وقتی تکنولوژی وارد بازار هنر می‌شود/ از گالری آنلاین تا حراج آنلاین در گفت و گو با حسین محسنی
سعی کردیم با راه‌اندازی گالری آنلاین "آرتیبیشن" ارتباط میان هنرمندان و مخاطبان را تسهیل کنیم.
ایران‌آرت: چند سالی از آغاز به کار گالری آنلاین آرتیبیشن می‌گذرد و در این مدت هنرمندان زیادی با عضویت در این سایت آثار خود را به نمایش گذاشته یا موفق به فروش آنها شده‌اند. حسین محسنی، موسس آرتیبیشن به توضیح روند شکل‌گیری و پیشرفت این سایت پرداخت.
آقای محسنی، چه زمینه و انگیزه‌ای باعث شد که گالری آنلاین "آرتیبیشن" را افتتاح کنید؟
من و دوستانم در سال 1392 یک شرکت IT تأسیس کردیم و در حوزه شبکه‌های اجتماعی وارد شدیم. اواخر همان سال مشغول تحقیق و توسعه (R&D) بازار بودیم که به بازاری رسیدیم به نام بازار هنر. این بازار را بررسی کردیم و متوجه شدیم که خیلی سنتی است و عملاً هیچ ساز و کار IT در آن وجود ندارد. سپس جمعی شامل نخبه‌های برنامه‌نویسی دانشگاه‌های خوب کشور را دور هم جمع کردیم و با بررسی استارت‌آپ‌های خارجی همچون "ساچی آرت" و "آرت نت"، تصمیم گرفتیم استارت‌آپ "آرتیبیشن" را راه‌اندازی کنیم. به مرور یک تیم هنری را شامل مدیر هنری، مسئول پژوهش هنر و مسئول اقتصاد هنر، به گروه‌مان اضافه کردیم و بعد با راه‌اندازی سایت arthibition.net از اواخر سال 93 رسماً وارد بازار هنر شدیم. به طور همزمان با اساتید و گالری‌دارها مشورت کردیم و بعد از هنرمندان و گالری‌ها خواستیم عضو سایت شوند تا آرتیبیشن بتواند در زمینه فروش آنلاین آثار هنری به جامعه هنرهای تجسمی خدمت‌رسانی کند.
بنابراین دیدگاه‌تان از ابتدا هنری نبود؟
خیر. قصدمان بررسی کردن بازارهای مختلف بود و در این بین 4 بیزینس دیگر هم راه انداختیم. ورودمان به حوزه هنر هم با دیدگاه اقتصادی بود ولی امیدواریم با توسعه دادن اقتصاد هنر به شرایط هنر کشور هم کمک کنیم.
چه شد که فکر کردید دیدگاه اقتصادی‌تان می‌تواند در فضای هنرهای تجسمی جوابگو باشد؟
ما وقتی نمونه‌های خارجی گالری‌های آنلاین را بررسی کردیم، متوجه شدیم که بازارهای هنری که به سمت بازارهای آنلاین می‌آیند چقدر توسعه پیدا کرده‌اند. مقاله‌ها و کتاب‌های زیادی را خواندیم و با افراد مختلفی مشورت کردیم. در ابتدا کسی فکر نمی‌کرد که ما بتوانیم موفق شویم چون همه بازار ایران را کاملاً سنتی می‌دانستند اما آمارها و اطلاعات جهانی به ما می‌گفت که اگر کارمان را درست انجام بدهیم، می‌توانیم توجه‌ها را به سمت یک گالری آنلاین جلب کنیم.
مقاله‌های اقتصادی ما را نسبت به فروش و بازدید گالری‌های آنلاین امیدوار می‌کرد. ما احساس کردیم که هنر تجسمی ایران پتانسیل خوبی دارد ولی آثار هنری به جهت مشکلات رفت و آمدی و فضای اجتماعی و سیاسی که وجود دارد، چه در داخل و چه در خارج از کشور به خوبی دیده نمی‌شوند. برای هنرمندان شهرستانی سخت است که بتوانند آثارشان را در تهران به نمایش بگذارند و امکان نمایش آثار در خارج از کشور هم به سهولت میسر نمی‌شود. در نتیجه ما سعی کردیم با راه‌اندازی گالری آنلاین "آرتیبیشن" مقداری این ارتباط‌ها را تسهیل کنیم. حتی یادم می‌آید که اولین فروش‌های ما هم از آثار هنرمندان شهرستانی بود که آنها را به چند مجموعه‌دار خوب فروختیم. از همان زمان احساس کردیم توانستیم به هنرمندانی که قبلاً دیده نمی‌شدند، کمک کنیم تا کارشان دیده شود.
