مهران احمدی ۱۳ میلیاردی مشت همه را خواباند/ ۸۰ سالن کمتر هم جلودار سگ بند نشد/ ریزش شدید مخاطب تهدید بزرگ سینما
7 فیلم نوروز 1401 بیش از 32میلیارد تومان فروش داشته و بالغ بر 840هزار نفر به تماشای آنها نشسته‌اند. این در حالی است که تعداد تماشاگران سینما در نوروز1397، 2میلیون و100هزار نفر و در نوروز1398، 2میلیون و300هزار نفر بوده است.
ایران آرت: همشهری نوشت: پیش از کرونا، اکران نوروزی سینماها پررونق‌ترین فصل اکران محسوب می‌شد و دفاتر پخش فیلم و صاحبان آثار برای نمایش فیلم‌های‌شان در این ایام سر و دست می‌شکستند، اما در 2 سال گذشته، کرونا بازار خیلی چیزها را کساد کرد؛ از جمله بازار اکران نوروزی را. اکران نوروزی سال1399 که تازه سر و کله کرونا پیدا شده بود، ملغی شد. آن روزها هنوز کرونا ناشناخته بود و نام ترسناکی داشت و قوانین و مقررات مربوط به رعایت پروتکل‌ها جدیتر رعایت می‌شد. هرچه بیشتر گذشت، معلوم شد کرونا به این زودی‌ها رفتنی نیست و باید به حضورش عادت کرد. اکران نوروزی سال1400، در حضور کرونا، با 5 فیلم «خون شد» (مسعود کیمیایی)، «خورشید» (مجید مجیدی)، «لاله» (اسدالله نیک‌نژاد)، «تکخال» (مجید مافی) و «هفته‌ای یک‌بار آدم باش» (شهرام شاه‌حسینی) از 27اسفند1399 آغاز شد و همانطور که انتظار می‌رفت، هر 5فیلم در گیشه شکست خوردند و حتی به اندازه هزینه تولیدشان نفروختند. اکران سال1401 با این امید همراه بود که با افت آمار مبتلایان و قربانیان کرونا بار دیگر صندلی سینماها پر خواهد شد، اما آنچه تاکنون در عمل رقم خورده، چندان امیدوارکننده نیست. تعداد تماشاگران فیلم‌های نوروزی تا زمان نگارش این گزارش حتی به یک میلیون نفر نرسیده و این نشانه‌ای واضح از بحران مخاطب در سینمای ایران است.
افت مخاطب اکران نوروزی
اکران نوروزی امسال 10روز زودتر از اکران نوروزی سال1400 و از 18اسفند سال پیش آغاز شد. از میان 7فیلم نوروزی1401، 3فیلم «موقعیت مهدی» (هادی حجازی‌فر)، «قدغن» (مجید مافی) و «گل به‌خودی» (احمد تجری) از 18اسفند به نمایش درآمدند و 4فیلم «مرد بازنده» (محمدحسین مهدویان)، «روز صفر» (سعید ملکان)، «شادروان» (حسین نمازی) و «سگ‌بند» (مهران احمدی) با تأخیر و از 25اسفند سال پیش روی پرده رفتند.
طبق آمار «سمفا» (سامانه مدیریت فروش و اکران سینما) تا حدود ظهر شنبه، این 7فیلم در مجموع بیش از 32میلیارد تومان فروش داشته و بالغ بر 840هزار نفر به تماشای آنها نشسته‌اند.
این در حالی است که تعداد تماشاگران سینما در نوروز1397، 2میلیون و100هزار نفر و در نوروز1398، 2میلیون و300هزار نفر بوده است.
