ژست باورنکردنی دختران امروزی/عکسها

ایران‌آرت، صابر محمدی: از شما چه پنهان نوجوان که بودیم، با یکی از دوستان کتاب زیر بغل می‌زدیم و مسیر هر روزه‌ای را طی می‌کردیم و بلند بلند درباره کتاب‌ها صحبت می‌کردیم؛ کتاب‌هایی که گمان می‌کردیم خیلی خاص‌ و دست بالا هستند و به ژستمان می‌خورند. مثلا «چنین گفت زرتشت» فردریش نیچه با «دنیای سوفی» یاستین گوردر. لابد فکر می‌کردیم شاخ غول را شکسته‌ایم که گفتمان‌های مطرح‌شده در این کتاب‌ها را به‌راحتی درک و دریافت کرده‌ایم و می‌توانیم درباره‌شان اختلاط کنیم. خب بدیهی بود که چنین کتاب‌هایی، آن‌قدر راحت‌خوان و همه‌فهم بودند که دست بسیاری از تازه‌کتابخوان‌ها هم می‌شد دیدشان اما ما فکر می‌کردیم خیلی خاصیم که به جای فی‌المثل مریم حیدرزاده این‌ها را می‌خوانیم. مسأله اما این‌ها نبود؛ برای ما، نمایشِ کتابخوانی آن روزها مهم‌تر از هر ایده و هدف دیگری در رابطه با کتاب بود. ما می‌خواستیم عابران حرف‌های مثلا قلمبه‌سلمبه‌مان را بشنوند و یحتمل گمان ببرند که ما خیلی باسواد و کمالاتیم. این، ما را بیش از هر موقعیت دیگری که می‌توانستیم کسب کنیم، راضی می‌کرد.

حالا این مقدمه را گفتم که چه بشود؟ عرض می‌کنم.

نمایشِ کتابخوانی در ملأ عام!

نمی‌دانم شما هم به چشم‌تان خورده یا نه؟ دختران و پسرانی که با ژست‌های گاه مکش‌مرگ‌ما با کتاب‌ها و کتابفروشی‌ها عکسِ مناسب برای اینستاگرام می‌گیرند و و منتشر می‌کنند. این‌که خیلی راحت و بدون توضیح می‌گویم عکس مناسب برای اینستاگرام از این روست که احتمالا می‌دانید دقیقا درباره چه صحبت می‌کنم؛ عکس‌هایی که ما را فراتر از جایگاهی که کسب کرده‌ایم و ورای موقعیت که چه در ظاهر و چه در باطن داریم نشان می‌دهند. مگر جز این است که ما در اغلب موارد، چهره‌ای دیگرگون و منزه و شمایلی ویترینی از خودمان را در اینستاگرام ارائه می‌دهیم و این تصویر، به لحاظ انطباق با واقعیت موجود ما، کمیتش لنگ می‌زند؟

حتی در شبکه اجتماعی اینستاگرام، صفحاتی فعالیت می‌کنند که مربوط به ژست هستند؛ ژست‌های عکاسی. طبعا هیچ اشکالی هم ندارد و ما هم که حالا در تحریریه ایران‌آرت نشسته‌ای و مشغول تماشای عکس‌های این دست از صفحات هستیم، ماهیتا مشکلی با رویش روزانه چنین صفحاتی نداریم. اما این‌جا بحث بر سر موضوع دیگری است.

صفحات ژست؛ پرکارهای اینستاگرام

صفحاتی که با عناوینی مشتق از ژست، در اینستاگرام فعالند، دو دسته‌اند؛ آن‌ها یا صرفا با کپی از صفحات دیگر، به شما ژست عکاسی معرفی می‌کنند یا خودشان دست در کارند و ژست و لوکیشن را به عنوان نمونه کار نشان‌تان می‌دهند و شما می‌توانید برای عکاسی به آنها مراجعه کنید. نکته‌ای که توجه ما را جلب کرده، گسترش ژست‌هایی است که کتاب در آنها محوریت دارد. لوکیشن هم در این‌گونه نمونه کارها، کتابفروشی‌ است.

