناصر موجود در هنر نگارگری و خوشنویسی کلاسیک ایرانی با مبانی هنر مدرن مولد شکل گیری سبکی کاملا اختصاصی برای وی شد و او را باید جزو نخستین هنرمندانی دانست که معیارهای زیباشناختی هنر نقاشیخط را ارتقا بخشیدند. او در این مسیر پیوسته تلاش کرد تا بیان بصری تازه اش را در قالب گفتمانی نو از همنشینی نقش و رنگ به شکوفایی برساند و همین امر شهرتی جهانی نیز برایش به ارمغان آورد.

تبریزی در آثار اولیه اش رویکردی تحلیلی را در بازخوانی داستانهای عاشقانه ایرانی پیش گرفت و با الهام از سنت نقاشی کهن فرم ها و ترکیب بندی های آشنای نگارگری را در نوعی صورت بندی انتزاعی ارایه کرد. همزمان به اهمیت خوشنویسی در جهان ایرانی پی برد و همگام با همنسلانش که بنیان گذاران

جنبش سقاخانه بودند روایتی جدید از کار نقاشی با خط را پدید آورد.

اثر حاضر یکی از ممتازترین نمونه های آثار نقاشیخط معاصر ایران است که هنرمند با تکیه بر پیشینه سنتی عظیم متن شریف نخستین سوره قرآن را با نگرشی نو خلق کرده است.

تبریزی در این تابلو خط ثلث را دستمایه کار خود قرار داده اما با گرایش به خطوط تفننی عهد قاجار به ویژه خط گلزار؛ 

او خطاطی را در قالب ترکیب بندی هایی تازه به ساحت کالیگرافی مدرن نزدیک می کند.

تبریزی پس از تجربه در ژانرهای مختلف و متنوع در عرصه نقاشی و خط نگاری توانست پس از سری موسوم به ریتم خط تعداد محدودی نقاشیخط با سبک و سیاقی متفاوت از جریان مرسوم زمانه خودش خلق کند. 

در اثر حاضر مهارت و قدرت قلم او و ظرافت در اجرای قلم گیری های بداهه در عین رهایی بسیار حساب شده جسورانه و مجذوب کننده است. هر کلمه از واحدهای تزیینی کوچک تری ساخته شده که یادآور تکنیک غبار نویسی در خوشنویسی ایرانی نیز است.

 اما آنچه متفاوت می نماید بستر نقاشی است که همچون اوراق قدیمی، پوششی یکپارچه از ورق طلا دارد و سطح کار با نوشتاری در هم تنیده تزیین شده که دنباله «الف» ها در آن عامدانه کشیده تر از حد معمول تا بالای کار کشیده شده و ارجاعی مستقیم به عالم قدسی دارند.

دستاورد صادق تبریزی در این اثر هم سازی و هم بودی ظریف سنت و نوجویی در عرصه کالیگرافی مدرن نه با تقلید صرف بلکه با بازنمودن دنیایی دیگر است. توجه و انتخاب هوشمندانه تبریزی در این جا از مهم ترین سوره از متن مقدس و ایجاد ترکیبی پویا و سیال از چیدمان کلمات و حروف بر بستری زرین آشکارا ادای دینی به شکوه هنر کتاب آرایی ایران و سنت هزار ساله مصحف مذهب است.

 این یک بیانیه هنری از سوی نقاشی است که چندین دهه کوشید تا اهمیت هنرهای صناعی ایرانی را از چشم انداز هنر مدرن به مخاطب یادآوری کند. از همین رو این اثر نقاشی خط را باید در زمره ماندگارترین آثار نقاشیخط معاصر ایران به حساب آورد.

گفتنی ست بخش نمایشگاهی حراج تهران سه شنبه در هتل پارسیان آزادی افتتاح می شود و عصر جمعه ششم بهمن هم مراسم حراج برپا خواهد شد.