مواجهه با آینده‌ای نامشخص / هنرمندان خاورمیانه چگونه کرونا را ترسیم کردند
چهره‌های جهانی هنر خاورمیانه با آثاری متفاوت به موضوع شیوع ویروس کرونا واکنش نشان دادند.
ایران آرت: هنرمندان سراسر جهان پاسخ‌های متفاوتی به شیوع ویروس کرونا و موضوع قرنطینه سراسری، ارائه دادند. برخی تصمیم به نادیده گرفتن این شرایط و پرداختن به ادامه کار خود بر اساس شرایط جدید زندگی کردهاند و برخی تلاش دارند خود را درگیر موضوع جهانی کرونا کنند. شیوه واکنش‌ها اگرچه متفاوت است اما می‌توان پیش‌بینی کرد که بحران جهانی کرونا در سال‌های آینده نمود عینی در آثار هنری خواهد داشت.
به جای دوربین یک مداد در دست بگیرید
دیوید هاکنی (David Hockney) یکی از مشهورترین هنرمندان جهان در ماه گذشته در قرنطینه خانگی در جنوب فرانسه دست به انتشار مجموعه‌ای از آثارش با موضوع "رستاخیر طبیعت" زد و در انتشار این آثار نوشت: "به یاد داشته باشید هیچ‌چیز نمی‌توانند بهار را لغو کنند."
یکی از آثار مجموعه "رستاخیر طبیعت" دیوید هاکنی
هاکنی 82 ساله در خانه خود در نورماندی به مخاطبانش گفت: "من پیشنهاد می‌کنم مردم در شرایط و زمان حاضر نقاشی کنند." او از مخاطبانش خواست به جای دوربین، یک مداد در دست بگیرند.
آی وی وی (Ai Weiwei)هنرمند منتقد چینی که معمولا با عکس‌های جنجالی‌اش در جهان شناخته می‌شود نیز در بخشی از عکس‌های اینستاگرامش به موضوع کرونا واکنش نشان داده و مکالمات تصویری خود با مادر و برخی از دوستانش را به اشتراک گذاشته؛ نوعی ارائه هنری که فقط در زمان قرنطینه می‌توان آن را تجربه کرد. یا بنکسی که از گرافیتی خیابانی به نقاشی بر روی دیوار حمام خانه‌اش روی آورده و آنها را در فضای مجازی به اشتراک گذاشت.
مکالمه آی وی وی هنرمند منتقد چینی با مادرش
واکنش هنرمندان خاورمیانه با کرونا چگونه است
بدون شک هنرمندان معاصر خاورمیانه به خاطر شرایط اقلیمی هیچ‌گاه با بحران غریبه نیستند و در شرایط مختلف، سیاسی، اجتماعی، جنگ، آوارگی و... روند فعالیت هنری خود را پی گرفته‌اند. چهره‌های شناخته شده هنر خاورمیانه در سطح بین‌المللی نیز واکنش‌های مختلفی به بحران کرونا در این منطقه داشته‌اند.
پرویز تناولی هنرمند مجسمه‌ساز ایرانی و یکی از مشهورترین هنرمندان خاورمیانه در واکنش به شیوع ویروس کرونا به طراحی مدال‌هایی پرداخته تا عواید فروش آن را به بیمارستان‌های درگیر بحران کرونا در ایران کمک کند.
تناولی که این روزها در ونکوور کاناداست، گفته است: "من از نحوه برخورد کارکنان بهداشت و درمان ایران با کمترین امکانات ممکن در برابر بحران کرونا بسیار تحت تأثیر قرار گرفته‌ام. وضعیت کنونی ایران بسیار بحرانی است؛ تحریم‌ها، سقوط قیمت نفت و شیوع بیماری کرونا شرایط سختی را به وجود آورده و مردم واقعاً برای زندگی خود می‌جنگند."
این هنرمند کار کادر درمانی ایران را با توجه به مشکلات اقتصادی ناشی از تحریم‌ها، مشکل‌تر از دیگر کشورها دانسته و از کار ایثارگرایانه آنها تقدیر کرده است.
