تاسیس باغ موزه باستانی پاریزی برای مدرسه ۱۰۰ ساله پاریز/ توصیه شفیعی کدکنی به موسسه آینه داران دوران
شورای سیاستگذاری جایزه آینه دار دوران در زادروز استاد باستانی اعلام کرد با نام استاد و یاد دکترطاهره صفارزاده، دومین فراخوان خود را در مدیوم های متنوع هنری منتشر خواهد کرد.
ایران آرت: در نشست مشورتی به همین مناسبت، سیدعباس دعایی، مدیر مجموعه فرهنگی آینه داران دوران گفت : "موسسه آینه داران دوران با هدف بازشناسی چهره های سترگ فرهنگی ایران به نسل امروز پدید آمده است و در این راه می خواهیم از برنامه های متنوع هنری که می تواند مورد توجه جامعه معاصر باشد بهره ببریم. با همین ایده، در دور نخست فراخوان جایزه آینه دار دوران، داستان های استاد باستانی پاریزی را هنرمندان به صورت تصویرگری بازآفرینی کردند تا جادوی تصویر جوانان علاقمند را متوجه اصل مکتوبات ایشان کند؛ پس از برپایی جایزه و ارایه گزارش کار خدمت جناب استاد دکتر شفیعی کدکنی و نظر ایشان درمورد شخصیت والای آقای باستانی پاریزی تداوم پرداختن به شخصیت ایشان را درنظرداشتند که به پیشنهاد ایشان برنامه آینهدار دوران که از کرمان شروع شد را همانگونه در آن پایگاه ادامه خواهیم داد. خواسته ایشان این بود که شخصیت استاد باستانی پاریزی کنار گذاشته نشود و جنبههای وسیع ایشان که میشود با زبان هنر شناساند ادامه پیدا کند. ما برای چگونگی برنامه هنرهای تجسمی از راهنمایی های اساتید متعددی بهره گرفتیم و کلیت کار را با محوریت آقای حبیبالله صادقی که رئیس گروه تجسمی فرهنگستان هنر هستند پیش بردیم؛ اما برای دور جدید جایزه آینه دار دوران با فراخوانی که به زودی با همراهی موسسه توسعه هنرهای تجسمی منتشر می شود جامعه فرهیخته هنری را به مشارکت دعوت می کنیم."
دعایی درباره کلیت برپایی جایزه آینه دار دوران در سال ۱۴۰۰ گفت:" فراخوانی با محوریت بازآفرینی آثار بانوی فرهیخته استاد طاهره صفارزاده و چنانکه گفتم استاد باستانی پاریزی را ارایه کرده ایم که این بار دامنه وسیع تری از مدیوم های هنری را در بر می گیرد. امیدواریم با همراهی مشفقانه دو مرکز صنعتی کرمان: گل گهر سیرجان و مجتمع مس سرچشمه بتوانیم دومین دوره جایزه آینه داران دوران را در شان جایگاه و مقام این دو چهره بزرگ هنر ایران اسلامی برپا کنیم."
در ادامه رضا رفیع، مسئول شورای سیاستگذاری جایزه آینه دار دوران گفت : " شاید حضور سید عباس دعایی در رأس موسسه آینه داران دوران و تمرکز بر گرامی داشت استاد باستانی پاریزی یک ابتکار جالب بود. سوای علاقهمندی خود ایشان و اهالی مطبوعات به شخصیت آقای باستانی پاریزی، قرابت ایشان با یک مجموعه مطبوعاتی به نام روزنامه اطلاعات هم از جهتی قابل بررسی است. بخشی از مقالات سالهای آخر آقای باستانی پاریزی فقط در روزنامه اطلاعات چاپ میشد. منظورم این بود که حسن همجواری ایشان و روزنامه اطلاعات یادآور یک نکته است. استاد پاریزی متولد سوم دی ماه سال ۱۳۰۴ هستند، یعنی سالی که روزنامه اطلاعات منتشر میشود. یعنی قدمت تاریخی استاد باستانی پاریزی با قدمت یک روزنامهای که هویت ملی کشور ما شده تقریباً یکی است. این یک اتفاق جالبی است که نشان میدهد آقای باستانی پاریزی هم یکی از مظاهر هویت ملی ما هستند. بعضی از پدیدهها و شخصیتها به خاطر همین اثرگذاری فرهنگی که در کشور دارند به مرور تبدیل به بخشی از هویت ملی و فکری و فرهنگی یک جامعه میشوند."
