ناامیدی جوانان با سختگیری های افراطی

آزاده جعفریان - دبیر دومین جشنواره تئاتر «شهرزاد» خبر می‌دهد که از ۱۵ نمایش راه یافته به این جشنواره، ۴ نمایش به طور کامل از سوی شورای نظارت و ارزشیابی رد شده‌اند و تمام ۱۱ نمایش دیگر هم اصلاحیه خورده‌اند.

ایران آرت: ایسنا خبر داد : پیش از این قرار بود دومین جشنواره تئاتر شهرزاد با دبیری مسعود دلخواه اواخر مرداد ماه برگزار شود اما بعدتر اعلام شد به دلیل حجم بالای آثار متقاضی و طولانی شدن روند بررسی توسط هیات انتخاب آثار، برگزاری جشنواره به شهریور ماه موکول می‌شود ولی در شهریور ماه، این بار طولانی شدن روند بررسی آثار در شورای نظارت و ارزشیابی سبب تاخیر در برگزاری جشنواره شد.

حالا مسعود دلخواه در گفتگو با ایسنا از دلایل تاخیر در برگزاری جشنواره می‌گوید و تاکید دارد با سختگیری‌های افراطی، بذر نومیدی در دل جوانان می‌کاریم و بعد چگونه توقع داریم کارهایی امیدبخش بسازند.

او در آغاز توضیحی درباره مراحل ابتدایی برگزاری این دوره از جشنواره ارایه می‌دهد: بعد از اعلام فراخوان، ۴۲۰ اثر متقاضی شرکت در جشنواره شدند که بسیار فراتر از انتظار ما بود. به همین دلیل هیات انتخاب را در گروه ۳ نفره و با حضور هنرمندانی همچون فرهاد مهندس‌پور، نادر برهانی مرند، سیما تیرانداز، علی شمس، اشکان خیل نژاد و محسن حسینی دعوت به کار کردیم که هر تیم بیش از ۲۰۰ اثر را بررسی کردند و در نهایت ۱۵ کار به مرحله نهایی رسید که برای اجرا در جشنواره باید از شورای نظرات و ارزشیابی مجوز بگیرند. بعد از فرستادن فیلم کارها به شورا، ۴ نمایش از آثار خوب جشنواره به طور کامل رد شدند و همه ۱۱ نمایش دیگر هم اصلاحیه خوردند. ظاهرا موضوعات آن ۴ نمایش در اولویت نبود. به هر روی ما به کارگردانان این آثار اعلام کردیم که این مساله را از طریق نامه‌نگاری با شورا پیگیری می‌کنیم تا زحمت این دوستان هدر نرود و شورا تجدید نظری در این زمینه داشته باشد.

این کارگردان تئاتر اضافه می‌کند: از آخرین نامه‌نگاری ما حدود دو هفته گذشته و هنوز شورا پاسخی نداده است. ضمن اینکه بررسی اولیه ۱۵ نمایش هم حدود یک ماه زمان برد و به همین دلیل به ناچار زمان برگزاری جشنواره را عقب انداختیم.

دلخواه با تقدیر از تماشاخانه شهرزاد به عنوان مجموعه‌ای خصوصی در برگزاری این جشنواره ادامه می‌دهد: وقتی بخش خصوصی می‌کوشد حرکتی فرهنگی هنری رقم بزند، اگر نمی‌توانیم حمایتش کنیم، دست‌کم مانع‌تراشی هم نکنیم. این جشنواره به گروه‌های جوان بویژه دانشجویان امید می‌دهد آن هم در شرایطی که متاسفانه امسال جشنواره تئاتر دانشگاهی برگزار نشده است، بنابراین برگزاری جشنواره شهرزاد فرصتی است برای دانشجویان تا مجالی برای بروز توانایی‌های خود بیابند. امید آنان می‌توانست در این جشنواره تجلی یابد ولی نسبت به انتظار ما برخورد سختگیرانه‌تری از سوی شورای نظارت اتفاق افتاد.

او با یادآوری این نکته که فرهاد مهندس‌پور و نادر برهانی‌مرند به عنوان دو تن از اعضای هیات انتخاب این جشنواره پیش از این دو دوره دبیری جشنواره تئاتر فجر را بر عهده داشته‌اند، می‌افزاید: این دوستان خودشان با خطوط قرمز و حساسیت‌ها به خوبی آشنا هستند و انتظار داشتیم همان ۴ اثر رد شده هم با اصلاحیه به جشنواره راه پیدا کنند نه اینکه کلا حذف شوند.