این افت مخاطب می‌تواند دلایل گوناگونی داشته باشد؛ سازگار نبودن فیلم‌های روی پرده با سلیقه سینماروها، نبود تنوع در چیدمان اکران، نگرانی بابت ابتلا به کرونا و گرانی بلیت. درباره تأثیر هر یک از این دلایل می‌توان استدلال‌هایی اقامه کرد. سالیان سال است که سلیقه عمومی سینماروها در ایران به فیلم‌های کمدی عادت داده شده است. اغلب فیلم‌های پرفروش هر سال و حتی تاریخ سینمای ایران کمدی هستند. همین سال گذشته 2 فیلم «دینامیت» (مسعود اطیابی) و «گشت3» (سعید سهیلی) که به‌ترتیب نخستین و دومین فیلم پرفروش سال و تاریخ سینمای ایران شدند، هر دو کمدی بودند. اغلب کمدی‌ها نازل و گاه از تبار فیلمفارسی‌اند و تماشاگر را سطحی و کم‌صبر بار آورده‌اند. در میان فیلم‌های نورزی امسال نیز 2فیلم «سگ‌بند» و «شادروان» کمدی هستند، اما فاصله بعیدی با موفقیت اسلاف سال گذشته خود در ژانر کمدی دارند. درباره تنوع در چیدمان اکران هم باید گفت با وجود اینکه تصمیم‌گیرندگان اکران نوروزی مدعی بودند چیدمان اکران را به‌نحوی ترتیب داده‌اند که برای هر سلیقه‌ای فیلمی روی پرده باشد، اما واقعیت این است که فضای 3 فیلم «موقعیت مهدی»، «مرد بازنده» و «روز صفر» - با وجود تفاوت ژانری - از نظر جهان‌بینی مشابه است. واهمه از کرونا نیز با این همه قربانی و دردسری که درست کرده نیاز به چند و چون زیادی ندارد.
هرچند سینماها با ظرفیت کامل پذیرای مخاطبان بودند ولی ترس از ابتلا به کرونا هنوز وجود دارد. گرانی بلیت هم که با اکران نوروزی1401 کلید خورد، مسلما در کاهش تعداد سینماروها نقش مهمی داشته است.
پیشتازی «سگ‌بند»
پرفروش‌ترین فیلم نوروز امسال، تا به اینجای کار، کمدی «سگ‌بند» بوده که بیش از 13میلیارد تومان فروخته و افزون بر 331هزار نفر تماشاگر داشته است.
مهران احمدی در نوروز1397 نیز با فیلم «مصادره» - که 600هزار تماشاگر داشت - پرتماشاگرترین فیلم نوروزی را به نام خود سند زد.
امسال هم فیلم او با اینکه 71سالن از «موقعیت مهدی» و 13سالن از «شادروان» کمتر دارد، پیشتاز فروش بوده است. در جایگاه دوم جدول فروش، «موقعیت مهدی» قرار دارد که با فروش بیش از 186هزار قطعه بلیت بیش از 6میلیارد و500میلیون تومان فروخته است. جایگاه سوم جدول فروش در اختیار «شادروان» است که بیش از 137هزار نفر به تماشایش رفته‌اند و در گیشه بیش از 5میلیارد و300میلیون تومان فروش کرده است. فیلم‌های جایگاه‌های چهارم و پنجم جدول فروش فاصله زیادی از هم ندارند. «روز صفر» با90هزار تماشاگر، بیش از 3میلیارد و 500میلیون تومان فروش داشته و «مرد بازنده» نیز در حدود 80هزار تماشاگر و بیش از 3میلیارد و200میلیون تومان فروش کرده است. 2 فیلم آخر جدول فروش بی‌شک شکست‌خوردگان اکران هستند. «گل به‌خودی» با بیش از 9هزار تماشاگر در حدود 365میلیون تومان فروخته و «قدغن» را تنها در حدود 6هزار نفر به تماشا نشسته و فروش تقریبا 200میلیون تومانی آن را رقم زده‌اند.
«قدغن»، شکست‌خورده مثل «تکخال»
حسین فرحبخش، تهیه‌کننده فیلم شکست‌خورده اکران یعنی «قدغن»، سال‌هاست در جاده‌ای در رفت‌وآمد است که دیگر مسافری ندارد؛ کوره‌راهی که حتی تماشاگران خوکرده به فیلم‌های پیش‌پاافتاده هم علاقه‌ای به سیاحت در آن ندارند. فیلم‌های فرحبخش ویژگی بارزی دارند و آن کهنگی‌شان است. این کهنگی و عقب‌ماندگی نه در موضوع و مضمون بلکه در فرم و ساختار است. اتفاقا فرحبخش در تولیداتش می‌کوشد به موضوعات روز توجه کند، اما ساختار و سر و شکلی که برای ارائه این مضامین انتخاب می‌کند، بسیار از مد افتاده و مشوش است. هم «تکخال» که نوروز1400 به روی پرده رفت و هم «قدغن» که اکران نوروزی1401 را تجربه کرد، ساخته مجید مافی هستند. عجیب است وقتی صف فیلم‌های پشت خط اکران مانده از همیشه طویل‌تر است، تهیه‌کننده و فیلمسازی که نوروز سال گذشته هم شکست در گیشه را تجربه کرده‌اند، باز این شانس را به‌دست آورده‌اند که امسال هم در اکران نوروزی جایی داشته باشند. البته «قدغن» - گویا به واسطه موضوعش - از تبلیغات تلویزیونی محروم بود که این مسئله شاید تأثیری جزئی در مورد اقبال قرار نگرفتنش داشته باشد. فرحبخش وقتی دید فیلمش شکست بدی در اکران خورده، از دو، سه روز پیش «قدغن» را همزمان در پلتفرم‌های نمایش آنلاین «فیلمیو» و «نماوا» اکران کرد تا شاید جلوی ضرر بیشتر را بگیرد. با این حال بعید به‌نظر می‌رسد این فیلم بتواند از شکستی که دامنگیرش شده، فرار کند. شاید وقت آن رسیده که فرحبخش به بازنشستگی فکر کند.