او گفت: "کادر پزشکی شب و روز کار می‌کنند و برای نجات جان مردم همه تلاش خود را می‌کنند. من تصمیم گرفتم در یادبود آنها مدال بسازم، زیرا آنها قهرمان هستند و از فروش این مدال‌ها امیدوارم به آنها کمک شود تا برخی از تجهیزات مورد نیاز خود را خریداری کنند. من می‌خواستم قدردانی خودم را به عنوان یک ایرانی نشان دهم، نه فقط به عنوان یک هنرمند."
مدال‌های برنز و نقره تناولی به قیمت 600 و 1500 دلار عرضه شده است. از مدال برنز 100 عدد و از مدال نقره این هنرمند 20 عدد تولید شده است.
روی مدال نقره طرح بلبل در کف دست کار شده است. تناولی درباره این طرح گفته است: "در فرهنگ عامه ایران بلبل یک پرنده خوش یُمن و حامل خبر محبوب به معشوق است."
در مدال برنزی نیز طرح درخت سرو کار شده است. به گفته تناولی درخت سرو به عنوان نمادی از زندگی طولانی است. این هنرمند می‌گوید: "پس زمینه این مدال‌ها صدها خط عمودی قرار دارد که نمایانگر مردم ایران است. این مدال‌ها به یک نوار فیروزه‌ای رنگ بسته شده‌اند که نمایانگر "ریه‌های سالم" است."
یکی از آثار مجموعه "به داخل نگاه کردن" میسلون فرج
نگاه کردن به درون
میسلون فرج (Maysaloun Faraj) هنرمند عراقی ساکن لندن هم در یک گروه فیس‌بوکی کمپین "در خانه بمانید: در خانه نقاشی کنید" را به راه انداخته که بیش از 300 هنرمند آماتور و حرفه‌ای را گردهم آورده تا آثار جدیدی را از خانه‌های خود ترسیم کنند و "به داخل نگاه کردن" را جستجو کنند.
او این کار را در راستای تجربه گذشته خود انجام داده، زمانی که در دهه 70 میلادی، دانشجوی معماری در بغداد بود و در اوضاع بحرانی آنها سال‌های سرزمین مادری‌اش که با جنگ همراه بود؛ در شرایط تنهایی تحمیل شده به ترسیم خانه‌های سنتی بغداد در سواحل دجله می‌پرداخت تا مهارت‌های طراحی خود را افزایش دهد.
او که با همین مجموعه آثارش به چهره بین‌المللی هنر عراق بدل شده، حالا با کشیدن هر متر از خانه خود "لذت بی‌نظیر، صلح و آرامش" را پیدا می‌کند.
فرج در این‌باره به سایت (MEE) گفت: "با وجود عدم اطمینان و آشفتگی این روزها، اما همبستگی، انسانیت و زیبایی هم در سراسر جهان به وجود آمده و زمین برای اولین بار است که با آرامش روبرو است. من احساس ارتباط بیشتری با جهان می‌کنم، نه تنها با حال، بلکه گذشته هم در ذهنم زنده شده است."
ماسک سنگی از پروژه "ماسک برای زندگی" عطار جابر
اما برخی دیگر از هنرمندان خاورمیانه هم مستقیما با شیوع جهانی کرونا مقابله کردهاند. عطار جابر (Athar Jaber) هنرمند عراقی الاصل که در آنتورپ، بلژیک زندگی می‌کند، ده ماسک از سنگ مرمر تولید کرده که هر یک را به قیمت هزار یورو برای فروش عرضه کرده است. این پروژه که او آن را "ماسک برای زندگی" نامیده، بخشی از یک طرح جمع‌آوری کمک‌های مالی برای مقابله با کرونا کمیسیون عالی پناهندگان سازمان ملل است.
جابر می‌گوید: "اگر پناهنده نباشید، نمی‌توانید موضوع فاصله اجتماعی را به خوبی درک کنید. حدود 70 میلیون نفر در اردوگاه‌های شلوغ، آواره هستند و در ترس رسیدن شیوع ویروس کرونا به اردوگاه‌شان قرار دارند."
