اولین کارگردان زن تئاتر ایران کیست؟
به احتمال زیاد پیش از مهین اسکویی هم بانوان دیگری در تئاتر ایران ، تجربه کارگاردانی داشته‌اند ولی بخشی از جامعه تئاتری، عنوان "اولین بانوی کارگردان تئاتر ایران" را شایسته مهین اسکویی می‌دانند.
ایران آرت: 12 دی ماه سالروز درگذشت مهین اسکویی است. هنرمندی که حضورش در تئاتر ما تنها به اجرای نمایش محدود نمی‌شود، بلکه او هم شاگردان بسیاری تربیت کرده است و هم دست به قلم بوده و کتاب‌های ارزشمندی را به تئاتر ایران هدیه کرده است.
زوج اسکویی یعنی مصطفی و همسرش مهین اسکویی، با پایه‌گذاری گروه تئاتر یا هنرکده "آناهیتا"، هنرمندان درخشانی را برای تئاتر ایران پرورش دادند. نام‌هایی همچون مهدی فتحی، محمود دولت‌آبادی، مهین شهابی، جعفر والی، شمسی فضل‌اللهی، پرویز بهرام، بیژن محتشم، سیروس ابراهیم‌زاده، محسن یلفانی، یدالله شیراندامی، هادی مرزبان، پروین چایچی، رسول نجفیان، کاظم هژیرآزاد، سعید امیرسلیمانی، هاشم ارکان، حسین پناهی، غلامرضا بنفشه‌خواه، رضا بنفشه‌خواه، حسن مهمانی، فریدون پارسانژاد، ایرج مهدویان، تقی کریمی، آزرم کیکاووسی، شکوه نجم‌آبادی، ناصر رحمانی نژاد، پروین خضرایی، نادر غزی بیات، ادوارد بالاسانیان، بیوک میرزایی، احمد دامود، مصطفی عالمیان، فاطمه طاهری، و ... در این گروه بالیدند.
همزمان با سالروز درگذشت مهین اسکویی گپ و گفت کوتاهی با سعید امیرسلیمانی بازیگر باسابقه تئاتر، سینما و تلویزیون داریم.
او در سال‌های آغازین جوانی فعالیت حرفه‌ای خود را با گروه تئاتر "آناهیتا" آغاز کرده است. او همراه با محمود دولت آبادی ، نقش‌های اصلی در نمایش "اینس مندو" به کارگردانی مهین اسکویی را بازی کرده‌اند.
به گزارش ایسنا این بازیگر باسابقه درباره همکاری‌اش با مهین اسکویی به ایسنا می‌گوید: از سال 1339 وارد گروه تئاتر "آناهیتا" شدم و فعالیت حرفه‌ای خود را با این گروه آغاز کردم. در چند نمایش این گروه به ایفای نقش پرداختم که به جز یکی از آنها، بقیه با کارگردانی خانم مهین اسکویی روی صحنه رفتند. همواره گفته‌ام اگر چیزی در بازیگری می‌دانم، مرهون این بانوی هنرمند هستم که تا اواخر زندگی شان همیشه با یکدیگر در تماس بودیم و در جریان فعالیت‌های نوشتاری و پژوهشی ایشان بودم.
او اضافه می‌کند: نوعی هوش و خلاقیت هنریِ ذاتی در وجود مهین اسکویی بود که در کمتر کسی دیده‌ام. شاید پیش از ایشان هم بانوان دیگری در تئاتر ایران به عنوان کارگردان فعالیت کرده باشند، ولی اولین بانوی کارگردان راستین در تئاتر ایران، خانم مهین اسکویی است چراکه ایشان با متد علمی کار می‌کرد و آنچه را از تئاتر استانیسلاوسکی فرا گرفته بود، در آثار خودش پیاده کرد.
امیرسلیمانی با تاکید بر اینکه باید تلاش‌های این بانوی هنرمند در تئاتر ایران نوشته و قدر دانسته شود، از دیگر فعالیت‌های مهین اسکویی نیز یاد می‌کند: ایشان تلاش‌های فراوانی داشتند. ترجمه‌های بسیار خوب از آثار بزرگان تئاتر دنیا بویژه بزرگان تئاتر در روسیه که امروز هم همه این آثار موجود است و همچنان هنرجویان و دانشجویان و نوآموزان تئاتر می‌توانند از آنها بهره‌مند شوند.
او در پایان خاطرنشان می‌کند: خانم اسکویی فقط یک بازیگر یا کارگردان مطرح در تئاتر ما نبود. ایشان از نظر تربیت و پرورش هنرجو هم خدمات شایان توجهی ارایه کرد و بسیاری از هنرجویانی که در گروه تئاتر"آناهیتا" پرورش داد، غنیمتی برای تئاتر ما هستند.
