یارانه نقدی خرداد آب رفت؟! | کاهش عجیب یارانه در سال ۱۴۰۲

خبر افزایش 20 درصدی مبلغ یارانه برای دهک های پایین جامعه در حالی اعلام شد که اکنون یک رسانه مدعی شده است مبلغ یارانه نه تنها افزایش نیافته بلکه 20 درصد کاهش خواهد یافت.

ایران آرت: طرح هدفمندسازی یارانه برای حمایت از قشر ضعیف جامعه و کم کردن هزینه‌ها انجام شده و از سال 1389 مبلغی تحت عنوان یارانه به دهک های مختلف پرداخت می شود. مبلغ یارانه نقدی ابتدا 45 هزار تومان بود که در سال 1398 یارانه معیشتی 45 هزار تومانی نیز همراه با آن پرداخت شد. این دو یارانه در ادامه ادغام شدند و مبالغ آن برای برخی دهک ها 300 هزار تومان و برای برخی دیگر 400 هزار تومان شد. در روزهای گذشته خبری مبنی بر افزایش 20 درصدی مبلغ یارانه در سال 1402 اعلام شد که یارانه بگیران را خوشحال کرد هرچند یک سایت مدعی شده که یارانه 20 درصد کاهش یافته است!

دو روز قبل اعلام شد که افزایش ۲۰درصدی مبلغ یارانه ماهانه ۳۰۰ و ۴۰۰ هزار تومانی در دستور کار دولت قرار گرفته است.

تسنیم نوشت اجرای فراگیر کالابرگ الکترونیک در روزهای آینده برای سه دهک اول درآمدی آغاز خواهد شد.

همچنین افزایش 20درصدی مبلغ یارانه در صورت استفاده از آن برای خرید 9 قلم کالای اساسی مشمول طرح کالابرگ الکترونیک کلید خورده است.

بر اساس اعلام رئیس سازمان برنامه و بودجه، امکان استفاده از یارانه ماه بعد برای خرید کالاهای مشمول طرح کالابرگ الکترونیک در هر ماه فراهم شده است.

اما یک رسانه مدعی شد یارانه نه تنها 20 درصد افزایش یافته بلکه 20 درصد کاهش یافته است!

آیا یارانه 20 درصد کاهش پیدا کرد؟

به گزارش اقتصاد آنلاین، رییس سازمان برنامه و بودجه  کشور، داوود منظور، در پیام توئیتری در روز ۷ خرداد ۱۴۰۲ از آغاز اجرای فراگیر کالابرگ الکترونیک در روزهای آینده برای سه دهک اول درآمدی خبر داد  و گفت: افزایش ۲۰ درصدی مبلغ یارانه در صورت استفاده از کالابرگ برای خرید ۹ قلم کالای اساسی مشمول طرح کالابرگ الکترونیک (یعنی شیر، پنیر، ماست، روغن، برنج، مرغ، تخم‌مرغ، ماکارونی، قندوشکر) انجام خواهد شد.

او همچنین در ادامه توئیت خود تاکید کرد که امکان استفاده از یارانه ماه بعد برای خرید کالاهای مشمول طرح کالابرگ در هر ماه امکان‌پذیر خواهد بود.

این در حالی است که طبق اظهارات مجری طرح اجرای کالابرگ الکترونیک، هادی کاشف، این افزایش ۲۰ درصدی اعتبار کالابرگ برای سه دهک کم‌درآمد به این ارگان ابلاغ نشده و رییس سازمان برنامه و بودجه صرفا از طریق فضای مجازی این خبر را اعلام کرده است.

طبق اظهارات کاشف، طرح کالابرگ الکترونیک در سراسر کشور اجرا می‌شود که در این زمینه ۳۹ هزار فروشگاه معمولی و ۶ فروشگاه زنجیره‌ای به طرح کالابرگ الکترونیک پیوسته‌اند.

خبر اجرایی شدن طرح افزایش ۲۰درصدی یارانه‌ها، آن هم به شرط استفاده از کالابرگ، که قادر است تا پایان سال جاری برای دولت حدود ۱۹ هزار میلیارد تومان هزینه داشته باشد، در شرایطی اعلام شد که نتایج طرح در دوره آزمایشی چندان خوب نبوده و به گفته جعفر قادری عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس مردم به دلیل عدم تفاوت قیمت در خرید کالابرگی و آزاد، از کالابرگ الکترونیکی استقبال نکرده‌اند.

دلیل دیگر بی‌اعتنایی مردم به خرید از طریق کالابرگ این است که به دلیل فشارهای ناشی از تورم، بسیاری از اقلام مشمول طرح کالابرگ از سبد خرید مردم حذف شده یا جای خود را به نمونه ارزان‌تر و با کیفیت پایین‌تری داده‌اند. استفاده از کالابرگ، که عده‌ای از مردم آن را یادآور شرایط سخت کشور در دهه ۶۰ و دوران جنگ تحمیلی می‌دانند، از طرف دیگر امکان خرید نسیه از فروشگاه‌های محلی را از برخی خانوارها گرفته و مدیریت هزینه‌های روزمره نظیر پرداخت قبوض، بازپرداخت قرض و مانند اینها با اعتبار یارانه‌ها را برای آن‌ها سخت می‌کند.