رفیع گفت: "یکی از کارهای اصلی مؤسسه آینهداران دوران پرداخت به این موضوع است که طنز در کارهای تاریخی و ادبی آقای باستانی پاریزی چه نوع طنزی است، چون خود ایشان تعریفهای خاصی از طنز داشتند و همه اینها میتواند به شکلی کتابهای آینده مؤسسه باشد. از مجموع کتابهای ایشان میتواند بخشهای طنز استخراج شود و به طور اختصاصی منتشر شود. ما در حوزه طنز با دو تیپ آدمها مواجه هستیم. یک عده قصد طنزپردازی نداشتهاند ولی ویژگی بیان، قلم و نگاهشان جوهره طنز بوده است. مثلاً حافظ قصد طنزپردازی نداشته است ولی در جاهایی شگفتآمیزترین طنزهای عرفانی و فلسفی را به کار برده است. یک عده هم طنزپردازانی هستند که تابلو و مشخص طنزپردازی میکنند که عبید زاکانی یک نمونه آنها است. آقای پاریزی جامع هر دو وجه است. در بسیاری از مواقع اختصاصاً بهعنوان طنزپرداز وارد گود میشود و بسیاری از شعرهایش طنز است و در جاهایی هم دارد تاریخ را مینویسد و دارد غزل میگوید ولی از چاشنی طنز هم استفاده میکند. اینها همه میتواند زمینههای تحقیق و پژوهش در مؤسسه آینهدار دوران باشد."
رضا رفیع که خود از چهره های شناخته شده طنز معاصر ایران است افزود: "کارهای مختلفی میتوان انجام داد که ما نسل امروز را به اصل منابع ارجاع بدهیم. یکی از این اتفاقات در همین مؤسسه و جایزه آینهدار دوران اتفاق افتاد، به طوریکه بخشی از هنرهای تجسمی را به منابع مکتوب استاد باستانی پاریزی گره زدند. قطعاً مشاهده یک تابلو خیلی راحتتر است. وقتی یک جوان نقاش بیاید وقت بگذارد و یک کتاب استاد پاریزی را مطالعه کند و فهوا، محتوا و پیام او را در قالب یک تابلوی نقاشی خلق کند و بیافریند قطعاً ناظر و بیننده آن تابلو شاید کنجکاو شود که اصل اثر مکتوب را پیدا و مطالعه کند.
یکی از غزلیات زیبای استاد پاریزی غزلی است که ایشان شاید در سن ۲۳-۲۴ سالگی گفتهاند و مرحوم غلامحسین بنان آن را در گرامیداشت مرحوم صبا، موسیقیدان، خواندهاند. در جایی گفتهاند که استاد پاریزی نشسته بود و استاد ایرج افشار معروف هم کنار ایشان بود. یک جوانی آمد و با دیدن استاد باستانی پاریزی به ذوق و شوق آمد و شروع کرد همین غزل دلنشین را جلوی خود ایشان و استاد افشار از بر خواند. وقتی تمام شد آقای باستانی به آقای ایرج افشار رو کرد و گفت اگر هزار کتاب هم بنویسی به اندازه یک شعر و غزل که بگویی و اینجوری از بر کنند موفق نمیشوی. این نشان میدهد که ما اشکالی از هنر را داریم که اینها در ایجاد ارتباط و ماندگاری آثار میتوانند نقش بیشتری را ایفا کنند، از جمله هنرهای زیر مجموعه هنرهای تجسمی و هنرهای زیبا. مؤسسه آینهداران دوران نقاشی را سرلوحه خودش قرار داد. آن هم با توجه به اینکه نسلی که باید با این آثار کهن آشنا شوند نسل جوان است. قدیمیهای همسن و سال و همدوره استاد پاریزی به خاطر اینکه در دورهای بودهاند که رسانه اصلی کتاب بوده است، به اندازه کافی و وافی، گرهخوردگی و پیوند داشتهاند. این است که باید به فکر راهکارهای موثر باشند تا بتوانند جوانها را بیشتر با منابع و میراث مکتوب استاد پاریزی آشنا کنند. با نقاشی شروع شدو اکنون موسیقی نیز همراه برنامه های هنری شده و انشاءالله این کار بتواند در شکلهای مختلف تداوم بیابد. در بخش طنزش هم خود حقیر هستم و در این زمینه هم میتواند اتفاقات خاصی بیفتد. مقالات و بخشهای طنزآمیز بسیاری میتواند از کتابهای جدی استاد استخراج شود و به صورت کتابهایی با عناوین مشخص در بیاید. همچنان که بعضی از کتابهای خود استاد گزیدهای از مقالات ایشان است و از اول به قصد کتاب نبوده است. این کتابهای طنز هم میتواند جمعآوری شود و آثار طنز استاد به شکل کتابهای مشخصی ارائه شود."
