این روزها با سیل، «یزله» زیاد به گوشمان می‌خورد؛ این چه شعر عجیبی است که سیل‌زده‌ها می‌خوانند؟/ همراه با ویدیوهایی که میخکوبمان می‌کند

لابد شما هم مثل ما اهالی تحریریه ایران‌آرت نخستین سوالی که به ذهن تان رسیده این است که این چه سنتی است که هم در شادی و هم در عزا اجرا می شود؟

ایران‌آرت: همین چند وقت پیش بود که خرمشهری ها با بطری‌های خالی از آب رفته بودند به نماز جمعه شهرشان و یزله خوانده بودند در اعتراض به بی آبی. می‌بینید چه روزگار عجیبی است؟ حالا در کمتر از چندماه، چنان بارانی ایران را راگرفته که نه تنها خرمشهری ها، بلکه کل جنوب و به خصوص خوزستان را دارد می بلعد. آن روز، یزله خوانی خرمشهری ها چندان به چشم نیامد. امروز اما دو ویدیو از یزله خوانی سوسنگردی ها و اهوازی ها بارها دست به دست شده است.

با انتشار این ویدیوها و تکرار عنوان «یزله خوانی» در شبکه های اجتماعی، سراغ این رفتیم که بدانیم، یزله چیست و به چه سنتی تعلق دارد؟ چرا هم وقتی خرمشهری ها باران می خواستند یزله می خواندند و هم حالا که اهوازی ها باران نمی خواهند باز یزله سر داده اند؟ ماجرا از چه قرار است؟

ماجرا از چه قرار است؟

در هفته اخیر، چند ویدیو از یزله خوانی مردم خوزستان در رابطه با سیل منتشر شده است، هر یک با قصدی جداگانه.

در نخستین ویدیو که بارها دست به دست شد، مردم حمیدیه خوزستان بابت رسیدن نخستین محموله کمک‌های مردمی ملت عراق و نیرو‌های مردمی الحشد الشعبی به مناطق سیل‌زده یزله خواندند؛ شادمانه و سرخوش:

در دومین ویدیو که بیشتر از باقی ویدیوها دیده شده، مردم حمیدیه بابت اینکه توانسته اند سیل بند شهرشان را تعمیر کنند و مانع از ورود بیشتر سیلاب شوند، خوشحالند؛ بیل و گونی به دست می دوند و شعر یزله می خوانند و می رقصند. راه سیل را بسته اند خودشان به همت بازو و زانوی خود. حالا این طور مغرور یزله می خوانند. می خوانند: «شط را به گریه انداختیم اما گریه نکردیم، مقاومت کردیم».

سومین ویدیویی هم که از یزله خوانی های جنوبی ها، بارها دست به دست شد، یزله خوانی غلبه بر سیل بود. از جنوب اهواز، محله ملاشیه. قدرت، اتکای به نفس و تسلیم ناپذیری ستودنی مردم در برابر حادثه ای که می توانست یک ملت را به زانو دربیاورد، تماشایی است:

اما یزله چیست؟

لابد شما هم مثل ما اهالی تحریریه ایران آرت نخستین سوالی که به ذهن تان رسیده این است که این چه سنتی است که هم در شادی و هم در عزا اجرا می شود. و مهمتر اینکه اهالی خوزستان چطور وسط این همه مصیبت می توانند غرورآفرین یزله بخوانند و شادی کنند؟

ماجرا اتفاقا از همین قرار است که مثلا در بوشهر، این مراسم در شادیها و عروسی‌ها و هم در عزاداری اجرا می‌شود. نحوه انجام آن بدین صورت است که: افراد با گرفتن کمر فرد جلو (مانند قطار بازی بچه‌ها)، تشکیل یک قطار انسانی داده و با ضرب آهنگ شعر یزله، به نرمی قدم برداشته و به جلو می‌روند. حالا می بینیم که بنا به مناسبات برقرار در شرکت مردم در سیل بندان، شکل اجرای یزله تغییر کرده است و آنها به جای این شکل قطار، می دوند و می رقصند و اجرایش می کنند.

اما می شود گفت یزله را عرب‌های اهوازی راه انداختند. آنها در دل خود رسم و رسومات کهنی دارند که ریشه تاریخی برخی از آن‌ها به هزاران سال قبل و به عصر ایران باستان باز می‌گردد.

یکی از این مراسم، آئین موسیقایی مرسوم به «یزله» یا «هوسه» است، یزله نوعی مراسم آیینی و موسیقی محلی در بندر بوشهر است که از دیر باز تا امروز رواج داشته و استاد عبدالحسین احمدی پژوهشگر فرهنگ عامه در بوشهر، در جلد اول کتاب «سنگستان» در تعریف «یزله» آن را مراسم رقص و پایکوبی گروهی که بیشتر هنگام جشن و عروسی برپا می‌شود، معنا کرده است.

یزله به وسیله گروهی از خوانندگان غیر حرفه‌ای اجرا می‌شود و فقط با دست زدن همراه است. در این موسیقی، نغمه بیش از همه حائز اهمیت است و به متن چندان اهمیتی داده نمی‌شود.