برای این‌که پی ببریم آیا این گسترش فقط به چشم ما آمده یا واقعا چنین اتفاقی در حال رخ‌دادن است، با یکی دو تن از گردانندگان این صفحات گفت‌وگو می‌کنیم.

مدیر یکی از صفحات ژست که می‌خواهد نامش نزد خودمان محفوظ بماند، ابتدا که خودمان را معرفی می‌کنیم و می‌گوییم از ایران‌آرت پیغام می‌دهیم، گمان می‌کند که برای قراردادن بخشی از سایتمان برای تبلیغاتشان سراغشان را گرفته‌ایم تا این‌که به قصدمان برای نوشتن این گزارش پی می‌برد و خیالمان را راحت می‌کند که نه این فقط ما نیستیم که فکر می‌کنیم عکاسی با کتاب و در کتابفروشی بین ژست‌های محبوب اینستاگرامی، رواج یافته است. او به ایران‌آرت می‌گوید: «ما خودمان بیشتر به این دلیل کتابفروشی را به عنوان یکی از لوکیشن‌ها در کنار باغ، آتلیه، استخر، کافه، مال‌ها و... پیشنهاد می‌دهیم که مخاطبانمان اغلب فکر می‌کنند به هر حال ژست کتابخوانی، ژستِ فرهیخته و پیشرویی است. بیشتر کسانی که به ما برای عکاسی با کتاب مراجعه می‌کنند، کتابخوان نیستند اما می‌دانند ژست کتابخوانی، خریدار دارد بین فالوورهایشان».

آنقدر زیاد شده که حالا در صفحه شخصی هر اینفلوئنسری که سرک بکشید، بین همه ژست های مرسوم اینستاگرامی با فنجان قهوه، با ماشین‌های قدیمی و آنتیک، با خیابان‌های سنگفرش، با کویر و دریا، حتما یکی دو تا عکس هم با کتاب و ترجیحا در کتابفروشی‌های شیک و بزرگ پیدا می‌کنید.

دخترهای عشق ژست کتاب

مدیر یکی دیگر از این صفحات که او هم از ایران‌آرت می‌خواهد به نامش اشاره نکنیم می‌گوید دخترها بسیار بیشتر از پسرها، خواهان عکاسی با ژست کتاب هستند. این در حالی است که شاید نخستین‌بار عموم مردم با عکس پست اینستاگرامی محمدرضا گلزار در یک فروشگاه لوازم‌التحریر  که کتاب به دست داشت، به ماجرای ژست‌گرفتن با کتاب حساس شدند. کاربران شبکه‌های اجتماعی مختلف می‌گفتند وقتی گلزار بارها در خواندن شعرهای معروف در برنامه تلویزیونی‌اش عاجز بوده لابد چندان اهل کتابخوانی نیست و حالا با ژست کتابخوانی، خواسته از خودش چهره‌ای فرهیخته به نمایش بگذارد.

به این آلبوم نگاه کنید و بگویید که...

در عین حال مدیر صفحه‌ مورد اشاره معتقد است حتی اگر مردم لوکیشن کتابفروشی و ژست کتابخوانی را برای عکس‌های اینستاگرامی‌شان انتخاب کنند و خودشان هیچ کتابخوان نباشند، اشکالی ندارد چون به هر حال انتشار چنین تصاویری باعث ترویج کتابخوانی می‌شود.

ما در این باره قضاوتی نداریم؛ فقط از این‌دست تصاویر تعدادی را انتخاب کرده‌ایم و اینجا با شما به اشتراک می‌گذاریم. شما به ما بگویید که آیا معتقدید انتشار چنین تصاویری، سبب‌ساز ترویج کتابخوانی می‌شوند یا نه؟