تلویزیون علیه سینما؟
«موقعیت مهدی» که در جشنواره چهلم بسیار مورد توجه قرار گرفت، محصول تلویزیون است و قرار است در زمانی مناسب در قالب مینی‌سریال از تلویزیون به نمایش درآید، اما عجالتا این فیلم در رقابت نوروزی قرار دارد و هرچه بیشتر بفروشد، می‌تواند بخشی از هزینه‌های تولیدش را جبران کند. شاید به همین دلیل تلویزیون به تبلیغ سایر فیلم‌های روی پرده روی خوش نشان نمی‌دهد و تمایلی به پیشی گرفتن سایر فیلم‌ها از محصول خودش ندارد. محمدحسین مهدویان، کارگردان «مرد بازنده»، معتقد است که تعمدی برای دیده نشدن فیلم او در کار است. این کارگردان در صفحه شخصی اینستاگرامش نوشت: «به فیلم جدیدم که در حال اکران است تیزر نمی‌دهند. در برنامه «خندوانه»، تک‌تک کلمات مرتبط با فیلم جدیدم را قبل از پخش حذف می‌کنند. در آخر هم فیلم قبلی من را در پلتفرم‌شان رایگان پخش و برایش حسابی تبلیغ می‌کنند. بسیار بی‌موقع، وسط تعطیلات نوروز، درست زمانی که فیلم جدیدم روی پرده است. اینها را کنار بدگویی‌ها و اسپویل عمدی داستان فیلم در زمان جشنواره بگذارید. یعنی همه‌‌چیز اتفاقی است؟ فیلم‌های روی پرده را زمین می‌زنند و همان فیلم‌ها را وقتی در رسانه‌های خودشان پخش می‌شود، عزیز می‌دارند. آنها با سینما دشمنی می‌کنند، اما شما دوستی کنید. شما حواس‌تان پرت این چیزها نشود. فیلم «مرد بازنده» را در سینما ببینید. این همان فیلمی است که نمی‌خواهند تماشایش کنید.» البته‌پخش تیزرهای مرد بازنده در روزهای آخر تعطیلات از سیما آغاز شد. سعید خانی، پخش‌کننده فیلم سینمایی «شادروان» نیز در گفت‌وگو با مهر از «خساست تلویزیون در حق شادروان» گله کرد و در بخشی از صحبت‌هایش گفت: «واقعیت این است که آنچه موجب رونق فروش یک فیلم می‌شود، بحث اطلاع‌رسانی درباره آن است که متأسفانه در این زمینه صداوسیما هیچ حمایتی از فیلم ما نکرد. تلویزیون هیچ تیزری به فیلم «شادروان» نداد؛ آن هم درحالی‌که در ایام جشنواره، ما در قالب چند سانس رایگان، میزبان مدیران سازمان صداوسیما بودیم، اما در بازه اکران هیچ همکاری‌ای با ما نکردند.» وی در بخش دیگری از صحبت‌هایش درباره تعامل تلویزیون با سینما افزود: «آنچه من بشخصه متوجه می‌شوم این است که مدیران تلویزیون، رویکرد خوبی نسبت به سینما ندارند و در همین بازه زمانی هم دیدیم که غیر از یک فیلم، باقی فیلم‌های اکران نوروز مورد توجه سازمان صداوسیما قرار نگرفته؛ درحالی‌که تعامل سینما و تلویزیون همواره به فرهنگ کشور کمک کرده است، مدیران فعلی صداوسیما خیلی تعامل مناسبی با اهالی سینما ندارند. مدیران ارشاد هم مدام می‌گویند که ما نامه‌نگاری و مذاکره کرده‌ایم، اما نمی‌خواهند قبول کنند که راه این تعامل از طرف صداوسیما بسته است.»
