جان و مال طنازها در خطر است!
طنزپرداز نباید به خاطر یک شور آنی و جلب نظر مخاطب از اساس طنز فاصله بگیرد.
ایران‌آرت: صابر قدیمی با بیان این‌که طنزپرداز نباید به خاطر یک شور آنی و جلب نظر مخاطب از اساس طنز فاصله بگیرد در عین حال به طنزپردازانی اشاره می‌کند که از آن طرف بام می‌افتند و آثاری تولید می‌کنند که صرفا دغدغه‌مند هستند و نمکی ندارند.
این طنزپرداز در گفت‌وگو با ایسنا درباره تأثیر جشنواره‌ها، گردهمایی‌ها و شب‌های شعر بر روی طنز گفت: مانند هر کار دیگری اگر یک‌سری نکات اساسی رعایت شود می‌توانند تأثیر مثبت داشته باشند اما اگر دچار ابتذال و فکاهه شوند طبیعتا اثرات منفی دارند. ولی به‌طور کلی اگر در جلسات طنز، آثار طنز که به معنای واقعی کلام طنز باشد و دغدغه اصلاح امور را داشته باشد ارائه شود می‌تواند به معرفی طنز واقعی کمک کند و تأثیرگذار باشد.
او با مثبت ارزیابی کردن رویکرد برگزاری جشنواره‌ها و شب‌های شعر، افزود: این برنامه‌ها باعث آشنایی بیشتر مردم با شعر طنز می‌شوند. مردم قبل‌تر فکر می‌کردند طنز صرفا فکاهه و به نوعی شوخی منظوم است.
قدیمی با بیان این‌که برخی از آثاری که از شاعران نام‌آشنا و شاعران جوان‌تر می‌بینیم کارهای خوبی است و به معنای واقعی طنز است، اظهار کرد: در کنار این کارهای خوب، آثاری که در جلسات ارائه می‌شود و یا در فضای مجازی دیده می‌شود، ضعف‌های ابتدایی شعر و کلام دارد. این آثار ابتدا باید حداقل‌های شعر را داشته باشند و بعد به فکر طنز بودن باشند. فکر نکنیم اگر مسئله بانمکی را می‌خواهیم مطرح کنیم اشکالی ندارد که جایی از آن مشکل وزن، قافیه و ضعف شعر داشته باشد و می‌توان آن را به عنوان شعر طنز مطرح کرد.
این طنزپرداز درباره این‌که انتقادهایی وجود دارد که جلسات به دلیل رویارویی طنزپرداز با مخاطب منجر به تقلیل شعر طنز طنز می‌شود اظهار کرد: باید حواس‌مان باشد و به خاطر یک شور آنی و جلب رضایت افرادی که در سالن حضور دارند و فقط برای خنده آمده‌اند از اساس طنز فاصله نگیریم، طنز باید مصلح جامعه و فرد باشد. البته برخی از آن طرف بام می‌افتند و آثاری تولید می‌کنند که صرفا دغدغه‌مند هستند و نمکی ندارند و مانند یک نقد اجتماعی صرف هستند که این خوب نیست.
او در ادامه افزود: این‌که فرد کاملا به فکاهه بپردازد و برای این که مردم را بخنداند انواع خط قرمزها را رد کند و حرفهای زشت بزند درست نیست. طنز قداست دارد. برای مثال چیزی که در بعضی کمدی‌ها می‌بینیم این است که مثلا شخص دوتا شلوار می‌پوشد و روی سن می‌آید و شلوارش را پایین می‌کشد و زیرش شلوار است. مردم به خاطر خرق عادت می‌خندند؛ خنده‌ای که از روی تفکر و تأمل نیست، صرفا یک شوخی سطحی است و حرفی پشت آن نیست، قابل دفاع هم نیست.
قدیمی خاطرنشان کرد: جوک و لطیفه به تنهایی در جای خود قابل احترام است؛ یعنی برای انبساط خود در جمع دوستانه تعریف می‌کنید و می‌خندید که این چیز خوبی است و جوک است اما طنز نیست.
این طنزپرداز درباره تأثیر فضای مجازی بر روی طنز با بیان این‌که فضای مجازی اتفاق خوشایندی است، اظهار کرد: این‌که این فضای خوشایند را چگونه پیش ببریم، بستگی دارد که ما چگونه از آن استفاده کنیم. حسن فضای مجازی در این است که آثار کسانی را می‌بینیم که فقط یک اسم نیستند و به رسانه‌ها دسترسی ندارند و فضای مجازی یک کانال دسترسی برای آن‌هاست تا آثارشان را منتشر کنند و بازخورد واقعی کارشان را ببینند. گاهی اوقات آن‌ها کارهایی خلق می‌کنند که بسیار فراگیر می‌شوند و کارهای ارزشمندی هستند.
