کمبودهای نمایش آیینی سنتی و دل نگرانی های داوود فتحعلی بیگی/ در برخی شاخه‌های تخصصی به اندازه انگشتان یک دست هم هنرمند باقی نمانده است
تولید و اجرای نمایشهای سنتی فعالیت مستمر ندارد و حتی مکانی مشخص برای اجرای نمایشها نیست!
ایران آرت: فهیمه پناه آذر در همشهری نوشت: بعد از به‌تعویق‌افتادن زمان برگزاری بیستمین جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی، این دوره از جشنواره دوسالانه، کار خود را از 16 آذر آغاز کرد؛ جشنواره‌ای که به‌گفته داوود فتحعلی‌بیگی، از پیشکسوتان نمایشهای آیینی و دبیر جشنواره از کمبودهای زیادی رنج می‌برد. وی معتقد است که تولید مستمر نمایشهای آیینی و سنتی و مکانی ثابت برای اجرای این گونه از نمایشها در طول سال می‌تواند نمایشهای سنتی و آیینی را از فراموشی نجات دهد. به‌گفته فتحعلی‌بیگی، تنها برگزاری یک جشنواره دوسالانه فرصتی را برای علاقه‌مندان به این نمایش ایجاد کرده است.
اجراهای آنلاین و حضوری
در این دوره از جشنواره 24نمایش در بخش صحنه‌ای به شکل آنلاین اجرا می‌شود که 17نمایش صحنه‌ای از تهران و 7نمایش از شهرستان در پلتفرم‌ها به نمایش در‌می‌آید. در بخش میدانی که شامل نمایشهای روحوضی، قهوه‌خانه‌ای، شبیه‌خوانی، خیمه‌شب‌بازی و... است، در مجموع 38اثر در این دوره اجرا می‌شود که از این تعداد 19اثر از تهران و 19نمایش از شهرهای دیگر است. مراسم اختتامیه این دوره از جشنواره 21آذر‌ماه با تقدیر از 9فعال در حوزه نمایشهای سنتی و آیینی برگزار خواهد شد. هر‌چند این دوره از جشنواره به شکل رقابتی نیست، اما قرار است مراسم اختتامیه‌ای برگزار شود.
هنوز به رقابت عادت نکرده‌ایم
داوود فتحعلی‌بیگی، دبیر جشنواره درباره غیررقابتی‌بودن جشنواره به همشهری می‌گوید: «جشنواره به شکل رقابتی نیست، حقیقت این است که در جشنواره‌های ما در رقابت وجه خوبش برای برنده‌هاست و وجه بد آن برای کسانی است که بازنده هستند و طاقت این باخت را ندارند. متأسفانه عادت نداریم که شکست را بپذیریم و قبول کنیم که هر جشنواره‌ای قاعده خود را دارد و اگر انتخاب صورت می‌گیرد، بر اساس رأی هیأت انتخاب است.»
وی با عنوان این مطلب که در جشنواره رقابتی گروه‌ها باید آنچه در انتخاب و داوری روی می‌دهد را قبول کنند، توضیح می‌دهد: «متأسفانه زمان انتخاب آثار برای حضور در جشنواره برخی آنقدر اعتراض کردند که حواشی خیلی زیاد شد. ما چند دوره از جشنواره به شکل رقابتی داشتیم اما از دوره‌ای به بعد تصمیم گرفتیم جشنواره به‌صورت غیررقابتی برگزار شود تا زمانی که گروه‌ها قاعده و قانون هر جشنواره را بپذیرند. هر‌چند ما از حاشیه و اعتراض ابایی نداریم، اما مشکل این است که هنرمندان به مقوله رقابت در جشنواره عادت نکردند.»
نگرانی‌های دبیر
وی همچنین از تعویق برگزاری جشنواره و دل‌نگرانی‌ها از برگزاری جشنواره، توضیح می‌دهد: «2بار تاریخ برگزاری جشنواره را تغییر دادیم، طبق معمول قرار بود تابستان این جشنواره برگزار شود که به‌دلیل همزمانی با ایام محرم و صفر تاریخ برگزاری به مهر‌ماه افتاد. مهر‌ماه نیز با پیک پنجم کرونا روبه‌رو شدیم و افزایش آمار مرگ‌ومیر و همین موضوع باعث شد تا در جلسه شورای سیاستگذاری برگزاری را به آذر‌ماه موکول کنیم و با این حال نگران بودیم و در نتیجه اجراهای صحنه‌ای به شکل آنلاین برگزار شد. بخش میدانی را که فضای باز در اختیار دارد، به شکل حضوری برگزار کردیم.»
آموزش در کنار پژوهش
این پژوهشگر و نویسنده در پاسخ به این سؤال که به‌نظر می‌رسد بخش پژوهشی جشنواره امسال نسبت به تولید و اجرا وزنه سنگین‌تری دارد، می‌گوید: «اساسا در ارتباط با نمایشهای آیینی و سنتی در همه جای دنیا هم به امر پژوهش و آموزش و هم به بخش آفرینش توجه می‌شود. به همین دلیل برگزاری جشنواره همان توجه به بخش آفرینش است. ما در نمایشهای آیینی و سنتی با کمبودهای زیادی روبه‌رو هستیم. به همین دلیل از جشنواره شانزدهم تصمیم به برگزاری سمینارهای پژوهشی گرفتیم. البته در کنار آفرینش و پژوهش باید به سمت آموزش برویم. حالا که دانشگاه‌ها به مقوله نمایشهای آیینی و سنتی بی‌توجه هستند و مرکز ویژه‌ای هم برای این موضوع نداریم، تصمیم گرفتیم در میانه برگزاری جشنواره دوسالانه، ورک‌شاپ‌های آموزشی را هم برگزار کنیم.»
کمبود تولید مستمر و نبود تماشاخانه‌ای برای اجرا
این کارگردان همچنین از حضور گروه‌های نمایشی در جشنواره می‌گوید و اینکه متأسفانه هنرمندان پیشکسوت در شاخه‌های مرتبط با نمایشهای آیینی و سنتی کم هستند و نه رشته تخصصی و نه مکان اجرای ثابت و تولیدات کافی در این حوزه وجود ندارد. فتحعلی‌بیگی اضافه می‌کند: «متأسفانه در برخی از شاخه‌های تخصصی، هنرمندانی به اندازه انگشتان یک دست هم باقی نمانده است. در این میان برخی از هنرمندان جوان به‌خاطر علاقه‌ای که دارند و تئاتر خوانده‌اند، وارد این حوزه می‌شوند. اگر بتوانیم در تولید و اجرای نمایشهای سنتی فعالیت مستمر داشته باشیم و مکانی برای اجرای نمایشها باشد حداقل این هنر می‌تواند مخاطبان بیشتری داشته باشد و هنرمندان بیشتر وارد این حوزه شوند.»
