گزارشی از نمایشگاه بی‌مرزی در گالری ایوان
حرف‌هایی که در قالب نقاشی انتزاعی بیان می‌شوند
کیوریتور نمایشگاه بی‌مرزی عقیده دارد هنرمند انتزاعی اصولاً هیچ خط و مرزی را در کارهایش ندارد و دلیل استفاده از واژه‌ی بی‌مرزی در عنوان نمایشگاه هم در همین است.
ایران آرت: از تاریخ 19 خردادماه تا 2 تیرماه 1396، در گالری ایوان نمایشگاهی از آثار سه نسل از نقاشان ایران، با عنوان «بی‌مرزی» به نمایش درمی‌آید. در این نمایشگاه بیش از ۲۰ اثر از ۱۳ نقاش مطرح انتزاع‌گرا دیده می‌شود.
پرهام دیده‌ور، کیوریتور نمایشگاه بی‌مرزی در رابطه با رویکرد این نمایشگاه گفت: هنرمند انتزاعی اصولاً هیچ خط و مرزی را در کارهایش ندارد. دلیل استفاده از واژه‌ی بی‌مرزی در عنوان نمایشگاه هم در همین است. باتوجه به اینکه در بازار امروز هنر، هنر انتزاعی چندان باب میل مخاطب نیست، بر آن شدیم که آثار آن دسته از هنرمندانی که سال‌ها در این حوزه فعالیت کرده بودند و کارشان مغفول مانده بود را انتخاب کنیم، و نمایشگاهی از آثارشان برپا کنیم. هنرمندان ما از سه نسل متفاوت هستند، و همه شاهد اتفاق‌ها و بحران‌هایی در تاریخ معاصر ایران بوده‌اند و زندگی‌‌شان هم طبیعتاً تحت تأثیر این رخدادها، بالا و پایین شده است. در این شرایط، این هنرمندان سعی کرده‌اند به‌جای اینکه بخواهند شعاری کار کنند، یا نقش مصلح اجتماعی را به خودشان بگیرند، سعی کرده‌اند حرف‌ها، دغدغه‌ها، عکس‌العمل‌ها و بازخوردهایشان را نسبت به رخدادهای جاری در زندگی اجتماعی و سیاسی در قالب نقاشی انتزاعی ثبت کنند. آن‌ها اگر هم حرفی یا گله‌ای داشتند، یا اگر از چیزی ناراحت بودند، این‌ها را در قالب کارشان، آن هم نه کاری که منِ مخاطب سریع شعار و پیامش را بگیرم، بلکه کاری که در برخورد اول بتوانم حس هنرمندش را درک کنم.
دیده‌ور در گفتگو با خبرنگار ایلنا ادامه داد: مسن‌ترین هنرمند ما آقای نامی هستند که 81 سال‌شان است، و جوانترین هنرمندان ما هم در حدود 50 سال دارند. همه این افراد، هنرمندانی شناخته شده‌اند، لذا نخواستم برای کارها قیمتی مشخص کنم. هر قیمتی که مدّنظر خود هنرمندان بود برای آثار درنظر گرفتیم. عده‌ای اعتراض کردند که چرا این‌قدر قیمت آثار بالاست. گالری‌دارها عموماً قیمت آثار را تعدیل می‌کنند تا راحت‌تر به فروش برسند. اما من خواستم که هنرمند من، قیمت اثرش را خودش تعیین کند. این دقیقاً وجه دیگری از همان «بی‌مرزی» است. ممکن است که هیچ کاری هم فروش نرود. ولی من خواستم این «بی‌مرزی» در این زمینه هم معنای خودش را شکل بدهد. یک هنرمند که خودش کار را خلق کرده، قیمت دست‌رنجِ خود را بهتر می‌داند. حالا چرا من باید به‌عنوان یک گالرین یا یک مخاطب فکر کنم که می‌توانم روی کار او ارزش‌گذاری کنم؟
وی افزود: از طرفی ما تاریخ خلق آثار را هم در کارت معرفی آن‌ها ذکر نکردیم، چون باز تاریخ اثر نیز، به مخاطب جهت می‌داد و همین معنای «بی‌مرزی» نمایشگاه ما را مخدوش می‌کرد. برای مثال، آن اثر سه‌بعدی آقای نامی، تاریخش به حدود 50 سال پیش برمی‌گردد. به همین خاطر تاریخ‌ها را برداشتیم که کسی پیش خودش فکر نکند که چون اثر متعلق به 50 سال پیش است، پس این کار حتماً یک آنتیکِ ارزشمند است. نخواستم به آثارِ هنری با دید کالایی نگاه بشود. درواقع کارها بین 50 سال پیش تا همین امسال شناور است.