ارتباط‌های اولیه‌تان با هنرمندان تجسمی چطور شکل گفت؟
ما یک تیم هنری را به گروه‌مان اضافه کردیم و به آنها توضیح دادیم که قرار است چه کاری انجام بدهیم و بعد آنها شروع به گفت‌وگو با هنرمندان کردند و با آنها ارتباط گرفتند. ابتدا با هنرمندان جوان‌تر ارتباط گرفتیم و بعد به مرور ارتباط‌های‌مان را گسترده‌تر کردیم و با هنرمندان پیشکسوت، گالری‌ها و حراجی‌ها نیز وارد همکاری شدیم. الان هنرمندان زیادی برای همکاری با ما درخواست می‌دهند ولی ما از هر ده هنرمند، فقط با یکی دو نفر می‌توانیم همکاری کنیم و دیگر مثل قبل هر هنرمندی را نمی‌پذیریم چون می‌خواهیم گالری‌مان کیفیت استانداردی داشته باشد.
بعد از ارتباط‌ها و همکاری‌های انفرادی که با هنرمندان مختلف داشتید، وارد همکاری با حراج‌های هنری شدید. همکاری‌تان با حراج‌های هنری چطور شکل گرفت و چه تفاوتی با همکاری‌های انفرادی با هنرمندان داشت؟
ما همکاری‌مان با حراج‌های هنری را با حراج رعد آغاز کردیم. من شخصاً با خانم براتی، مسئول حراج رعد صحبت کردم و پیشنهاد برگزاری آنلاین این حراج را در سایت آرتیبیشن ارائه دادم. ایشان می‌گفتند که فکر نمی‌کنند در حراج آنلاین فروش جدی اتفاق بیفتد. به همین خاطر من پیشنهاد کردم که آثاری که در حراج فیزیکی رعد به فروش نرسید را به آرتیبیشن بدهند تا ما در یک حراج آنلاین اقدام به فروش آنها کنیم. آن حراج آنلاین فروش خاصی نداشت ولی ما مشتریانی پیدا کردیم که آنها را به حراج رعد متصل کردیم. بعد از آن با حراج‌های هنری دیگر هم ارتباط گرفتیم. چند حراج خیریه را به صورت آنلاین برگزار کردیم و سپس با حراج باران وارد همکاری شدیم.
جدیدترین حراج آنلاینی که وب‌سایت "آرتیبیشن" آن را پوشش داد، همکاری با حراج باران بود. این همکاری را چطور ارزیابی می‌کنید و به نظر خودتان چقدر توانستید موفق عمل کنید؟
ما در این حراج هم مثل حراج آنلاین رعد، فقط تبلیغات آنلاین را انجام دادیم و توانستیم مشتری‌های مختلفی را به حراج باران معرفی کنیم. کاری که کردیم این بود که توانستیم گالری‌های منطقه را به حراج باران دعوت کنیم. به تک‌تک آنها اطلاع دادیم و برای‌شان دعوتنامه فرستادیم. همه گالری‌های کشورهای ترکیه، امارات و لبنان و نیز گالری‌های شاخص کشورهای خاورمیانه و حتی قسمتی از آفریقا را هم دعوت کردیم و در مورد کالیگرافی به آنها اطلاعاتی دادیم که راحت‌تر بتوانند به آثار کالیگرافی توجه کنند و خریدهای مناسب‌تری انجام بدهند.
تفاوتی که حراج باران با سایر حراج‌های هنری دارد این است که حراج باران آثار کالیگرافی را به فروش می‌گذارد و معمولاً کالیگرافی مخاطبان خاص‌تری دارد و مشتری پیدا کردن هم برایش سخت‌تر است. بنابراین ما کار سختی را در پیش داشتیم ولی توانستیم یک سری مشتری برای حراج باران پیدا کنیم که بعضی‌های‌شان منجر به خرید شدند.
با حراج تهران صحبتی مبنی بر همکاری و برگزاری آنلاین این حراج در وب‌سایت "آرتیبیشن" نداشته‌اید؟
با این حراج هم به طور مفصل صحبت کرده‌ایم که وارد فضای آنلاین شود ولی به هر حال مسئولین حراج تهران نگاه خاص خودشان را دارند و ما امیدواریم که بتوانیم متقاعدشان کنیم و سامانه حراج‌مان را با برگزاری آنلاین حراج تهران رونمایی کنیم. ما یک سامانه حراج درست کرده‌ایم که ساختار کامل و شفاف یک حراج را دارد و نگاه‌مان این است که این سامانه، هم سرمایه‌گذار و هنرمند و هم حراج‌گذار را راضی کند. فکر می‌کنم بتوانیم در دوره‌های بعد، با برگزاری آنلاین حراج تهران از این سامانه رونمایی کنیم. ضمن این‌که ما یک بخش اطلاع‌رسانی هم داریم که می‌خواهیم در آن حراج‌های خارجی را جدا از این‌که در آنها ذینفع باشیم یا نه، اطلاع‌رسانی کنیم.