مواجهه با آینده‌ای نامشخص
نانسی آتاکان (Nancy Atakan)، هنرمند و محقق مشهور ترک نیز که محور بیشتر آثارش حول آرشیوسازی و هنر زنان معطوف است در کشور خود که یکی از آلوده‌ترین کشورها به ویروس کرونا در منطقه است، شروع به تحقیق در مورد سیستم‌های زندگی در زمان گذشته کرده است. او می‌گوید: "بیشتر به دنبال مفهوم عثمانی در زمان‌های مختلف هستم، زیرا برای من در حال حاضر معنای زمان دیگر مفهوم قبلی خود را ندارد."
او به MEE گفت: "قطعا هنرمندان در ترکیه به سختی‌ها، هرج و مرج و بلاتکلیفی عادت دارند. به خصوص در دهه‌های 70 و 80 که کمبودها، محدودیت‌های تفریحی و محدودیت‌هایی عقیدتی وجود داشته، اما قطعا هیچ چیزی شبیه این روزها نیست."
این محقق هنری همچنین به نمایشگاه "به کار خود ادامه دهید" که در سال 2012 توسط سوزان وینتش کیوریتور سوئیسی در ترکیه با آثار هنرمندان خاورمیانه برپا شد، اشاره می‌کند که سرسختی هنرمندان این منطقه را به نمایش گذاشت. آتاکان گفت: "از نظر من، این عنوان کاملا مناسب به نظر می‌رسد، زیرا ما هنرمندان خاورمیانه راهی را خواهیم رفت که بتوانیم آثار هنری را در مواجهه با آینده‌ای نامشخص‌تر به سرانجام برسانیم."
"ابریشم هویت" اثر حازیم حرب که در نمایشگاه "میراث معاصر" ارائه شد
هنرمند فلسطینی، حازیم حرب (Hazem Harb) که همواره در آثارش تاملات دلتنگی بر زندگی فلسطینیان در سراسر جهان را نشان می‌دهد. به تازگی آخرین نمایش انفرادی‌اش با عنوان "میراث معاصر" را در گالری آرتار دبی به علت شیوع کرونا نیمه کاره، پایان داد. او درباره شرایط این روزها گفت: "من به عنوان یک فلسطینی عادت دارم که در شرایط محدودکننده، خلاقیتم را پرورش دهم و به جای تاسف در شرایط کنونی در حال تهیه یک تور مجازی از آثارم هستم."
تراژدی بزرگ‌تر از ایده آثار هنری
محمد ال هاوجری (Mohammed Al Hawajri) دیگر هنرمند فلسطینی که در غزه کار می‌کند در ابتدای بحران ویروس کرونا گفته بود که نمی‌تواند کارهای هنری انجام دهید که این شیوع را بیان کند "زیرا این تراژدی بزرگ‌تر از ایده آثار هنری است."
اما، هاوجری که با مجموعه "فرش قرمز" در غزه و پرتره‌های قدرتمندنش به شهرت جهانی رسیده، سپس تصمیم به تولید تصاویری با الهام از پرتره "ام کلثوم" خواننده عرب و نماد فرهنگی دنیای عرب گرفت که ماسک به صورت زده است. این اثر او اشاره به کارهای خیرخواهانه ام‌کلثوم در گذشته دارد.
او از وضعیت وحشت در بین افرادی که در مناطق پر ازدحام غزه زندگی می‌کنند صحبت می‌کند، اما او ابتکار عمل موزیسین‌ها و خوانندگانی که آهنگ‌هایی را در ایوان خانه خود می‌خوانند را نیز ستایش می‌کند.
وی به MEE گفت: "من همیشه می‌گویم خوش‌شانس‌ترین هنرمند هستم. من در داخل استودیوی خود زندگی می‌کنم و با آن از جنگ و محاصره فرار می‌کنم. من همیشه دنیای خودم را ترسیم می‌کنم و با ساده‌ترین ابزارهایی که ایده‌هایم را به جهان می‌رساند، نگرانی‌‌‌ام را نسبت به اطرافم ابراز می‌کنم."