پیش‌تر، دولت در طرح کالابرگ الکترونیک و بر اساس قانون بودجه ۱۴۰۱ مکلف شده بود که کالاهای اساسی را بر اساس قیمت‌های شهریور سال ۱۴۰۰ برای خانوارهای دریافت‌کننده یارانه تامین کند و در صورت گران‌تر شدن این کالاها، مابقی قیمت آن‌ها را متقبل شود. مثلا قیمت یک کیلو تخم‌مرغ در شهریور ۱۴۰۰ فقط ۱۵ هزار تومان بود و در زمان اجرای طرح کالابرگ در بهمن ماه سال ۱۴۰۱ به قیمت مصوب ۴۷۲۰۰ تومان رسید و هم‌اکنون نیز به ۵۶ هزار تومان افزایش یافته است و در چنین شرایطی، بر اساس طرح کالابرگ و در صورت پایبندی دولت به تعهد خود، خانواده‌های مشمول این طرح می‌توانند با مراجعه به فروشگاه‌های طرف قرارداد طرح، یک کیلو تخم‌مرغ را به همان قیمت ۱۵ هزار تومان خریداری کنند و مابقی آن تا سقف ۴۷۲۰۰ تومان را از محل اعتبار یارانه کسر کند و مازاد آن که ناشی از افزایش قیمت بوده است را خود بپردازد.

این در شرایطی است که خانوارها در یک سال گذشته تورم بیش از ۵۰درصدی را تجربه کرده‌اند و این افزایش ۲۰درصدی یارانه در مقایسه با سال قبل منجر به بهبود رفاه ۳دهک اول نمی‌شود، بلکه به معنی کاهش بیش از ۳۰درصدی رفاه در مقایسه با زمان شروع مردمی سازی یارانه‌ها در خرداد سال قبل است؛ بماند که تبدیل یارانه نقدی به کالابرگ هم خود به دلایلی که در بالا اشاره شد، آثار رفاهی منفی دارد و بنابراین کاهش رفاه در مقایسه با یک سال قبل بیش از ۳۰درصد خواهد بود.

یارانه کدام افراد قطع می شود؟

آن‌طور که در گزارش‌ها و صحبت‌های درگوشی پیداست، به نظر می‌رسد دولت امسال درصدد است که یارانه خریداران ارز سهمیه‌ای را قطع کند.

گفته می‌شود این اقدام با توجه به افتتاح حساب ارزی و امکان احصای دقیق اطلاعات صورت می‌گیرد، به این شکل که خرید ارز سهمیه نیازمند افتتاح حساب ارزی است و واریز ارز اسکناس به حساب ارزی پس از ۷۲ ساعت صورت می‌گیرد که همین موضوع، امکان رصد دقیق خریدارن ارز سهمیه‌ای و حدف یارانه آنها با توجه به تمکن مالی و گردش حساب بالای آنها را ایجاد می‌کند. بر همین اساس، اطلاعات این گروه به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ارسال خواهد شد.

بر اساس مصوبه دولت، هر شخص ایرانی می تواند یک بار در سال، 5000 یورو یا معادل، دلار سهمیه ای با کدملی دریافت کند که برای دریافت آن، لازم است، متقاضی از طریق ثبت نام دلار سهمیه ای در سایت برخط بازار متشکل ارزی، درخواست خود را ثبت کند. ارز سهمیه ای ۱۴۰۲، توسط صرافی های منتخب و با نرخ دلار توافقی عرضه می شود.

البته گفته می‌شود که قرار است ارز سهمیه ای با کارت ملی به معادل ۲۰۰۰ یورو کاهش یابد.

بنا به این گزارش، در حال حاضر هر گاه که بین ارز دولتی و ارز بازار آزاد فاصله قابل ملاحظه‌ای شکل می‌گیرد، سروکله سوء‌استفاده‌کنندگان در بازار پیدا می‌شود و یکی از شگردهای رایج نیز این است که در ازای پرداخت اندکی پول با جمع‌آوری کارت ملی اشخاص نیازمند از سهمیه ارزی ۲ هزار دلاری آن‌ها برای خرید ارز به نرخ دولتی و فروش آن در بازار آزاد استفاده می‌کنند.

دوازدهمین مرحله یارانه نقدی ۳۰۰ و ۴۰۰ هزار تومانی دولت سیزدهم طبق روال ماه‌های گذشته بیستم فروردین‌ماه احتمالا به حساب سرپرستان خانوار واریز خواهد شد.

در این بین، اگر سرپرست خانوار جزو دهک‌های اول تا سوم باشد، مبلغ ۴۰۰ هزار تومان آن‌هم به‌ازای هر نفر دریافت می‌کند. در صورتی‌که سرپرست جزو دهک‌های چهارم تا نهم قرار بگیرد، مبلغ ۳۰۰ هزار تومان به دستش می‌رسد. البته اگر این افراد اقدام به دریافت تسهیلات قرض‌الحسنه ۱۰ میلیون ریالی کرونا کرده باشند، اقساط این تسهیلات از مبلغ واریزی به حساب آنها کم می‌شود.