ببینید:غوغایجنسیایرانیهادرتلگرام!
قانون چه میگوید؟
کسانی که ساخت شکلکهای جنسی یا توهینآمیز را در ایران غیرقانونی میدانند و به همین دلیل هم دراینباره به شرکت تلگرام انتقاد کردهاند، دلیلشان دراینباره فصل چهارم قانون جرایم رایانهای است که به بحث عفت عمومی میپردازد. در ماده 14 این قانون، مجازات افرادی که به این کار اقدام میکنند 91 روز حبس ذکر شده است.
در تبصره 4 این ماده هم آمده است: «محتویات مستهجن به تصویر، صوت یا متن واقعی یا غیرواقعی یا متنی اطلاق میشود که بیانگر برهنگی کامل زن یا مرد یا اندام تناسلی یا آمیزش یا عمل جنسی انسان است.» در مادههای 16 و 17 فصل پنجم هم این قانون به هتک حرمت و حیثیت افراد در فضای مجازی میپردازد: «هرکس به وسیله سامانههای رایانهای یا مخابراتی، فیلم یا صوت یا تصویر دیگری را تغییر دهد یا تحریف کند و آن را منتشر یا با علم به تغییر یا تحریف منتشر کند، به نحوی که عرفاً موجب هتک حیثیت او شود، به حبس از 91 روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج میلیون ریال تا چهل میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.» در تبصره دیگری از این قانون هم آمده است: «چنانچه تغییر یا تحریف به صورت مستهجن باشد، مرتکب به حداکثر هر دو مجازات مقرر محکوم خواهد شد.»
اما ایرانیها جدا از قانون، در چندماه گذشته در ماجرای ساخت استیکرهای جنسی در تلگرام، راه خودشان را رفتهاند؛ راهی که به اعتقاد خیلیها ریشه در موضوعات اجتماعی ایران دارد. «حسن موسوی چلک»، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران هم همین اعتقاد را دراینباره دارد: «موضوع فضای مجازی به دلیل پیشرفتی که ما در این حوزهها از نظر نرمافزاری و سختافزاری داریم، شرایطی را در جامعه فراهم کرده که بیش از آنکه استفاده مفید و مناسب در این ظرفیتها انجام شود، استفاده نا بجا از این ظرفیتها داریم. یکی از دلایلش این است که این فضا فرصتی است که ما به یکسری عقدهها بپردازیم. حوزه جنسی یک تابو در ایران است و فضای مجازی را برای یک فرصت برای تخلیه خودمان میدانیم و در فضای مجازی این کنترل کمتر است، بنابراین چنین اتفاقاتی در این موضوع افتاده است.»
موسوی چلک ادامه میدهد: «وقتی در ایران چنین استقبالی میشود، بیشترین کاربران کسانیاند که در سنین نوجوانی و جوانی و سن بلوغ هستند و مسائل جنسی برایشان بیشتر از سایر سنین مهم است. عموماً ما اتفاقات مربوط به امور جنسی را از مجاری غیررسمی میگیریم، رسمیاش مدرسه و رسانه و خانه است. ما در این مجاری اطلاعات درست نمیگیریم، طبیعتا جایش را مجاری غیررسمی میگیرد.»
«هادی حیدری»، کارتونیست، هم که یکی از طراحان استیکرهای اپلیکیشن «بیسفون» است، استیکر با موضوعهای جنسی را ریشه در ناهنجاریهای اجتماعی میداند. او درباره استیکرهای خاص ایرانیها در تلگرام، به «شهروند» میگوید: « از وقتی تلگرام این امکان را برای کاربرانش ایجاد کرد تا استیکر بسازند، خیلیها به این سمت رفتند، حتی حالا برخی سایتها نحوه ساخت استیکر را آموزش میدهند.
این کارتونیست درباره ماجرای استیکرهای خاصی که ایرانیها با موضوعهای جنسی ساختهاند، هم میگوید: «متاسفانه ایرانیها آنقدر در حوزههای مختلف محدودیت داشتند که حالا با شرایطی که آنها را به دنیای آزاد ارتباط داده، واکنشهای هیجانی نشان میدهند، شاید اینها در قدم اول ناخوشایند باشد، اما بههرحال گذر از یک به مرحله به مرحله دیگر است و آفتهای خودش را دارد.»
به اعتقاد حیدری، نباید این مسائل را به موضوعهای ایدئولوژیک ارتباط داد و با مجازات و فیلتر کردن و … با آن برخورد کرد بلکه در مقابل باید با تولید استیکرهای بهنجار، برای قرار دادن آن در مسیر درست اقدام کرد: «این اتفاق، موجی است که ایجاد شده، نمیتوان هم مقابل آن را گرفت، بههرحال اینها نشات گرفته از واکنشهای هیجانی است و ریشههای اجتماعی دارد». به گفته این کارتونیست، امکان ساخت و انتشار رایگان این استیکرها، حتی منجر شده تا تلگرام از استیکرهایی که قبلا تولید و هزینه آن هم پرداخت شده، بدون رعایت حق کپیرایت استفاده کند.