داستان زامبی پست مدرن جیم جارموش از زبان خودش/ جهان ترسناک آدم‌های عادی در "مرده‌ها مرده نیستند"

جیم جارموش کارگردان صاحب نام سینما در فیلم The Dead Don’t Die، زامبی‌ها را دست مایه کار خود قرار داد و اخیرا هم مصاحبه‌ای با محوریت آن داشته که در ادامه می‌خوانید.

ایران آرت، اگر در گذشته داستان‌های ارواح، خون آشام، اجنه و اشباح باعث ترس و وحشت مردم می‌شدند، امروزه شاهد حضور مخلوقاتی جدیدتر همچون زامبی‌ها هستیم. مردگان که ظاهرا علاقه‌ای به آرامش گورستان ندارند و ترجیح می‌دهند در جستجوی غذا به شکار افراد زنده بپردازند.

تاکنون شاهد ساخت آثار بسیاری با محوریت حضور زامبی‌ها بودیم، از سریال‌های محبوب سال‌های اخیر همچون مردگان متحرک گرفته تا آثار پرزرق و برق سینمایی همچون جنگ جهانی زد. اما سال گذشته فیلمی به کارگردانی فیلمساز صاحب سبک آمریکایی جیم جارموش اکران شد که از زاویه‌ای متفاوت به پدیده‌ی آخرالزمان زامبی‌ها نگاه می‌کند.

فیلم "مرده‌ها نمی‌میرند" (The Dead Don’t Die) آخرین اثر "جیم جارموش" (Jim Jarmusch) است. همانگونه که از نام فیلم پیدا است، این اثر سینمایی به حضور مردگان زنده یا همان زامبی‌ها پرداخته است.

به گزارش زومیت، این فیلم که در افتتاحیه فستیوال فیلم کن و به‌دنبال آن در بسیاری از سینماهای فرانسه در معرض دید عموم قرار گرفت، از تاریخ ۱۴ ژوئن سال گذشته میلادی روانه سینماهای آمریکا شد. جارموش اشاره می‌کند که بیش از یک سال روی داستان فیلم کار کرده و به نظرش این اثر تاحدی موفق به انتقال هدف و درون مایه اصلی خود به مخاطب شده است. بااین‌حال او اذعان می‌کند احساسش نسبت به این فیلم، شبیه به همان احساسی است که نسبت به دیگر آثار سینمایی خود دارد.

باید اذعان کرد به باور گروهی این اثر یکی از بهترین آثار کارنامه حرفه‌ای جارموش و فیلمی سرزنده، سرگرم کننده، زیبا، هوشمندانه و البته بسیار بسیار غم‌انگیز است. غم‌انگیز از این نظر که تقریبا تمامی شخصیت‌های فیلم انسان‌های خوبی هستند. افرادی که همگی تقریبا توسط انسان‌های خوب دیگری کشته شدند که ناخواسته از قبرهای‌شان برخاسته بودند و تمام اینها به این خاطر رخ داد که همگی به‌صورت ضمنی اجازه دادند اتفاق بسیار بدی برای کل این سیاره رخ دهد!

باید توجه داشت این بیداری شوم همچنان در قالب چرخه‌ای بی‌انتها ادامه پیدا می‌کند، تا زمانی‌که همه به زامبی تبدیل شوند. به عبارتی مرده هرگز نمی‌میرد و این چیز بسیار بدی است که باعث شکل‌گیری آخرالزمانی زامبی‌وار می‌شود. درنهایت این فیلم نمایی از اشتیاق سیری‌ناپذیر نوع بشر برای داشتن چیزهای بیشتر و در نتیجه ساخت جامعه‌ای مصرف‌گرا است. جامعه‌ای که به نظر می‌رسد اکنون در حال هضم کردن دستگاه گوارش خود است.

در این فیلم شاهد حضور ستارگانی همچون بیل موری (Bill Murray)، آدام درایور (Adam Driver)، کلویی سونی (Chloë Sevigny)، تیلدا سوئینتون (Tilda Swinton)، استیو بوشمی (Steve Buscemi)، تام ویتز (Tom Waits)، سلنا گومز (Selena Gomez)، دنی گلاور (Danny Glover) و کیلب لندری جونز (Caleb Landry Jones) هستیم. در ادامه به مرور مصاحبه‌ای با این کارگردان شناخته شده، را می‌خوانیم.