او گفت : آثاری که با حلاوت قصهگویی و افسانه آمیخته است به راحتی میتواند تبدیل به فایلهای شنیداری شیرینی شود که اینها در فضای مجازی و اینترنت پخش شوند. منتها مستحضر هستید که هر حرکت کلان فرهنگی مستلزم اولاً آشنایی متولیان فرهنگی و هنری جامعه است و بالطبع اختصاص بودجههایی که بشود به اتکای آنها در بخش سختافزاری و بخش نرمافزاری این حرکت فرهنگی را جلو آورد. یکی از تلاشهای دیگر مؤسسه همین ایجاد ارتباط با شخصیتها و چهرههایی است که اینها چه خودشان صاحب قدرتی هستند و میتوانند اثرگذار باشند و چه میتوانند پیونددهنده سازمانهایی باشند که بتوانند کمک کنند. اگر این اتفاقات هم به موازات بیفتد، در این تعامل فرهنگی و اقتصادی میتواند اتفاقات قشنگی باشد."
رفیع سپس در خصوص تبدیل مکتوبات استاد باستانی به ادبیات نمایشی و فیلمنامه گفت:" از جمله شیوه رایج تبدیل آثار مکتوب به نمایشنامه و فیلمنامه است که به طور مثال الآن شاید مردم قبل از اینکه سراغ رمان "دایی جان ناپلئون" رفته باشند با سریال تلویزیونیاش آشنا هستند. از رمانهای بسیار دیگری نیز فیلم سینمایی و نمایشنامه درآمده است. در آثار آقای باستانی پاریزی نیز این قابلیت وجود دارد که به قالبهای جدیدی که وجود دارد تبدیل شوند. منتها آن چیزی که تا الآن انجام شده یکی همین تبدیل میراث مکتوب استاد به تصویرگری بوده و اکنون مجموعه هنرهای تجسمی است که در این کار از دوستان نقاش و تصویرگر جوان دعوت به عمل آمده و این اتفاق برایشان اتفاق جالبی بوده است. کار دیگری که انجام شده هم در زمینه موسیقی است. انشاءالله بشود در زمینههای مختلف به آثار استاد نیز دوباره نگاه کرد و آنها را متناسب با شرایط روز و جذابیتهای آثار ارائه داد."