مهین اسکویی (مهین طالقانی) 2 اسفند سال 1309 در منیریه تهران متولد شد. پدرش حسن عباسی طالقانی که فردی مذهبی بود، در محله سرچشمه مغازه برنج فروشی داشت و مادرش ملوک رضی از خانواده‌های هنردوست بود و خواهرش با ابوالحسن صبا کار می‌کرد. اسکویی تحصیلات ابتدایی را در مدرسه "الوند" گذراند و از همان زمان مجذوب موسیقی شد و با اشتیاق در نمایش‌های مدرسه که در مراسم آخر سال تحصیلی اجرا می‌شد، شرکت کرد و با تشویق خاله‌اش که در عرصه موسیقی و خوانندگی فعال بود، هر چه بیشتر به این هنر دل بست. بعد از آن دوره دبیرستان خود را در دبیرستان نوباوگان آغاز کرد و همان زمان برای دیدن نمایشی به تالار فرهنگ رفت. او در اجرای این نمایش با زنده‌یاد مصطفی اسکویی آشنا شد و بعدها با او ازدواج کرد. اسکویی در سال‌های 24-25 و در دورانی که عبدالحسین نوشین کار می‌کرد، به عنوان شاگرد و بازیگر در کنار او همکاری کرد و در تئاتر فرهنگ مستقر شد. او در نمایش‌هایی چون "روسپی بزرگوار" اثر ژان پل سارتر و " سه دزد" ایفای نقش کرد. بعد از آن نیز به همراه نوشین و گروه او به تئاتر فردوسی رفت و در نمایش "ولپن" در نقش کلمبا ظاهر شد، نقطه اوج بازیگری مهین اسکویی در نمایش "پرنده آبی" موریس مترلینگ بود که نوشین در تئاتر فردوسی به صحنه برد. در جریان بسته شدن تئاتر فردوسی، مهین اسکویی، همراه همسرش عازم فرانسه شد و بعد از دوسال نیز با استفاده از بورس دولتی شوروی عازم مسکو شدند و در سال 1329 در انستیتوی دولتی هنرهای مسکو (گی تیس) در چند مرحله از آزمون ورودی شرکت کردند و نمایش "شب بحرانی " از یک نویسنده لهستانی را به عنوان پایان‌نامه اجرا کردند. مهین ومصطفی اسکویی بعد از بازگشت به ایران در سال 1337 و در محل سینما آپادانا سابق "هنرکده آناهیتا" را تاسیس و کلاس‌های هنرپیشگی را در آن بر پا کردند و در زمستان همان سال نمایش "اتللو" را با حضور هنرپیشگان آناهیتا به صحنه بردند که در این نمایش بازیگرانی چون پرویز بهرام، جعفر والی، مسعود فقیه، سیروس ابراهیم زاده و ... حضور داشتند.
اجراهای بعدی گروه تئاتر "آناهیتا" نمایش "خانه عروسک" ایبسن بود که مهین اسکویی خود کارگردانی کرده بود و بعد از آن نیز "هیاهوی بسیار برای هیچ" را در سال 39 به صحنه برد.
بازی در نقش "بلانش" در نمایش "تراموایی به نام هوس" دیگر حضور درخشان او روی صحنه تئاتر بوده است. مهین اسکویی در سال 44 و بعد از جدایی از مصطفی اسکویی از گروه تئاتر "آناهیتا" نیز کناره گرفت ودر همان سال در نمایش "چشم‌اندازی از پل" که پرویز بهرام کارگردانی کرده بود ، در تئاتر کسری نقش‌آفرینی کرد. در سال‌های 61 به بعد اسکویی در کنار تدریس تئاتر، مجموعه سه جلدی آثار علمی استانیسلاوسکی، نمایشنامه "صاعقه" اثر آستروفسکی، "خرس و خواستگاری" اثر چخوف و "در اعماق" اثر ماکسیم گورکی را ترجمه کرد.
او در کنار این فعالیت‌ها چندین نمایش تلویزیونی چون "گرگ‌ها و بره‌ها"، "کالسکه زرین"، "غار سالامانگ"، "پیچ خطرناک"، "ابلیس"، "شب‌های سفید"، "خرس و خواستگاری" و " جشن پانزده سالگی" را کارگردانی کرد. او بعد از سپری کردن یک دوره طولانی بیماری 12 دی ماه سال 1384 درگذشت.