در وب‌سایت "آرتیبیشن" ساختار برگزاری همزمان یک حراج به صورت فیزیکی و آنلاین وجود ندارد؟
ما ساختار انجام این کار را کاملاً آماده کرده‌ایم ولی به خاطر مشکلاتی که در زمینه برگزاری حراج‌های هنری در کشورمان وجود دارد، فعلاً رونمایی آن را انجام نداده‌ایم. یکی از این مشکلاتی که در این زمینه وجود دارد این است که معمولاً تاریخ دقیق برگزاری حراج‌ها تا چند روز مانده به برگزاری آن مشخص نمی‌شود و این اتفاق مانع برنامه‌ریزی‌های دقیق برای نام‌نویسی شرکت‌کنندگان در حراج می‌شود. برگزاری همزمان یک حراج به صورت فیزیکی و آنلاین از جهت فنی کاملاً امکان‌پذیر است و ما مترصد فرصت خوبی هستیم که از این امکان رونمایی کنیم. حتی به دنبال برگزاری حراج صرفاً آنلاین هستیم و احتمالاً بهار سال آینده اولین حراج آنلاین را برگزار خواهیم کرد.
از آمار بازدید وب‌سایت "آرتیبیشن" راضی هستید؟
آرت‌بیشن یک گالری آنلاین است که به نسبت آنلاین بودنش، فروش خوبی دارد و به تدریج هم با رشد آمار فروش و بازدید مواجه می‌شود. طبق برآورد آلکسا، هر مخاطب حدود 26-27 دقیقه در سایت ما می‌ماند، در حالی‌که این آمار در وب‌سایت نمونه خارجی ما، یعنی سایت "ساچی آرت"، نهایتاً 10-12 دقیقه است.
رنکینگ سایت هم نسبت به تخصصی بودن کاری که انجام می‌دهیم، رنکینگ خوبی محسوب می‌شود. سایت‌های مشابه خارجی که مخصوص فروش آنلاین هنرهای تجسمی هستند هم رنکینگ‌شان در کشور خودشان مثل رنکینگ سایت ما است و به همین خاطر فکر می‌کنم ما رنکینگ خوبی داریم. ما سال گذشته در شهر بارسلونا توانستیم جزو 5 بیزینیس برتر در بخش بیزینس‌های نوپا شویم و این اتفاق برای ما بسیار مسرت‌بخش است.
طی سال‌هایی که "آرتیبیشن" مشغول فعالیت است، حمایتی از سوی نهادهای دولتی دریافت کرده‌اید؟
متأسفانه سیستم دولتی نه تنها به ما کمک نکرده است بلکه دست‌اندازهای زیادی را هم برای ما ایجاد کرده که کارمان را سخت‌تر می‌کند. کاری که آرتیبیشن انجام می‌دهد، توسعه بازار است و انتظارمان این است که برنامه‌ریزهای فرهنگی حداقل این قضیه را درک کنند.
چه برنامه‌ای برای سایت آرتیبیشن و به ویژه برای همکاری‌های بین‌المللی این استارت‌آپ با هنرمندان و گالری‌های خارجی دارید؟
وب‌سایت "آرتیبیشن" در حال حاضر دو زبانه است که در آینده زبان‌های عربی و فرانسوی هم به زبان‌های فارسی و انگلیسی اضافه می‌شود و مجموعه‌ای از سامانه‌های افزوده را هم برای جذاب کردن فضای گالری‌گردی به بخش‌های مختلف وب‌سایت می‌افزاید. ضمن این‌که بخش تحلیل اقتصادی آثار و نمایشگاه‌ها هم به زودی به وب‌سایت اضافه می‌شود تا مخاطبان و گالری‌دارها با خواندن تحلیل‌های کارشناسانه، در انتخاب آثار راهنمایی شوند. همچنین با پلتفرم‌های آنلاین مشابه خودمان هم قرارداد بسته‌ایم تا اگر یک هنرمند یا گالری آثارش را در وب‌سایت ما بگذارد، در سایت‌های دیگر هم به اشتراک گذاشته شود و بالعکس.
از طرفی، ما در حال قرارداد بستن با گالری‌های داخل کشور هستیم چون همواره تلاش کرده‌ایم که بگوییم به دنبال رقابت با گالری‌ها نیستیم بلکه می‌خواهیم یک بازار جدید را ایجاد کنیم و با گالری‌های فیزیکی هم وارد همکاری شویم تا این همبستگی به کمک هنرهای تجسمی کشور بیاید. در فضای بین‌المللی هم نمایندگی چند آرت‌فر را به عهده گرفته‌ایم و داریم آن را توسعه می‌دهیم تا گالری‌ها و هنرمندان ایرانی راحت‌تر بتوانند با خارج از کشور ارتباط بگیرند و در حراج‌ها و آرت‌فرهای خارجی شرکت کنند.
امکان فروش بین‌المللی نیز در وب‌سایت "آرتیبیشن" ایجاد شده و ما توانسته‌ایم آثاری را به کشورهایی از جمله آمریکا، استرالیا و امارات بفروشیم. در حال توسعه این قسمت هستیم و فکر می‌کنیم که تا 2-3 سال آینده بتوانیم فضای کسب و کار هنر در ایران را یک مقدار جهانی‌تر و شفاف‌تر کنیم تا هم خریدار‌ان بیشتری جذب هنرهای تجسمی شوند و هم هنرمندان بتوانند از شرایط بهتر اقتصاد هنر بهره‌مند شوند.
