نمایشنامه «قلعه انسانات» با مقدمه ابراهیم گلستان
نمایش‌نامه‌ای از علی شمس با عنوان «قلعه انسانات» نخستین نمایشنامه فارسی است که به زبان ایتالیایی ترجمه شده است.
ایران آرت: علی شمس با نگارش و اجرای چند نمایشنامه و البته ترجمه چند نمایشنامه ایتالیایی یکی از هنرمندان فعال و جوان تئاتری است که دست به قلم هم دارد.
او که در این سال‌ها در کشور ایتالیا ادامه تحصیل می‌دهد، همزمان با حضور ایتالیا به عنوان مهمان ویژه این دوره از نمایشگاه کتاب تهران امسال با چند نمایشنامه فارسی و ایتالیایی در این رویداد فرهنگی حاضر است. شمس نمایشنامه‌های «دروغگو» و «بیوه زیرک» از نوشته‌های مشهور کارلو گولودنی، نمایشنامه‌نویس شهیر ایتالیایی را ترجمه کرده است که هر دو نمایشنامه در یک مجلد از سوی نشر «بیدگل» منتشر شده‌اند و برای نخستین بار در نمایشگاه کتاب تهران رونمایی خواهند شد. همچنین نمایشنامه تالیفی او «قلعه انسانات» که پیش از این در ایران و ایتالیا اجرا شده است، نیز به زبان ایتالیایی ترجمه شده و در پاویون ایتالیا در نمایشگاه کتاب تهران حضور دارد. این نمایشنامه نخستین نمایشنامه فارسی است که به ایتالیایی ترجمه شده است. روزنامه اعتماد نوشته است: در کنار اینها چهار نمایشنامه «تئاتر کمدی» و «عروس ایرانی»، «رسم زن داری» و «بیمار قلابی» دیگر آثار گولودنی هم با ترجمه او در این دوره از نمایشگاه کتاب ارایه می‌شوند. این نمایشنامه‌ها دو ماه پیش از سوی انتشارات «قطره» منتشر شدند. دو نمایشنامه «تئاتر کمدی» و «عروس ایرانی» در یک مجلد و دو نمایشنامه «رسم زن‌داری» و «بیمار قلابی» نیز از سوی همین نشر در مجلدی دیگر منتشر شده‌اند.
از این نمایشنامه‌نویس جوان پیش‌تر نمایشنامه‌های «داستان‌های میان رودان» و «حیاتالنفوس» منتشر شده که این دو اثر هم در نمایشگاه کتاب ارایه می‌شوند.
شمس که علاقه زیادی به آثار گولودنی دارد، درباره اهمیت ترجمه و انتشارآثار این نویسنده ایتالیایی به «اعتماد» می‌گوید: « گولودنی از مهم‌ترین نمایشنامه‌نویسان رنسانس است که تاثیر عمیقی بر تجدید حیات کمدیادلارته داشته است. او شانزده نمایشنامه خیلی مهم دارد که فقط چهار تای آن به فارسی ترجمه شده است و چون او بخشی از تئاتر کمدیادلارته را نمایندگی می‌کند، من در ترجمه‌هایم مقدمه مفصلی درباره مفهوم کمدیا دلارته نوشته‌ام که خواننده با خواندن آن به فهم بسیطی از تئاتر کمدیادلارته و تئاتر ماسک می‌رسد.»
به گفته این هنرمند جوان از آنجاکه گولودنی یکی از مهم‌ترین نمایشنامه‌نویسان قرن هیجدهم است، با ترجمه آثار او می‌توان آبشخوری تازه در اختیار نمایشنامه‌نویسان ایرانی قرار داد و از راه آداپتاسیون به رونق بیشتر نمایشنامه‌نویسی ایران کمک کرد. ضمن اینکه این آثار به فهم کمدی شرق و غرب می‌کند.
شمس در توضیح نمایشنامه دیگر گولودنی نیز می‌گوید: «عروس ایرانی» نیز متن به‌شدت نایابی است که ماجراهای آن در دوره شاه عباس می‌گذرد و درباره فرهنگ ما است. در این اثر فکر اولیه او درباره ایرانی‌ها حایز اهمیت است؛ اینکه ما در قرن هفدهم و از دیدگاه یک نمایشنامه‌نویس مهم اروپایی چگونه به چشم می‌آمدیم.
نمایشنامه «قلعه انسانات» نخستین نمایشنامه فارسی است که به زبان ایتالیایی ترجمه شده است. این نمایشنامه در ایتالیا نیز با اقبال خوانندگان روبه‌رو شده و همین موجبات خوشحالی نویسنده جوان را فراهم کرده است: «باعث افتخارمن است که آقای ابراهیم گلستان با مقدمه‌ای که بر این نمایشنامه نوشت، اعتبار بسیار بزرگی به من و این متن بخشید. خوشبختانه بازخورد ترجمه و انتشار این نمایشنامه در ایتالیا هم خیلی خوب بود و توزیع بسیار خوبی داشت. امیدوارم نمایشنامه‌های ایرانی از محدوده کشورهای همسایه خودمان فراتر بروند و در دیگر کشورها هم ترجمه و معرفی شوند.»
آن گونه که شمس می‌گوید، نمایشنامه «دروغگو» بالای ٣٠٠ بار اجرا شده است و کارگردان‌های مهمی آن را به صحنه برده‌اند: «این نمایشنامه هم جزو متن‌های خیلی مهم در کمدیادلارته و تئاتر کمدی و ماسک است. این متن‌ها با پژوهش و مقدمه‌ای که بر آن نوشته‌ام، می‌تواند ارجاعی برای پژوهش‌های دانشگاهی باشد. کمدیادلارته از سنت‌های بسیار مهم است که در تئاتر مدرن بسیار اثر گذار بوده و به‌شدت شناخت این نوع نمایش لازم است. بنابراین برای شناخت تئاتر قرن بیستم، این رجعت بسیار ضروری است و تمام بزرگان تئاتر ازدستاوردهای این شیوه‌ها در نمایش‌هایشان بهره برده‌اند. در این چند سال چند نمونه از این آثار به فارسی ترجمه شده بود اما سویه‌های تاریکی در حوزه تبارشناسی داشت که در این مقدمه سعی کردم این نقاط مبهم را برطرف کنم تا مخاطب بتواند فهم و درک جامع و کاملی از این گونه نمایشی به دست آورد.»