آیا در دوران کودکی نقش زامبی‌ها رو بازی کردید؟

نه خیلی زیاد و طرفدار فیلم‌های زامبی هم نیستم. من چیزهای کلاسیک را دوست دارم، اما رومرو (Romero) قهرمان من در زمینه ساخت زامبی‌های پست مدرن است. تا پیش از حضور این کارگردان، زامبی‌ها بیشتر شبیه به موجوداتی ابتدایی به تصویر کشیده می‌شدند، شبیه به اهالی هائیتی که به آسانی تحت کنترل قرار گرفته و می‌توانستید آن‌ها را وادار به انجام کارهای دلخواه خود کنید. اما وقتی رومرو فیلم "شب مردگان زنده" (Night of the Living Dead) را ساخت، چیزی را خلق کرد که من از آن با عنوان زامبی‌های پست مدرن یاد می‌کنم.

زامبی‌ها نه از فراسوی دنیای ما، که از بطن جامعه برخاسته‌اند

ببینید هیولاها اغلب از فضایی ناشناخته و خارج از نظم اجتماعی ما منشأ می‌گیرند، مخلوقاتی مثل دراکولا، فرانکشتاین و گودزیلا ورای دنیای ما قرار دارند. اما زامبی‌های آثار رومرو از بطن جامعه و نظم حاکم بر آن می‌آیند و این حقیقتی هولناک است. او اولین کسی بود که به چنین موضوعی پرداخت، بنابراین آثار او از جمله شب مردگان زنده، "طلوع مردگان" (Dawn of the Dead) و "روز مردگان" (Day of the Dead) قابل‌توجه و دوست داشتنی هستند. همچنین اثری از سینمای کره با عوان "قطار بوسان" (Train to Busan) هم توجه من را به خود جالب توجه کرد، فیلمی با هزاران زامبی که با سرعتی بالا حرکت می‌کنند.

من طرفدار خون‌آشام‌ها هستم، به نظر من آن‌ها اگرچه بازمانده‌هایی پیچیده و تغییر شکل یافته هستند، ولی موجوداتی واقعا نامیرا یا قابل احیا به حساب نمی‌آیند. خوش آشام‌ها تنها به خاطر وضعیت‌شان به‌عنوان مخلوقاتی جاویدان و فناناپذیر شناخته می‌شوند.

چه چیزی مشوق شما برای ساخت فیلمی در مورد زامبی‌ها بود؟

نمی‌دانم. نمی‌دانم چرا تصمیم به انجام چنین کاری گرفتم. اما چیزی که در حال حاضر می‌توانم به آن اشاره کنم، وجود استعاره ذاتی زامبی‌ها بود. البته دراین‌میان نقش رومرو هم بی‌تأثیر نبود، تمرکز روی پدیده‌ی مصرف‌گرایی به‌عنوان یک نوع خباثت. دست کم در شرایط کنونی، به نظرم این یک استعاره خوب است. زامبی‌ها شبیه اسطوره‌ای مدرن هستند.

و زامبی‌ها از کجا می‌آیند؟

آن‌ها فقط مردم عادی هستند.

اما آن‌ها درگیر این مشکل شدند، چون ما سیاره زمین را تخریب کردیم

و به باور من این مسئله حقیقت وجودی زامبی‌های آثار رومرو هم هست. همین مسئله باعث می‌شود که آن‌ها از درون خود جامعه به‌وجود آمده و احیا شوند. آن‌ها زامبی‌هایی بیگانه نیستند که از دنیای دیگری ما را مورد هجوم قرار داده باشند، این خود ما هستیم که باعث به وجود آمدن آن‌ها شدیم. همان‌طور که شخصیت "هرمیت باب" در انتهای فیلم اشاره می‌کند: چه جهان وحشتناکی

اجازه بدهید کمی هم در مورد چیزی که روی پرده شاهد آن بودید صحبت کنیم

من اجرای بازیگران را دوست داشتم. این نکته را به تیلدا، بیل، آدام، کلویی و استیو هم گفتم. افرادی که جان سالم به در بردند یا به‌صورت زامبی به این دنیا بازنگشتند را دوست دارم. از شخصیت هرمیت باب که خود را از هرگونه ساختار اجتماعی جدا کرده بود و همینطور نوجوانانی که از بازداشتگاه فرار کردند. آن‌ها کسانی بودند که در قالب نظم  اجتماعی واقعی کاری انجام ندادند. در طول تاریخ نوجوانان همیشه خالق ادبیات، هنر، سبک و موسیقی خاصی بوده و هستند و قلب من همیشه با آن‌ها است.