او در ادامه افزود: بخش دیگر فضای مجازی این است که هرچیزی را می‌توانید به عنوان شعر طنز مطرح کنید. مردم در درازمدت شعرهایی را که ضعف‌هایی (مثل وزن اشتباه و محتوای غلط) دارد یا توهین‌آمیز است می‌خوانند اما چون فرم آن‌ها شبیه فرم طنز است فکر می‌کنند دارند طنز می‌خوانند و این قضاوت پیش می‌آید که شعر طنز یک چیز سطحی است.
صابر قدیمی با بیان این‌که تأثیر فضای مجازی را مثبت ارزیابی می‌کند، گفت: سرعت انتقال آثاری که خلق شده بسیار زیاد است. اتفاقی که پیش می‌آید در کسری از ثانیه انواع مختلف شوخی‌ها و طنزها نوشته و در فضای مجازی فراگیر می‌شود. فضای مجازی یک توان بالقوه است که می‌توانیم آن را به صورت بالفعل دربیاوریم و بسته به این‌که چه نیت و توانایی‌هایی داریم خروجی‌های متفاوتی می‌تواند داشته باشد.
او یادآور شد: یکی از مشکلات فضای مجازی که فقط به طنز مربوط نمی‌شود این است که ما را دچار خوانش کاذب کرده است. ما فکر می‌کنیم در حال مطالعه هستیم. کتاب‌ها به گوشه‌ای رفته و از دسترس ما خارج شده‌اند، دلم برای کتاب‌ها می‌سوزد زیرا وقت زیادی برای گشتن در فضای مجازی می‌گذاریم. این لطمه‌هایی وارد می‌کند که بعدها معلوم می‌شود. مهم‌ترین ضرر این فضا می‌تواند دوری از مطالعه و پر کردن اوقات فراغت به شکل ناصحیح باشد.
صابر قدیمی همچنین درباره اهمیت کار طنزپرداز گفت: همان‌طور که خیلی‌ها برای اصلاح جامعه جان‌شان را می‌گذارند، طنزپرداز نیز با اشاره به نکاتی، خود را در یک شرایط خاص می‌گذارد که جان و مالش در خطر قرار می‌گیرد.
این طنزپرداز درباره طنزهای تلویزیونی نیز اظهار کرد: برنامه‌هایی طنزی که در تلویزیون ساخته می‌شود برای شروع خوب است اما بسیار کم است. ما نیاز روزافزون به طنز داریم؛ هم این‌که در دل آن‌ها انتقاد اجتماعی و فردی صورت می‌گیرد و نقد و بررسی می‌شود، و در کنار آن به لبخند و شادی نیز نیاز داریم.
او با انتقاد از طنزهای تلویزیونی گفت: متاسفانه در سطح برنامه تلویزیونی، فکاهه نیز نداریم یعنی برنامه‌ها نه تنها محتوای خاصی ندارد نمک خاصی هم ندارد که بگوییم فکاهه است و به نظرم، در حیطه طنز تلویزیون خیلی جای کار دارد.
قدیمی با بیان این‌که برنامه طنز معضلاتی دارد، گفت: یکی از معضلات ما سناریو و فیلم‌نامه است. به غیر از چند نویسنده درجه یک در حوزه طنز؛ برادران قاسم‌خانی، سروش صحت و امیرمهدی ژوله کسی به صورت حرفهای فعال نیست و حتی جوان‌ترها کمتر جذب می‌شوند. نمی‌دانم شاید مافیایی در آن وجود دارد.
او با تأکید بر این‌که در طنز مطبوعاتی پیشرفت خوبی داشته‌ایم اظهار کرد: در فضای مجازی و رسانه‌ها طنزنویسان خیلی خوب کار می‌کنند؛ مثلا احمدرضا کاظمی طنز نوشتاری‌اش خوب است و زمانی که با تصویر همراه می‌شود جذابیت بیشتری دارد. ما در آن حیطه پیشرفت قابل توجهی داشته‌ایم و در طنز ژورنالیستی خوب پیش رفته‌ایم اما در طنز تلویزیونی خیلی عقب هستیم.
این طنزپرداز گفت: تنها برنامه تلویزیونی که اخیرا پخش می‌شود و به دل من نشسته سریال «لیسانسه‌ها»ی سروش صحت است که به نظرم خیلی خوب بود، نمی‌گویم ایده‌آل است اما به طنز واقعی نزدیک شده است.
صابر قدیمی در انتها با بیان این‌که کتاب‌های خوبی در زمینه طنز نوشته شده است، اظهار کرد: پیشنهاد می‌کنم جشنواره‌ای به نام کتاب سال طنز داشته باشیم. فکر می‌کنم حرکتی مثبت، رو به جلو و فرایند تشویقی خواهد بود. البته دفتر طنز فعالیت‌هایی دارد اما کافی نیست.
