فانتزی‌های وحشت تا جهان پویای مردگان / گالری‌گردی ایران آرت در 4 نمایشگاه
سارا ساسانی: در گالری‌گردی این هفته ایران آرت به نمایشگاه‌های گالری ویستا، شیرین، آ و فرمانفرما سر زده‌ایم.
ایران آرت: نمایشگاه نقاشی نفیسه عمران با عنوان «دستانِ دست‌ها» در گالری ویستا، نمایشگاه نقاشی‌های زهرا امیریگانه با عنوان «گذشته نگذشته» در گالری شیرین یک، نمایشگاه مرجان ترابی با عنوان «نابودگی» در گالری آ و آثار حمید حلیمی با عنوان «رخ.داد» در گالری فرمانفرما، سوژههای این هفته گالری‌گردی ایران آرت هستند.
فانتزی وحشت
"سرزمین عجایب" لوئیس هاین یکی از داستان‌های تخیلی و فانتزی تاریخ ادبیات جهان است که در مورد سرزمینی صحبت می‌کند که هیچ مصداق خارجی ندارد. دنیایی راز آلود با ساکنینی عجیب؛ حیواناتی که مثل انسان حرف می‌زنند، مثل انسان رفتار می‌کنند و مثل انسان زندگی می‌کنند.
نمایشگاه نفیسه عمران با عنوان «دستانِ دست‌ها» در گالری ویستا، دنیایی عجیب و غیر معمول را تصویر می‌کند. در این نمایشگاه با تصاویری رنگی تا حدودی فانتزی و در عین حال ترسناک مواجه می‌شویم؛ ترسی که در پس نقاب خوش آب و رنگ ظاهر گول‌زننده دنیای انسان‌ها پنهان شده است. «... از خواب بیدار می‌شویم و خود را در چمنزاری متلاطم می‌بینیم، حیران و سرگشته، تنها و سرد، خسته و خاموش و گاهی آشفته و بی‌قرار ... راز با زندگی‌شان اجین است و هرگز آن را در نخواهیم یافت. هر چقدر بیشتر نگاه می‌کنیم بیشتر دچار وهم می‌شویم ... ما یکی از آنها هستیم، اما کدامیک؟! ... »
راز عجیب موجوداتی که گاه انسان‌هایی در قالب حیوان می‌شوند و گاه برعکس حیواناتی هستند که رفتار انسانی دارند. دنیای عجیبی که در آن کودکی از چنگال انسان‌های خوک‌وَش می‌گریزد و یا زنی که در میان موش‌های خاکستری محاصره شده است و همچنین مردی که با گلی در دست به مبارزه طلبیده می‌شود.
کنش‌های مبارزه‌طلبانه و جنگجویانه در برخی از آثار در کنار تعدادی دیگر که توأم با آرامشی شک‌برانگیز هستند، تضادی عمیق میان آثار ایجاد می‌کند. شوریدگی، هیاهو و وحشت سوژههای اثر در مقابل آرامش نهفته در برخی دیگر موجب ترس از وقوع یک خیزش می‌شود. خیزش برای یک انقلاب سهمگین، انقلابی فانتزی.
اما حالت‌های انسانی حیوانات سرزمین «دستانِ دست‌ها» کمی اغراق شده است و با دنیای واقعیت فاصله دارد. در اتاقی مجزا نقاشی‌هایی قرار دارد که تحت تأثیر نورپردازی رنگی آن؛ اتاق دنیای خرگوش همراه آلیس در سرزمین عجایب را تداعی می‌کند. اما پیش از اینکه بیش از اندازه غرق در دنیای فانتزی بشویم صدایی نامفهوم و وهم‌انگیز مخاطب را به سرعت از دنیای شیرین تخیل بیرون می‌کشد و به دنیای واقعی انسان‌ها مملو از رخدادهای دردناک و واقعی پرتاب می‌کند.
در این مجموعه در پرداختن آثار ظرافت‌هایی دیده می‌شود که قابل توجه است و نباید از نظر دور بماند. این آثار اغلب در فضایی یک‌دست و بدون پلان‌بندی طراحی شده‌اند و فاقد پس‌زمینه یا فضاسازی خاص و روایت‌گر هستند.
نمایشگاه نفیسه عمران با عنوان «دستانِ دست‌ها» تا 14 آبان در گالری ویستا ادامه دارد. این گالری در خیابان مطهری، خیابان میرعماد، کوچه دوازدهم، پلاک 11 قرار دارد.