دلخواه درباره اینکه این برخوردها چقدر موجب دلسردی و نومیدی جوانان می‌شود، در حالیکه مسئولان مدام تاکید دارند کار هنری امیدبخش بسازید، توضیح می‌دهد: کسی که می‌خواهد کاری امیدبخش بسازد، اول خودش باید امیدوار شود، بعد آن امید به شکل طبیعی در کارش تجلی پیدا می‌کند. هنرمند نه سیاه‌نمایی می‌کند و نه سفیدنمایی بلکه بازتابی از زندگی و شرایط خود را ارایه می‌دهد. همه جای دنیا وقتی بخش خصوصی در ایجاد یک حرکت فرهنگی پیشقدم می‌شود، دولت از آن حمایت می‌کند چون بخشی از بار دولت را به دوش می‌کشد. برگزاری یک جشنواره تئاتری، منفعت مالی برای برگزارکننده خصوصی خود ندارد. بنابراین باید از آن حمایت کرد.

دلخواه خاطرنشان می‌کند: اگر به جای مدیر کل هنرهای نمایشی بودم، پیگیر حل مشکل این جشنواره و کمک به آن می‌شدم. ما به عنوان جامعه هنری نظارت و قانون کشورمان را می‌پذیریم ولی رویکرد بخش نظارت نباید ناامیدکننده باشد. قرار نیست در دل جوانان بذر یاس بکاریم چراکه میوه‌اش نومیدی است. امیدوارم این رویکرد به رویکردی مثبت‌اندیش و حمایتگرانه تبدیل شود.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه در تئاتر سلایق گوناگون و تماشاگرانی در طیف‌های مختلف وجود دارد، می‌افزاید: نباید توقع داشته باشیم همه مثل ما فکر کنند. ویژگی تئاتر این است که بستری برای گفتمان تفکرات گوناگون ایجاد می‌کند. اگر بخواهیم همه یک جور فکر کنند، زمینه‌ساز انتشار نومیدی خواهیم شد. در حالیکه راه‌های زیادی برای انگیزه‌بخشی به جوانان وجود دارد.

دلخواه با بیان اینکه بیشتر متون راه یافته به این جشنواره ایرانی بوده‌اند، درباره سختگیری بیشتر نسبت به متون ایرانی و رفتار متناقض مسئولان فرهنگی در این زمینه توضیح می‌دهد: مسئولان در سخن می‌گویند متون ایرانی در اولویت هستند ولی در عمل، سختگیری بیشتری به این متون دارند. به همین دلیل با تناقض رو به رو می‌شویم. از طرف دیگر در اجرای نمایشنامه‌های خارجی هم محدودیت‌های گوناگونی داریم. به عنوان نمونه وقتی نمایشنامه‌ای آلمانی اجرا می‌کنیم، خانم‌ها باید کلاه‌گیس داشته باشند ولی وقتی کلاه‌گیس ممنوع است، به ناچار باید از روسری استفاده کنیم در حالیکه در اجرای یک نمایش باید بتوانیم تمام مختصات آن جغرافیا را در پوشش و گریم و ... نشان دهیم.

او تاکید می‌کند: هنرمندان حساسیت‌های جامعه خود را می‌شناسند و بسیاری از ما حتی در هنگام نوشتن، دچار خودسانسوری شده‌ایم ولی یکسری موارد هست که حتی در شورای نظارت هم برخورد یکسانی با آنها نمی‌شود. به عنوان نمونه در این شورا بسته به ترکیب اعضا، گاه سختگیری و نگاه تنگ‌نظرانه غالب می‌شود و گاه نگاهی گشاده‌تر. به همین دلیل با یک رویکرد منسجم رو به رو نیستیم و این یکدست نبودن، در اجرای نمایش‌ها ما را دچار تناقض می‌کند.

دلخواه می‌گوید: به هر حال از رد شدن آن ۴ نمایش بسیار ناراحت شدیم چون ۴ گروه جوان ۱۵ تا ۲۰ نفره، چند ماه برای آماده‌سازی یک اثر نمایشی تلاش کردند و ناگهان کارشان رد شد بدون اینکه هیچ پیشنهادی برای اصلاح به آنان بدهیم اما در جشنواره از این گروه‌ها قدردانی می‌کنیم تا بدانند فراموش نشده‌اند.  

به گفته او، تاریخ برگزاری دومین جشنواره تئاتر شهرزاد به زودی معلوم می‌شود.