در ادامه دست نوشته حمید باستانی پاریزی فرزند استاد پاریزی به مناسبت ایجاد جایزه آینهدار دوران و سالگرد تولد استاد پاریزی در جمع قرائت شد:
حمید باستانی پاریزی نوشته است:
"دوست گرامی و پرتلاش، جناب آقای سیدعباس دعایی، مبتکر و مسئول آینهداران دوران، در سالروز ایجاد جایزه آینهدار دوران و سالگرد تولد شادروان محمدابراهیم باستانی پاریزی
ضمن تشریح کارهای انجام شده طی سالهای گذشته، برنامه سال ۱۴۰۰ آینهداران دوران را اعلام خواهند فرمود. مزاحمت بنده نیز صرفاً به خاطر لطفی است که جناب دعایی به پدر و بنده داشتهاند و دارند و شهادت بر زحمات طاقتفرسایی است که ایشان به منظور تداوم این برنامه تا به حال متحمل شدهاند. این یادواره از چهار سال قبل به همت ایشان آغاز شد و هدف از آن ایجاد ارتباط بین متون مکتوب ادبی، تاریخی، اجتماعی و هنرهای زیبا و تجسمی از هر شاخه آن است. میراث مکتوب ادب ایران و ادبیات و تاریخ معاصر آن آنچنان غنی و ارزشمند است که رشد و ارتقای فرهنگ و جامعه بدون مطالعه و آگاهی داشتن از این گنجینه میسر نمیباشد. اما از آنجا که متأسفانه عادت به کتابخوانی جدی در یکی دو نسل اخیر تقویت نشده است به نظر میرسد استفاده از واسطه هنر به جهت آشنایی اولیه جوانان و نوجوانان و حتی گروهی از میانسالان با این متون و جلب آنان به کتابخوانی میتواند میسر باشد. تبدیل کتاب به نمایشنامه یا فیلمنامه بهعنوان سادهترین راه آشنایی و راههای کمی سختتر مثل موسیقی، نقاشی، مجسمهسازی و تصویرگری از سوی هنرمندان هم به غنای فرهنگی ایشان میافزاید و هم گروههای هدف یادشده با استفاده از این واسطه آشنایی بیشتر با نثر و نظم ایران پیدا میکنند و البته طبیعی آن است که نهایتاً کتابخوانی هم گسترش یابد. باید عرض کنم که برای اولین تجربه، کارهای شادروان باستانی پاریزی به دلیل تنوع کتب و موضوعات منتشر شده از ایشان زمینه خوبی برای عرضه کارهای هنری بود. موضوع دیگری که طی ۲۰ سال اخیر پیش آمده استفاده نوجوانان و جوانان از رابطهای الکترونیک برای ایجاد ارتباطات اجتماعی با محیط خود و دنیای به شدت کوچک شده است. این رابطها اگر چه که به راحتی دسترسی استفادهکننده را به عمده منابع مکتوب فراهم میسازد اما چند منظوره بودن آنها و تمایل به نتیجهگیری سریع از سوی استفادهکنندگان شاید کتابخوانی الکترونیک را چندان جذاب نکرده است. دیدن تصویری که بر اساس یک متن ادبی تهیه شده، موسیقیای که روی اشعار و یا حتی نثرهای ادبی تولید شده، مشاهده فیلم یا تئاتر و...، میتوانند جرقه اولیه را در ذهن جوان امروزی بزنند تا وی به سراغ موضوع اصلی هم برود. دعوت از هنرمندان به خصوص جوانان هر رشته به منظور مطالعه کتب و نوشتههای یکی از فرهیختگان ایرانی و تأثیر گرفتن از آن به منظور خلق اثر هنری در هر یک از زمینههای یاد شده در بالا، هدف و منظور اصلی این برنامه است. تجربه دو دوره گذشته نیز مثبت بودن این روش را نشان داده است. اگر چه مشکلات عدیده پیش آمده در جامعه متأسفانه گروهی از هنرمندان و فرهیختگان جامعه را نگران و دلسرد کرده و برخی از اهداف مورد نظر مؤسسه آینهداران دوران را که به منظور تقدیر و تشکر از این هنرمندان بوده متأسفانه تحقق پیدا نکرده است. با این حال پیگیری جناب دعایی و یاری و پشتکار دوستان و همکاران ایشان موجب شد در این شرایط نامناسب برنامه سال ۱۴۰۰ نیز طرحریزی شده و انشاءالله با یاری هنرمندان هنرهای هفتگانه نتیجه مطلوب نیز عاید خواهد شد."
در ادامه علی کاویان، مدیر مالی مجموعه فرهنگی آینه داران دوران گفت:" برای حمایت مالی از رویداد، خود مؤسسه پیگیر موضوع است. در دورههای قبل هم همچون دوره فعلی مجتمع مس سرچشمه حامی این برنامه است. و در برنامه سال ۱۴۰۰ رایزنیهایی با گل گهر سیرجان در کنار شرکت های حامی کرمانی نیز بوده که در دورههای قبل شرکت ماهان و شرکت ارگ جدید هم کمک برنامه جایزه آینهدار دوران بودند که البته این کارها با پیگیری مؤسسه و شخص آقای عباس دعایی انجام شده است."
