خرس های برلینی بار دیگر تقسیم شدند

هفتاد و چهارمین جشنواره بین المللی فیلم برلین، با برگزاری مراسم پایانی و معرفی نفرات برگزیده شنبه شب (بیست و چهارم فوریه، پنجم اسفند) به کار خود پایان داد.

ایران آرت: مهرداد ابوالقاسمی

در آیین پایانی جشنواره هفتاد و چهارم برلین، جایزه خرس طلایی بهترین فیلم بخش مسابقه اصلی به مستند «داهومی» ساخته «متی دیوپ» محصول مشترک فرانسه، سنگال و بنین رسید. فیلم «نیازهای یک مسافر» به کارگردانی «هونگ سونگ سو» از کره جنوبی هم برنده خرس نقره ای جایزه بزرگ هیات داوران شد.

خرس نقره ای جایزه هیات داوران به فیلم «امپراتوری» ساخته «برونو دومون» اعطا شد و «نلسون کارلوس دو لوس سانتوس آریاس» هم برای فیلم «په په» خرس نقره ای بهترین کارگردانی برلیناله را به خانه برد.

اعلام نام دو فیلم «امپراتوری» و «په په» به عنوان برگزیدگان بخش مسابقه اصلی جشنواره، حاضران را شوکه و به حیرت وا داشت. فیلم هایی که از نظر منتقدان نمره های ضعیفی گرفته بودند. در حین نمایش فیلم هم عده زیادی از تماشاگران، فیلم را نیمه کاره رها و سالن نمایش را ترک کردند. با این حال اغلب فیلم هایی که امسال با واکنش سرد منتقدان و تماشاگران مواجه شده بودند، گویا چشم داوران را گرفتند.

دلیل اصلی این انتخاب را باید در چینش ناهمگون هیات داوران بخش اصلی جشنواره جستجو کرد. از همان نخستین روز معرفی هیات داوران هیچگونه هماهنگی و سنخیتی میان آنان دیده نمی شد. همچنین دور از ذهن نبود که به مانند سال های گذشته به هیات داوران طبق قانونی نانوشته القا شده بود که تقسیم جوایز از سیاست های جشنواره فیلم برلین است و آنان هم ثابت کردند که پای این قانون نانوشته مانده اند. فیلم هایی که در این دور از جشنواره، جوایزی را در بخش مختلف به دست آوردند را باید دور از انتظارترین آثار جشنواره دانست.

فیلم هایی چون «پایانی دیگر» ( پیرو مسینا)، «آشپزخانه» (آلونزو رویزپالیسیوس)، «از طرف هیلده، با عشق» (آندرآس درسن) و «به چه کسی تعلق دارم» (مریم جوبور)، «کیک محبوب من» (بهتاش صناعی ها و مریم مقدم) از جمله فیلم هایی بودند که هم مورد توجه داوران قرار گرفتند و هم تماشاگران روی خوشی به این آثار نشان داده بودند اما سهمی از خرس های برلینی نداشتند و دست خالی برلین را ترک کردند.

 فیلم «پپه» فیلم تجربی آماتوری نلسون کارلوس دو لوس سانتاس آریاس در کمال ناباوری جایزه بهترین کارگردانی جشنواره را برد. 

جایزه بهترین بازیگر نقش اصلی و مکمل جشنواره هم به ترتیب به «سباستین استن» برای فیلم «یک مرد متفاوت» و «امیلی استون» برای بازی در فیلم «چیزهای کوچک مثل این» رسید.

سهم سینمای ایران از جشنواره هفتاد وچهارم برلین، جایزه ویژه هیات داوران بخش «مواجهه» برلیناله برای فیلم «خمیازه بزرگ» به کارگردانی علیار راستی بود. همچنین مستند «میدگُل» ساخته سروناز علم‌بیگی، محصول مشترک ایران و آلمان تقدیر ویژه هیات داوران در بخش نسل «14Plus» را کسب کرد.

یک شب پیش از اختتامیه جشنواره منتقدان فیپرشی هم فیلم «کیک محبوب من» ساخته بهتاش صناعی ها و مریم مقدم را به عنوان فیلم برگزیده این انجمن انتخاب کردند. فیلمی که از نخستین روزهای جشنواره با استقبال مواجه شده بود و تا آخرین لحظات هم به عنوان یکی از کاندیداهای دریافت جایزه اصلی بود اما با بی مهری و یا به عبارت بهتر با کج سلیقگی هیات داوران مواجه شد. در نهایت بازیگران فیلم، در غیبت کارگردانان که امکان حضور در جشنواره را پیدا نکرده بودند؛ دست خالی پایتخت آلمان را ترک کردند.

جشنواره هفتاد و چهارم برلین، آخرین سال حضور «کارلو چاتریان» و «ماریت ریسن‌بیک»، مدیران جشنواره برلین بود. وداع آنان با جشنواره چندان دلگرم کننده نبود و در فرصت 5 ساله ای که در اختیارشان قرار گرفته بود، نتوانستند تغییر چندانی در روند برگزاری جشنواره ایجاد کنند.آنان که از جشنواره لوکارنو به برلین نقل مکان کرده بودند همانند گذشته و سیاست هایشان در جشنواره لوکارنو به راهشان در برلین ادامه دادند. بیشتر تمرکز این دو در انتخاب آثار جشنواره به سینمای تجربی، اجتماعی و سیاسی بود اما در انتخاب هایشان هم نتواستند نمره قابل قبولی کسب کنند و آثار منتخب نمره قابل دفاعی در این سالها نگرفتند.

سال های زیادی است که برلیناله به جشنواره تهی از ستاره ها شهره شده و بازیگران و کارگردانان مشهوری را به خود ندیده است. فیلم های حاضر در بخش های مختلف جشنواره فیلم برلین در ادوار گذشته با تمرکز بر فیلم های سیاسی، اقلیت ها، همجنسگرایان و حقوق زنان فارغ از هرگونه نگاه هنری و کیفیت سینمایی انتخاب شدند . این رویکرد حتی در چینش هیات داوران هم به وضوح دیده می شد.

کار البته امسال تا آنجا پیش رفته که مسئولان جشنواره از دوره هفتاد و پنجم سکان جشنواره را به خانم «تریشا توتل» مدیر سابق جشنواره فیلم لندن سپردند. او مشهور است که که در یک دوره 5 ساله مخاطبان جشنواره فیلم لندن را دو برابر کرده است. انتخاب یک زن برای دبیری جشنواره و تمرکز روی حضور ستاره های سینمایی در برلین در ظاهر هدف آتی برگزار کنندگان جشنواره فیلم برلین است.

هفتاد و چهارمین جشنواره بین‌المللی فیلم برلین از تاریخ ۵ تا ۲۵ فوریه ۲۰۲۴ (۲۶ بهمن تا ۶ اسفند) در آلمان برگزار شد و لوپیتا نیونگو بازیگر و فیلمساز کنیایی-مکزیکی برنده اسکار، ریاست هیات داوران بین‌المللی جشنواره فیلم برلین را بر عهده داشت.