ساسان نصیری، جوانترین هنرمند در میان 13 نقاش این نمایشگاه، در گفتگو با ایلنا در رابطه با وجه کارهای انتزاعی خود گفت: این‌ها سریِ جدید نقاشی‌های آبستره‌ای است که کار کرده‌ام. من معمولاً دوره‌های متفاوتی در کارهایم دارم که بین کارهای آبستره و نقاشی طبیعت، و نقش‌پُرتره و پروژه‌های هنر مفهومی در حرکت است. این‌ها هم همه به این برمی‌گردد که حس و حالم در هر دوره چه بوده است. دو سال است که من یک سری کار انتزاعی را شروع کرده‌ام. در این کارها، قلم‌مو و ابزارهای کلاسیک نقاشی را کنار گذاشته‌ام و مستقیماً با دست کار می‌کنم. شیوه‌ی کارم هم به این صورت است که اول لایه‌ای رنگ در زیر می‌گذارم، و بعد که خشک می‌شوند با رنگ‌های سفید یا رنگ‌های روشن، آن‌ها را می‌پوشانم، برای اینکه فقط یک قسمتی از رنگ‌هایی که در قسمت زیر است دیده شود. همه این کارها هم با دست می‌کنم. رنگ‌ها همین‌جوری با دست پخش می‌کنم و از انگشت‌هایم به جای قلم‌مو استفاده می‌کنم. این کار راحتی کودکانه‌ای برایم دارد، و یک آزادی و رهایی به من می‌دهد که خیلی برایم جذاب است.
هر دو کارم در این نمایشگاه، به دو ماه اخیر برمی‌گردد ولی کل کارهای سفید و نقاشی با دستم را از دو سال پیش شروع کرده‌ام.
در میان آثاری که رِنج قیمت‌شان از 450 میلیون تومان شروع می‌شود، کارهای شما کفِّ قیمت‌ها را دارد. چرا قیمت‌ها را بالاتر درنظر نگرفتید؟
در مورد قیمت‌گذاری آثار نظر من این است که قیمت‌ها خیلی نباید بالا باشند، چون باید مردم بتوانند که آثار هنری را بخرند و به دیوار خانه‌شان آویزان کنند. نقاشی باید دیده شود، من به نقاشیِ انباری عقیده‌ای ندارم. دوستانی که قیمت‌های آثارشان خیلی بالا بود، خب براساس قدمت و ارزشی که کارهاشان در بازار فروش داشت، قیمت‌گذاری شده بود.
این نمایشگاه تمام تأکیدش بر عنصر انتزاعی است. آیا ما پشتوانه‌ی دیگری هم دراین رابطه در زمینه‌های ادبی و اجتماعی داریم؟
ببینید هنر وقتی انتزاعی می‌شود، شما نمی‌توانید دنبال چیزی به عنوان پیام مستقیم در آن بگردید. هنر وقتی انتزاعی می‌شود، به همان نسبت درونی می‌شود و لایه‌های حسی‌ترِ هنرمند در آن پیدا می‌شود. امروزه خیلی آثار نقاشیِ فیگوراتیو و طبیعت می‌بینیم. یا خیلی از خانم‌ها خیلی از کارهایشان به طور مستقیم آثار فمینیستی است. شما وقتی آن آثار را نگاه می‌کنید، می‌بینید که خیلی مستقیم پیام‌شان را به شما می‌گویند و بعد دیگر جای هیچ تأمّلی برای مخاطب‌شان باقی نمی‌گذارند.
در ادبیات خیلی نمی‌شود آبستره بود. چون وقتی یک قصه‌ای تعریف می‌شود، این داستان در یک جامعه‌ای در حال رخ دادن است. شما وقتی داستان‌نویسی معاصر را می‌خوانید، داستان‌ها روایتی است از اوضاع و احوالی که در جامعه می‌گذرد. وقتی شما از جامعه حرف می‌زنید، خود به خود در پشت آن مسائل سیاسی و اجتماعی هم دیده می‌شود. حالا ممکن است خیلی مستقیم هم این حرف‌ها گفته نشود.
در زمینه‌ی شعر چطور؟
فکر می‌کنم شعر به نقاشی خیلی نزدیک است. شعر به نظر من برداشت‌های خیلی هنرمندانه‌تر و حسی‌تری را بیان می‌کند، و زبان شعر هم خیلی شخصی‌تر و درونی‌تر است، و تصویری هم که ارائه می‌دهد بیشتر با رمز و راز و کنایه همراه است و همین خیلی جذابش می‌کند.
نمایشگاه بی‌مرزی که در تاریخ 19 خردادماه آغاز شده است، تا 2 تیرماه ادامه دارد. در «بی‌مرزی» آثاری از چهره‌های نامدار هنرهای تجسمی (غلامحسین نامی؛ محمدابراهیم جعفری؛ فریده لاشایی؛ پری‌یوش گنجی؛ یعقوب امدادیان؛ هایده زرین‌بال؛ عبدالحمید پازوکی؛ مریم سالور؛ ژیلا کامیاب؛ حسین ماهر؛ مصطفی دشتی؛ ساسان نصیری؛ مصطفی دره‌باغی) به نمایش در می‌آید که به انتخاب «پـرهام دیده‌ور» کنار هم جمع شده‌اند. قیمت این آثار از 450 تا 15 میلیون در نوسان است. همانند چند نمایشگاه گذشته، گالری ایوان این بار هم سهم فروش خود از این آثار را به یک خیریه اهدا خواهد کرد.
