بهمن جلیلی - مدیر موزه مردم‌شناسی عشایری سوباتان- درباره این مجموعه خصوصی که سه سال است در ارتفاعات تالش راه‌اندازی شده به ایسنا گفت: در تالش قومی با زبان خاصی وجود دارد که قدمت آنها به هزاران سال می‌رسد و عقبه‌شان به کادوسیان برمی‌گردد. تمدن ۳۵۰۰۰ ساله تالش که توسط میراث فرهنگی در کاوش‌های علمی "مریان" و "آق اولر" پیدا شده است، سندی بر اثبات این ادعا است. با این حال تحت تاثیر مکانیزه شدن زندگی، آن اقوام دامدار و کوچ‌نشین درحال از دست دادن هویت خود هستند.

وی اضافه کرد: هرچند این اقوام عشایر هنوز کاملا یک‌جانشین نشده‌اند و کماکان بین ساحل لیسار، جنگل هیرکانی و ارتفاعات سوباتان کوچ می‌کنند و زندگی عشایری و دامداری در سیاه چادرها جریان دارد، اما برخی از آنها شغل دامپروری خود را کنار گذاشته‌اند. محدوده شهری سوباتان نیز دچار تحول فرهنگی شده و درگیر ویلاسازی شده، ضمن آنکه این منطقه زیبا در ۱۰ سال اخیر بسیار مورد توجه گردشگران قرار گرفته، به طوری که سالانه بین ۵ تا ۷ هزار گردشگر وارد سوباتان می‌شوند.

این فعال گردشگری گفت: برای اینکه آن مقدار فرهنگ باقی مانده عشایری بر اثر هجوم گردشگران از بین نرود، به این فکر افتادم مجموعه مردم شناسایی عشایری سوباتان را دایر کنم و اکنون نزدیک به ۲۰۰ قلم ابزار و لوازم زندگی دامداری و عشایری و هر آنچه در ۱۵۰ سال گذشته در این منطقه به کار می‌رفت و امروز منسوخ شده و حتی نسل فعلی نامی از آنها را نشنیده، گردآوری کردم و در این موزه به نمایش گذاشتم.

به گفته او، قدمت این ابزار از ۵۰ تا ۱۵۰ سال است. البته یک‌سری ابزار با قدمت تاریخی نیز وجود دارد که به دلیل دریافت نکردن مجوز بخش باستانی، فعلا آنها را در معرض دید قرار نداده‌ام. هرچند پیشنهاد شده ساختمان محکم و مقاومی بنا شود تا یک‌سری از آثار مکشوفه تالش را که هم اکنون در موزه گیلان نگهداری می شود، در این مکان به نمایش گذاشته شود.

وی اضافه کرد: برای اجرای این پروژه، طرحی برای یک ساختمان ضدزلزله، ضرسرقت و ضد آتش را ارائه کردم که نمای بیرونی آن، چادر عشایری سوباتان است که متاسفانه امروزه تا شعاع ۵ کیلومتری این منطقه نمونه آن پیدا نمی شود. این طرح که حدود ۲۰ میلیون تومان سرمایه می خواهد، از سال آینده اجرا می شود.

این مجموعه‌دار خصوصی در ادامه گفت: وقتی تصمیم گرفتم این مجموعه مردم‌شناسی را ایجاد کنم، ساختمان چوبی سنتی مشابه آنچه در گذشته این منطقه وجود داشت، احداث کردم که با استقبال بسیاری از مردم بومی روبرو شد و از طرف همان اشخاص علاقمند، نزدیک به ۵۰ قلم از آثار موزه ای به این مجموعه را اهدا شد که البته در حین گردآوری، برخی اشیاء مثل سماور ذغالی که یک میلیون تومان ارزش داشت باید خریداری می شد که به این ترتیب نزدیک به ۱۵۰ اثر این موزه با پس انداز معلمی ام خریده شده است.

جلیلی اظهار کرد: الان به جایی رسیدم که همه ابزارهای شناسایی شده زندگی عشایری این منطقه را تهیه کردم، با این حال جایزه ای که یک جفت جوراب و شال دست باف منطقه سوباتان است، تعیین کرده ام برای اینکه بازدیدکنندگان موزه، اثر کمترشناخته شده ای که در این مجموعه ناموجود است، معرفی کنند تا آن را برای نمایش تهیه کنیم.

مدیر این موزه عشایری در ادامه بازدید از این موزه مرتفع را رایگان اعلام کرد و گفت: وصیت کرده‌ام بازدید از این موزه رایگان باشد. با خانواده‌ام توافق کرده‌ام، این موزه به همراه ۲۰۰ اثر آن و ۱۵۰ متر زمین خریداری شده و ۶۰ متر فضای ساخته شده مجموعه عشایری، هرگز فروخته، تبدیل و یا واگذار نشود، چرا که وقف مشروط به میراث فرهنگی است.

او سپس به نخستین حضور این مجموعه در خارج از منطقه ییلاقی سوباتان و در دهمین گردهمایی راهنمایان گردشگری در استان گیلان و استقبالی که از این مجموعه شد، اشاره کرد و درباره حمایت های مسؤولان این منطقه از این مجموعه خصوصی با توجه به اهدافی که ترسم کرده است، اظهار کرد: اخیرا مدیر موزه های گیلان تماسی داشت که از این مجموعه و تامین منابع مالی آن برای ایجاد ساختمانی مستحکم که محل نمایش آثار تاریخی و کاوش شده باشد، اعلام حمایت کرد، هرچند ما گفته ایم به این کمک ها نیازی نداریم، چون هر مبلغی که بدهند دو برابر آن را باید خرج موزه کنیم، اما با این حال مدیر موزه های گیلان، تامین ۲۰ میلیون تومان اعتبار برای تجهیز موزه مردم شناسی عشایری سوباتان و ۵ میلیون تومان دیگر برای نگهداری اشیاء را در سال ۹۶ قول دادند.