نویسند مشهوری که خوانندگان را آزار می‌دهد
مترجم آثار ژان تولی می‌گوید: خواننده با خواندن رمان‌های ژان تولی اذیت می‌شود و این سبک ژان تولی است که با هدف، خواننده‌اش را آزار می‌دهد.
ایران آرت: ژان تولی متولد ۱۹۵۳، کاریکاتوریست، فیلم‌نامه‌نویس و رمان‌نویس فرانسوی است. او علاوه بر فعالیت در تصویرسازی و ساخت فیلم، تاکنون ۱۰ کتاب موفق و پرفروش هم نوشته و از جوایز ادبی نیز سهمی داشته است. تولی همچنین در زمینه نوشتن زندگی‌نامه هم فعالیت دارد.
به گزارش ایبنا، احسان کرم‌ویسی که پیش‌تر با ترجمه "مغازه خودکشی"، مخاطب ایرانی را با "تولی" آشنا کرده بوده، این‌بار به ترجمه اثر دیگری از او یعنی "آدم‌خواران" دست زده که به بهانه انتشار این کتاب، گفت‌وگویی با او داشتیم که در ادامه می‌خوانید.
با توجه به ناشناخته‌بودن نویسنده در ایران، چه شد به سراغ ترجمه آثار او رفتید؟
البته اینکه نویسنده‌ای حتما باید در ایران شناخته‌شده باشد تا مترجم سراغش برود روال درستی نیست. من خیلی اتفاقی چشمم به "مغازه خودکشی" ژان تولی افتاد، خواندمش و خوشم آمد. بعد از آن هم چند کار دیگر از این نویسنده خواندم. یک مدتی فاصله افتاد تا تصمیم به ترجمه‌اش گرفتم. خوشحالم که این کتاب مورد استقبال قرار گرفت. حقیقت این است که بعد از "مغازه خودکشی" قصد نداشتم که کار دیگری از ژان تولی ترجمه کنم. برای خودم پروژه‌هایی انتخاب کرده‌ام که روی آن‌ها کار می‌کنم و بیشتر در طیف علاقه خودم، یعنی کمدی سیاه و ژانر وحشت، هستند. منتها دوست عزیزی پیشنهاد کار دیگری از ژان تولی را داد. من دیدم "آدم‌خواران" بهترین گزینه برای کار کردن است. زمانه هم همین را اقتضا می‌کرد.
با توجه به اینکه پیش‌تر هم "مغازه خودکشی" از همین نویسنده را ترجمه کردید، خودتان کدام اثر را بیشتر می‌پسندید؟ چرا؟
راستش اینکه خودم کتاب را می‌پسندم یک نظر شخصی است. بعضی‌ها، توی همین مدتی که "آدم‌خواران" ترجمه شده، گفته‌اند که این کار از "مغازه خودکشی" بهتر است. من هر دو کتاب را بنابه دلایلی برای خودشان، دوست دارم. "مغازه خودکشی" کتابی است که بیشترین استقبال را از آثار تولی داشته. پرفروش‌ترین‌شان هم همان بوده. یک کمدی سیاه قابل بحث است. پایان چالش‌برانگیزی دارد و با قواعد فانتزی بازی می‌کند.
"آدم‌خواران" از طرفی یک کار رئال است؛ رئال سیاه در واقع. درد و رنج لابه‌لای تمام صفحاتش هست. چیزی که در هر دو کتاب مشترک است این است که خواننده با خواندنشان اذیت می‌شود و خب این سبک ژان تولی است که با هدف، خواننده‌اش را آزار می‌دهد و این‌گونه در پی انتقال پیامش است.
قصد دارید آثار دیگر او نظیر "چارلی 9" یا "شوهر هرلی برلی" را هم ترجمه نمایید؟
نه دیگر قصد ترجمه ژان تولی را ندارم. کارهای دیگری هست که باید انجامشان بدهم. این دو کار شاخص‌ترین آثارش بوده‌اند. با همین دو کار خیلی‌ها او را شناختند و اگر مترجمی دوست داشت و کار بهتری یافت می‌تواند رویش کار کند.
چرا سایر آثار تولی، فروغی در حد "مغازه خودکشی" نداشتند و با استقبال کمتری مواجه شدند؟
"مغازه خودکشی" روایت جذابی دارد. شخصیت‌ها باورپذیرند و خواننده با آن‌ها ارتباط برقرار می‌کند. بحث شوخی با مرگ هم هست. خب کمتر نویسنده‌ای است که با مرگ و خودکشی شوخی کرده باشد. ژان تولی با جنبه‌های منفی زندگی بازی می‌کند و در واقع ما نمی‌دانیم وقتی داریم به این کمدی می‌خندیم، خنده‌مان به‌جا هست یا نه. مفاهیم در این کتاب جابه‌جا می‌شوند و قواعد آشنا برای‌مان غریب می‌شود و مسائلی که تا به‌حال از آن‌ها فراری بودیم، خودشان را توی رویمان می‌اندازند. کتاب در واقع یک کار تصویری است و خواننده راحت با آن خیال‌پردازی می‌کند. پایان آن هم جای بحث می‌گذارد و خواننده با تمام شدن کتاب شوکه می‌شود. خیلی‌ها این پایان را اشتباه تفسیر کرده‌اند. حتی بعضی‌ها کتاب را مختص نوجوانان دانستند. اصلا هیچ کدام از کتاب‌های ژان تولی را نباید دست یک نفر نوجوان داد. اگر ما با قواعد ژانر آشنا باشیم، وقتی بدانیم کمدی سیاه چیست، مشخصات فانتزی سیاه کدام است، ادبیات آخرالزمانی چیست، آن‌وقت درک مغازه خودکشی هم راحت‌تر می‌شود. ما نباید با قواعد اشتباه این کتاب را تفسیر کنیم. کاری که متاسفانه برخی به اشتباه کرده‌اند. از طرفی این کتاب رمان طویل و سنگینی نیست. مخاطب می‌تواند در یک نشست بخواندش. مغازه خودکشی اثر شاخصی در ژانر خودش است. من قبول دارم شاهکار نیست. قرار هم نیست که آدم فقط شاهکار بخواند. منتها اثر شاخص و قابل تاملی در ژانر خودش است و باید با همان قواعد بررسی‌اش کرد.
درباره کار جدیدتان بگویید.
حدود یک سالی است که مشغول ترجمه کتابی هستم که خودم به آن خیلی علاقه‌مندم. در پایان ترجمه هستم ولی هنوز مقداری کار دارد. امیدوارم تا چند ماه دیگر تمامش کنم و به ناشر تحویلش بدهم. آن کتاب یک کمدی سیاهِ بسیار درخشان است. فضایش به "مغازه‌ی خودکشی" شبیه است، ولی در این رمان، ما با یک موزه عجیب و غریب سر و کار داریم.
کتاب "آدم‌خواران" با 114صفحه، تیراژ 1000 نسخه و قیمت 19500 تومان توسط نشر چشمه روانه بازار شده است.