مکان‌هایی درگذشته
نمایشگاه زهرا امیریگانه با عنوان «گذشته نگذشته» در گالری شیرین یک برپاست. این نمایشگاه در عنوان حاوی ابهامی‌ست که به نظر می‌رسد ایده هنرمند این آثار را به روشنی و موجز توضیح می‌دهد.
امیریگانه در آثارش به تصویر کردن مناظری شهری پرداخته و با زاویه‌ای متفاوت به ساختمان‌ها و سازه‌های متراکم شهری که ماحصل دوران پس از انقلاب صنعتی است، پرداخته. شهرهای امیریگانه متروکه و تاریخ گذشته به نظر می‌رسند این شهرها بر روی آب تصویر شده‌اند. انعکاس ساختمان‌ها بر روی آب به نگاهی از درون به بیرون اصرار دارد و شناور بودن این بناها بر روی آب ماهیت آنها را متزلزل می‌کند.
شهری رو به اضمحلال با نگاهی به درون پوسیده و عناصر زندۀ آن شهر. شهری فاقد انسان و هر جنبنده‌ای در آن و چهرۀ ساختمان‌هایی مجزا و یگانه در هر گوشه‌ای. این ساختمان‌ها در نقطه‌ای از جهان و برهوت تاریخ رها شده‌اند اما خاطره و حضور آنها ذهن انسان معاصر را رها نکرده است.
این شهر و ساکنین بناهای مطرود شدۀ آن، ما را در جایی از تاریخ دنبال می‌کنند و به زندگی خود در کنار ما ادامه می‌دهند و ما تنها تصور می‌کنیم که با بی‌توجهی آنها را به شی‌ای متروکه تبدیل کرده‌ایم.
سازه‌های امیریگانه از نظمی هندسی و چشمگیر برخوردارند. سازه‌هایی که هیچگونه انعطافی برای احیا و زنده شدن دوباره ندارند. آنها در تاریخ متولد و در تاریخ نیز رها شده‌اند و ما را به مطالعه و بازنگری در تاریخ گذشتگان وا می‌دارند.
ساختمان‌های منقبض شدۀ مجموعۀ «گذشته نگذشته» به آشنایی‌زدایی از ساختمان‌های زنده و مستقر دوران جدید نیز دست می‌زنند و مخاطب را به گذشته‌ای می‌رساند که هنوز وجود دارد.
نمایشگاه زهرا امیریگانه با عنوان «گذشته نگذشته» تا 23 آبان در گالری شیرین یک ادامه دارد. گالری شیرین در خیابان کریم‌خان، خیابان سنایی، کوچه سیزدهم، شماره 5 واقع است.
مرگ و فلسفه
انسان همیشه به دنبال جاودانگی بوده است. نامیرایی در اساطیر تمدن‌های بزرگ جهان تنها خاص چند شخصیت اساطیری است؛ بنابراین مرگ و عدم جاودانگی هراس همیشگی و همراه انسان بوده است. ترس از مردن و درگذشتن.
اما همیشه باور عمومی مردم این بوده که روح مردگان و ساکنان دیگر جهان در دنیای زندگان و در کنار بستگان حاضر است. مرگ مرده را سرگردان و زنده را فراموش کار می‌کند.
مرجان ترابی در نمایشگاهی با عنوان «نابودگی» به مرگ و فلسفه حضور آن در دنیای امروز می‌پردازد. در بیانیه این نمایشگاه آمده است: «مرگ انسان‌ها را ارزشمند و رقت‌انگیز می‌کند. آنچه آنها را به حرکت وامی‌دارد شرایط شبح‌وارشان است. هر کاری که انجام می‌دهند، ممکن است آخرین کارشان باشد؛ هیچ چهره‌ای نیست که مانند چهره‌ای در خواب در آستانۀ محو شدن نباشد. برای انسان‌های فانی همه چیز ارزش چیزی بازگشت‌ناپذیر را دارد.»
در آثار نقاشی و طراحی مرجان ترابی انسان‌هایی سرگشته همچون شبح در اطراف زندگان در حال چرخش و بروز هستند. زندگان در دنیای منزوی و انفرادی مدرن مسخ شده‌اند و خود را سرگرم روزمرگی کرده‌اند اما انسان‌هایی فاقد تجسد، حضوری غیر فیزیکی و خارجی دارند. آنها در اطراف ما در دنیایی موازی زندگی می‌کنند و در مقاطعی با ما همراه می‌شوند.