در پایان این نشست مشورتی پیروز ارجمند، مدیر این موسسه در کرمان درباره آیینه داران دوران گفت: " ما در این مجموعه یک بخش سیاستگذاری داریم و در کنار آن یک مجموعه مدیریتی داریم که تحت نظر یک هیئت مدیره کارهای اجرایی را انجام میدهند. بنابراین همه کارهای ما زیر نظر شورای هیئت مدیره خواهد بود و هر کدام از ما مسئولیت یک بخشی را بهعهده داریم و کارها را پیش میبریم. مسئولیت اصلی و مدیریت کل را آقای سیدعباس دعایی بهعهده دارند."
او تجلیل و معرفی شایسته شخصیت استاد باستانی پاریزی را یکی از اهداف بلند مدت موسسه آینه داران دروان خواند و گفت: " استاد باستانی یک چهره چندوجهی داشت. هم بهعنوان یک پژوهشگر تاریخی شناخته میشد و هم شاعر، نویسنده، مردمشناس و موسیقیدان بود. بر همین مبنا جای دارد که در هر کدام از این زمینهها در مورد ایشان مطالعات زیادی انجام بگیرد و فعالیت های متنوعی هم در این خصوص شروع کرده ایم: خبر اول این است که امسال قرار است یک موزهای را در محل مدرسه باستانی پاریزی بنا کنیم. این مدرسه بیش از 100 سال قدمت دارد و شخصیتهای بزرگی در این مدرسه درس خواندهاند.
طی مذاکراتی که با آموزش و پرورش سیرجان داشتیم درصدد هستیم که این مدرسه را طی تفاهمنامهای تبدیل به باغ موزه باستانی پاریزی کنیم و در این موزه برخی فعالیتهای فرهنگی از جمله آموزش هنرهای سنتی و بازآفرینی بخشی از هنرهای سنتی از بین رفته در منطقه کرمان را نیز انجام می شود. طرح اصلی باغ موزه باستانی پاریزی مهندسی و طراحی شده است. آنجا یک باغ ایرانی خواهد بود به انضمام بازسازی ساختمان قدیمی خود موزه که در حال حاضر مدرسه است و با توافقنامهای که مؤسسه آینهداران دوران با مجمومه مس رفسنجان و آموزش و پرورش سیرجان خواهد داشت انشاءالله آنجا را تبدیل به یک باغ موزه ارزشمند میکنیم. پیشبینی ما این است که مراحل آمادهسازی و بهرهبرداری کامل از مجموعه یک سال طول خواهید کشید."
او افزود: "باغ موزه باستانی پاریزی بیشتر مرمت و بازآفرینی بنای موجود است و بخش مرمت کار با مشاوره چند معمار و کارشناسان بخش مرمت ابنیه انجام خواهد شد. باغ موزه یک فضای سبز هم خواهد داشت که طراحی آن را آقای مهندس بهرامی انجام داده است. در مجموع کلیه پروژه به نظر آقای مهندس حمید باستانی پاریزی خواهد رسید و چندین گروه هم روی این پروژه نظارت خواهند کرد. در مجموع ما به دنبال یک باغ موزه هستیم که پاتوق فرهنگی مردم شود و انشاءالله آنجا تبدیل به یک مقصد گردشگری خواهد شد. "
ارجمند گفت:" پروژهای دیگری که پیش می بریم یک بسته فرهنگی مختص استاد پاریزی است که موارد متنوعی را در بر می گیرد: مجمومه مقالاتی از استاد باستانی پاریزی، یک پرتره صوتی که به بیان زندگینامه دکتر باستانی پاریزی میپردازد، اشعار ایشان که در قالب لوح فشرده منتشر میشود و موسیقیاش را خود من کار کردهام و همچنین یک مستند درباره دکتر پاریزی که ارائه میشود. مستندی که ما ارائه میدهیم یک رویکرد متفاوتی دارد. درست است که گفتوگو محور است ولی در واقع یک روایت متفاوت از دکتر باستانی پاریزی خواهد بود. ما در حال تکمیل این پروژه هستیم و امیدواریم که این بسته فرهنگی هم در سال ۱۴۰۰ منتشر شود. شاید بشود گفت کاملترین مجموعهای است که تا الآن از دکتر باستانی پاریزی منتشر شده است. این آثار هم به صورت مجزا و هم در قالب یک بسته نفیس ارائه خواهند شد."
