چند تحلیل از تحریریه ایران‌آرت درباره «ادبیات جدل» و «طریق گفت‌وگو» به بهانه کش و قوس سه سینماگر ایرانی
کلاس تازه جدل در هنر ایران با شرکت حامد بهداد
هفته گذشته در ایران‌آرت خواندید که کمال تبریزی، کارگردان فیلم «ماموز» از بازیگر فیلمش یعنی حامد بهداد تعریف کرده و تا آن‌جا پیش رفته که او را با آنتونی کویین مقایسه کرده است...
ایران‌آرت، صابر محمدی: راستش را بخواهید ما معتقدیم اتفاقا «جدل» است که روشنفکری را تقویت می‌کند؛ همه سویه‌های روشنفکری را. طبعا یکی از فضاهایی که روشنفکری را می‌سازد، هنر و ادبیات است. حالا اگر در این میان، فعالان هنر و ادبیات بلد نباشند با هم جدل کنند و به عبارت دیگر ادبیات جدل را نشناسند، این، روشنفکری است که آسیب می‌بیند.
ما در ایران‌آرت، بارها از زوایای مختلف وارد مصادیق این باور شده و تحلیل‌هایی به دست داده‌ایم؛ حالا هر بار به بهانه‌ای و با ذکر مصادیقی. اگر امروز به ماجرای حرف‌های کمال تبریزی درباره حامد بهداد و واکنش پرویز پرستویی به این حرف‌ها و سپس ورود بهداد به ماجرا می‌پردازیم، نگویید اینها چه ربطی به روشنفکری و مقدمه‌ای که نوشتید دارد! ما معتقدیم سلبریتی‌های هنر هر چند اگر با آن‌چه از تعریف روشنفکر سراغ داریم فاصله‌ها داشته باشند، در شکل‌گیری ادبیات جدل که می‌تواند به تقویت بنیان‌های روشنفکری کمک کند نقش داشته باشند، دست کم به خاطر نفوذ چشمگیر و گستره تاثیری که دارند.
اما ماجرا از چه قرار است؟ هفته گذشته در ایران‌آرت خواندید که کمال تبریزی، کارگردان فیلم «ماموز» از بازیگر فیلمش یعنی حامد بهداد تعریف کرده و تا آن‌جا پیش رفته که او را با آنتونی کویین مقایسه کرده است. این مقایسه به مذاق پرویز پرستویی، بازیگر همیشه حاضر در صحنه نزاع‌های مجازی خوش نیامد و در اعتراض به تبریزی نوشت که تن کویین را در گور نلرزاند.
تا همین‌جای ماجرا می‌شد در خلال بررسیِ این کنش و واکنش، این گفتمان را جا انداخت و تقویت کرد که چرا هیچ‌گاه ما برنمی‌تابیم که سرآمدان هنرمان با قله‌های هنر جهان مقایسه شوند؟ چرا هیچ‌گاه نمی‌پذیریم حامد بهداد با آنتونی کویین مقایسه شود و از این مقایسه به استهزا یاد می‌کنیم؟ چرا برنمی‌تابیم فلان موزیسین یا نقاش‌مان با نمونه‌های خارجی قیاس شوند؟ می‌خواهید بگویید این مقایسه‌ها مع‌الفارق است؟ چه فرهنگی توانسته این باور را مسلط کند که چون پس‌زمین‌های تاریخی و فرهنگی یک‌سانی با غرب نداریم، نمی‌توانیم بدون درنظر گرفتن این پس‌زمینه هنرمندان‌مان را در کنار هنرمندان‌شان ببینیم؟ اینها را عجالتا فارغ از این‌که واقعا حامد بهداد ربطی وثیق به آنتونی کویین دارد یا نه بخوانید.
این می‌توانست پایان ماجرا باشد اما نبود. حامد بهداد پیش از این‌که در مقابل پرسش خبرنگاری قرار بگیرد و مجبور به واکنش شود، پستی اینستاگرامی منتشر کرد؛ او تنها نوشته بود: «جان‌دار»؛ نام فیلمی که در آن بازی کرده. اما ماجرای واکنش بهداد به پرستویی در این پست، به عکسی که منتشر شده مربوط است؛ ظاهرا پوستر فیلم «جان‌دار» را می‌بینیم که تصویر حامد بهداد بر آن نشسته است. این پوستر به‌ظاهر بین دو پوستر از فیلم «لس‌آنجلس ــ تهران» با بازی پرویز پرستویی قرار گرفته است. مردی در سالن سینما روبه‌روی پوستر «جان‌دار» ایستاده و به حامد بهداد نگاه می‌کند. ظاهرا با پاسخی کنایی و هوشمندانه و به دور از جار و جنجال مواجه هستیم.
این را هم بدانید که فیلم «جان‌دار» هنوز پوستری ندارد و این عکس حامد بهداد که رویش تنها نوشته‌شده جان‌دار، نمی‌تواند پوستر رسمی فیلم باشد. گذشته از اینها، این فیلم هنوز اکران نشده و قرار است در جشنواره فیلم فجر اکران شود و بنابراین این‌جا کجاست؟ کدام سینما؟ وقتی هنوز پوستری برای این فیلم رونمایی نشده، این عکس چیست؟ به نظر می‌ر سد لحظاتی این پوستر، روی پوستری از «لس‌آنجلس ــ تهران» چسبیده شده تا این عکس ثبت شود. نشان به آن نشان که لوگوی حامی فیلم «لس‌آنجلس ــ تهران» از پوستر زیرین که عکس «جان‌دار» روی آن چسبیده شده، بیرون مانده است.
پس از این هم می‌دانید که بهداد طی گفت‌وگویی گفت حق با پرویز پرستویی است و از او تعریف و تمجید کرد؛ رفتای که پیش از اینها از بهداد کم‌تر می‌شد سراغ داشت. حالا با این‌که به نظر می‌رسد پاسخ اصلی، همان پست اینستاگرامی و عکس کنایی پوسترهاست و حرف‌های بعدی بهداد تعارف است، با این حال نشان‌دهنده این است که یکی از بازیگران ما که اتفاقا یکی از بهترین‌های ما هم هست، زبان تازه‌ای برای جدل یافته است؛ زبانی که هم خلاقانه و هوشمندانه به نظر می‌رسد و هم می‌تواند راه گفت‌وگو را باز کند تا بتوانیم تحلیل‌های مختلفی را بشنویم و بخوانیم.
سوژه خيلي خوبي بود و پرداخت عالي. دستتون درد نكنه