شاعر و ادیبی که چوب دوستی با مصدق را خورد/ روایت شفیعی کدکنی از دهخدا
شفیعی کدکنی با بیان اینکه در حق دهخدا کوتاهی کردهایم، میگوید: دهخدا چوبِ همکاری و دوستی و عشقش به دکتر محمّد مصدّق را میخورَد و هنوز هم میخورَد.
ایران آرت: محمدرضا شفیعی کدکنی شاعر و استاد ادبیات در پیامی به دهمین مراسم بزرگداشت علامه علیاکبر دهخدا، شاعر، ادیب و بنیانگذار لغتنامه دهخدا میگوید: "بنده بارها و بارها هم اندیشیدهام و هم گفتهام و شاید هم نوشته باشم که در قرن بیستم کسانی که مفهوم ایران را به لحاظِ فرهنگی حفظ کردهاند و گسترش دادهاند و مایهٔ بقاء و استمرار و جاودانگی آن شدهاند، افرادی هستند که ما در کنار بزرگانِ قدیممان امثال فردوسی و نظامی و سعدی و حافظ باید برایشان احترام قائل بشویم و به تناسبِ خدماتی که به فرهنگِ ملّیِ ما کردند، سپاسگزارِ آنها باشیم تا جامعه بداند که ملّتِ ایران قدرشناس پاسداران فرهنگِ ملّیِ او هستند.
فکر میکنم اگر معدل همه کوششهایی که در این قرن در جهت پاسداری از فرهنگ ملّی ما انجام شده است گرفته بشود، علیاکبر دهخدا بالاترین جایگاه را در این برآورد حتماً دارد.
همهٔ ملتِ ایران از طفل دبستانی تا پیرمردِ برکنار از فعالیتهای فرهنگی و اجتماعی، دارا و نادار، همه، باید در جهت بزرگداشت و تکریمِ دهخدا بکوشند.
دهخدا اگر به فرهنگِ دیگری تعلّق داشت، مردم آن فرهنگ، هرقدر هم عقبافتاده بودند، بیشتر از این که ما نسبت به او احترام قائلیم، احترام قائل میشدند.
ما در حق دهخدا کوتاهی کردهایم و نسلهای اکنون و آینده باید جبران این کوتاهی ما را بکنند.
دهخدا چوبِ همکاری و دوستی و عشقش به دکتر محمّد مصدّق را میخورَد و هنوز هم میخورَد."
دهمین مراسم گرامیداشت علامه علیاکبر دهخدا توسط مؤسسه لغتنامه دهخدا و مرکز بینالمللی آموزش زبان فارسی دانشگاه تهران و بنیاد حامیان مؤسسه لغتنامه دهخدا برگزار شد.
علیاکبر دهخدا، داستاننویس، شاعر، طنزپرداز، روزنامهنگار و مبارز سیاسی، سال ۱۲۵۸ هجری شمسی در محله سنگلج تهران به دنیا آمد.
او مجله معروف "صوراسرافیل" را در سال ۱۲۸۶ منتشر کرد تا اینکه یک سال بعد و پس از انتشار ۳۲ شماره، مجله بسته شد. بسیاری از انقلابیون و مشروطهخواهان، محاکمه، تبعید و یا اعدام شدند. میرزا جهانگیرخان شیرازی در باغ شاه کشته شد. او شعر معروف "یاد آر ز شمع مرده یاد آر" را شبی، پس از بهخواب دیدن جهانگیرخان سرود.
دهخدا در فاصله سالهای ۱۳۰۸ تا ۱۳۱۱ چهار جلد "امثال و حکم" را از سوی وزارت فرهنگ وقت به چاپ رسانید و اولین جلد لغتنامهاش نیز در سال ۱۳۱۸ منتشر شد. او در سال ۱۳۲۰ از مدرسه عالی حقوق و علوم سیاسی بازنشسته شد. همچنین در سال ۱۳۲۹ حاشیهای بر کتاب معروف "لغت فرس" اسدی توسی نوشت.
دهخدا که در تاریخ فرهنگ و ادبیات ایران چهره درخشانی است، در جریان کودتای ۲۸ مرداد و بهخاطر دوستی با مصدق مورد بازجویی قرار گرفت. بازجوییها از او در دادستانی ارتش تا نیمهشب ادامه پیدا کرد، تا اینکه او را در سرما و در خیابان رها میکنند. دهخدا بعد از این واقعه با ابتلا به سینهپهلوی شدید، سرانجام در هفتم اسفندماه سال ۱۳۳۴ زندگی را بدرود میگوید.