او در خصوص بخش شعر و موسیقی این بسته فرهنگی گفت: "ما یک بخشهایی از این پروژه را ضبط کردهایم ولی من برای ضبط نهایی باید انتخاب کنم که اینها خوانش شوند. اشعار کاملاً مبتنی بر این است که من و فرد گوینده به خوبی شعر استاد پاریزی را بشناسیم. من کتابی در مورد استاد شجریان نوشته بودم که وقتی به بهانه آن با ایشان صحبت میکردم استاد میگفتند آنقدر من از سعدی و حافظ خواندهام و آنقدر با آنها مؤانست دارم که انگار خود من حافظ یا سعدی هستم. از این رو من باید به اشعار دکتر پاریزی هم تسلط کامل پیدا میکردم و بعد در مورد خوانش این اشعار هم باید چنین اتفاقی رخ میداد. ما مرحله اول این پروژه را انجام دادیم و برای مرحله نهایی مرحله انتخاب نریتور هستیم. موسیقیهایش کار شده است و فقط مانده که ضبط نهایی را انجام بدهیم."
او افزود:" یکی از رویدادهایی که قرار است زیر نظر مؤسسه آینهداران دوران برگزار شود فستیوال موسیقی خواجوی کرمانی است. خواجوی کرمانی غزلسرایی است همپای حافظ. هرچند کمتر شناخته شده است اما به هر حال جزو شعرای نامدار ایران است. خواجوی کرمانی در اشعارش به کرات از موسیقی نام برده است. مثنوی "همای و همایون" اثر خواجوی کرمانی، یک داستانی است که برای تبدیل به یک اپرا یا مجموعه موسیقی بسیار مناسب است. ما از این جهت در نظر گرفتیم که فستیوال موسیقی خواجو را در مجموعه هنری فستیوال خواجو داشته باشیم. این فستیوال را به گونهای طراحی کردهایم که بیشتر در بخش آهنگسازی و بر اساس اشعار خواجو در سه فرم اپرا، ملودی و تنظیم باشد. کسانی که آثاری را در این سه حوزه خلق کنند میتوانند در این فستیوال شرکت کنند. امیدواریم که این فستیوال بتواند یک خروجی خیلی خوب در حوزه موسیقی داشته باشد."
ارجمند خاطر نشان کرد: " انتخاب اشعار در فستیوال خواجوی کرمانی آزاد است. اولین کسی که به طور مشخص روی اشعار خواجو کار کرد، استاد پیروز مشکاتیان بود که آثاری را با صدای آقای ایرج بسطامی ضبط و منتشر کرد. بعد از ایشان انگیزه ایجاد شد و بسیاری بر روی اشعار خواجوی کرمانی کار کردند. آخرین کاری که انجام شد کنسرت ارکستر خواجوی کرمانی بود که چند ماه پیش در شهر کرمان برگزار شد. اما ایدهآل ما این است که بتوانیم با همکاری بنیاد رودکی یک آثاری را در قالب موسیقی کلاسیک و ملی با ارکستر سمفونیک تهران و ارکستر ملی ایران اجرا کنیم. همچنین علاقهمند هستیم که اثر "همای و همایون" را به یک آهنگساز بسپاریم تا اپرای آن را به روی صحنه ببریم. این یکی از برنامههای سال 1400 ما خواهد بود."
او توضیح داد: " شرکتکنندگان در چهار سبک پاپ، موسیقی ملی ایران، موسیقی محلی و سنتی و موسیقی کلاسیک میتوانند آثارشان را ارائه بدهند. احتمالاً ما موسیقی تلفیقی را هم به این مجموعه اضافه کنیم تا آهنگسازان بتوانند آثاری را در ژانرهای مختلف ارائه بدهند."
دومین جایزه آینه دار دوران به زودی فراخوان خود را منتشر خواهد کرد.