مردگان همچون زندگان جریان دارند، پویا هستند و دائم در حرکتند، اما انسان تک‌ساحتی قرن جدید گرفتار شده در زیستی استاندارد و ایزوله شده، پس از مدتی بی‌توجه به همه رخدادهای جهان سرد و بی‌روح می‌شود.
آثار ترابی در ابعاد کوچک، شامل طراحی‌ها و نقاشی‌های کوچک اندازه هستند که دنیای پس از مرگ را بازنمایی می‌کنند که هنوز در جهان زندگان جریان دارند. آنها به زندگی‌شان در این دنیا ادامه می‌دهند و تنها تجسد نیافته‌اند.
در نقاشی‌های ترابی گاهی سایه حضور مردگان تا اندازه‌ای سنگین می‌شود که زندگانِ نقاشی‌های او را تحت سیطره قرار می‌دهند. تضادی در آثار او دیده می‌شود که می‌تواند مورد توجه قرار گیرید؛ انسان‌های زنده و در حیات نقاشی‌های مرجان ترابی اغلب منزوی، بی‌تحرک و ساکن هستند، اما ارواح مردگان و فاقد حیات اغلب در حال حرکت، پویا و پر جنب و جوش هستند. این تضاد با توجه به تأثیر حضور انسان زنده بر خودش و جامعه‌اش در مقابل فقدان تأثیر حضور نامرئی درگذشتگان، شایان توجه است.
نمایشگاه مرجان ترابی با عنوان «نابودگی» در گالری آ تا 15 آبان ادامه دارد. گالری آ در خیابان کریم‌خان زند، خیابان عضدی (آبان جنوبی)، کوچه اردشیر ارشد، شماره 7 قرار دارد.
بازنگری از درون
حمید حلیمی در نمایشگاه اخیرش با عنوان «رخ.داد» در گالری فرمانفرما به واکاوی درون انسان می‌پردازد. او چهره‌هایی را به تصویر می‌کشد که از درون کالبدشکافی شده‌اند و هنرمند به تجزیه عناصر وجود سوژههای اثرش پرداخته است.
«رخ.داد» انسان‌های تغییریافته‌ای را نشان می‌دهد که در جریانی بلند مدت دچار تحول شده‌اند و رخدادی در آنها رخ داده است. چهره‌هایی مونوتون و تک رنگ که درخششی در این رخداد را نشان نمی‌دهند.
سوژههای نقاشی‌های حلیمی پس از اثربخشی رخداد، دچار آشفتگی در ظاهر هستند و با چهره‌هایی ویرانگر به ویرانی جهان دست می‌زنند. آنها هستند، اما انگار نیستند. انگار دائم در حال شدن از ماده به صورت هستند. هر روز تحلیل می‌شوند و دوباره شکل می‌گیرند و این سیر شدن از وضعیت بالقوه به بالفعل در طول زمان تکرار و تکرار می‌شوند.
چهره‌هایی کش آمده، متزلزل و متصل به زمان و کشیده شده در میان گذشته و آینده. این انسان‌ها از گذشته آمده‌اند و در پی وقوع اتفاقی، زمان حال را سپری می‌کنند و به آینده نیز می‌روند. سوژههای اثر منقبض نشده‌اند و با نگاهی شورش‌گر به مخاطب و داوری او چشم دوخته‌اند. گاهی درون و هستی خود را ظاهر و به بیرون نیز منتقل می‌کنند و برخی دیگر با ظاهری مصمم و مطمئن بدون رازگشایی از درون به مخاطب چشم دوخته‌اند.
آثار حلمی با ابعادی واحد به نمایش شرایطی گذرا و تکرار شونده می‌پردازد و حالاتی از گذر زمان را نشان می‌دهند. آثار گامی به گذشته برمی‌دارند و گاهی در حال و آینده قدم می‌زنند. آنها اغلب زنانی هستند که در حال تغییر و تحول از درون به بیرون هستند و جز جز بدن آنها متحول می‌شود.
نمایشگاه آثار حمید حلمی با عنوان «رخ.داد» تا 25 آبان در گالری فرمانفرما ادامه دارد. گالری فرمانفرما در خیابان کریم‌خان زند، خیابان خردمند، کوچه اعرابی 2 قرار دارد.
