یک بررسی تئاتری؛حرکت صعودی است یا نزولی؟

تماشاخانه «ارغنون» و «دراما» از جمله سالن‌های تئاتری هستند که اگر مدیران آنها دست روی دست بگذارند ناقوس تعطیلی‌شان به گوش می‌رسد.

ایران آرت: مجموعه تئاترشهر و تماشاخانه ایرانشهر به عنوان دو نمونه از سالن‌های جدی و فعال تئاتر پایتخت همواره در بررسی‌های گوناگون جایگاه ویژه‌ای را به خود اختصاص می‌دهند. گرچه با افزایش سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در چهارسال اخیر تعداد سالن‌های تئاتری افزایش یافته اما دو مجموعه یاد شده به دلیل رویکرد حرفه‌ای‌تر در زمینه‌های گوناگون همچنان به عنوان مرجع الگوساز محسوب می‌شوند. مراجعی که اندک تامل در کیفیت نمایش‌های به صحنه رفته در آنها و میزان استقبال تماشاگران از آثار نمونه‌ای قابل اعتماد برای ارایه تحلیل تا حدی کلی‌تر به دست می‌دهد و به این واسطه حرکت صعودی یا نزولی پیکان آمار قابل تسری به دیگر سالن‌ها به نظر می‌رسد. بابک احمدی در روزنامه امروز اعتماد نوشت: به این معنا که می‌توان استقبال تماشاگران و افزایش کیفی نمایش‌ها در این دو مجموعه را تا حد زیادی برابر با حرکت سالن‌های خصوصی در همین مسیر ارزیابی کرد. به یک دلیل عمده که وقتی سالن‌ها و مجموعه‌های تئاتری معیار در یک جهت مشخص- افزایش کیفیت- حرکت کنند، هر سالن و مجموعه تئاتری دیگری که توانایی هماهنگی با این موج نداشته باشد، قطعا از جریان رقابت افزایش مخاطب و در نهایت ادامه حیات بازمی‌ماند.

 در همین راستا می‌توان بعضی سالن‌های تئاتر خصوصی مانند تماشاخانه «ارغنون» و «دراما» را مثال زد که با وجود کمک‌های مدیران دولتی و در اختیار داشتن فضای مناسب و سرمایه خوب نتوانستند مانند بعضی هم‌صنف‌های خود به حرکت ادامه ‌دهند. این دو نمونه از جمله سالن‌های تئاتری هستند که اگر مدیران آنها دست روی دست بگذارند ناقوس تعطیلی‌شان به گوش می‌رسد. در گام بعد تماشاخانه «سه نقطه» و «مشایخی» نیز در همین جهت گام برمی‌دارند و مدیریت این دو مجموعه نیز باید طرحی نو دراندازند. تماشاخانه‌هایی که رویکرد آموزشی را نیز در دستور کار خود قرار دادند و ایده‌هایی داشتند که به‌واسطه هدفگذاری غیر آینده‌نگر در نهایت به سرانجامی خوش نرسید و مدتی است دیگر خبری از تبلیغ اجرا در این تماشاخانه‌ها به گوش نمی‌رسد. به هر روی می‌توان در موقعیت و گزارشی دیگر درباره این موضوع به ارایه گزارش و تحلیل مفصل و جامع‌تر پرداخت. در این راستا باید با مدیران این مجموعه‌ها نیز به گفت‌وگو نشست. از سوی دیگر حالا شاید با خیالی آسوده بتوان «تماشاخانه پالیز» و «تئاتر مستقل تهران» را به عنوان نمونه‌هایی از سالن‌های ثابت قدم در نظر گرفت که به ظرفیت‌ موجود افزوده شده‌اند و «تماشاخانه شهرزاد» با محیط و سالنی حرفه‌ای نیز از راه رسیده است. اما پیش از آن نگاهی به آمار اجراهای دو مجموعه تئاتر شهر و تماشاخانه ایرانشهر از ابتدای سال جدید و مقایسه با آنچه در زمان مشابه سال گذشته اعلام شده است نشان می‌دهد موج سینوسی جان گرفتن اجراهای تئاتری و استقبال تماشاگران در سال جدید همچنان ادامه دارد و رقابت بسیار جدی است. با توجه به حجم گسترده فعالیت‌ها و اجراهای مجموعه تئاترشهر در مقایسه با سال گذشته، گزارش پیش رو نگاهی گذرا به اجراهای سالن‌های استاد سمندریان و ناظرزاده مجموعه ایرانشهر دارد.

اردیبهشت تماشاخانه ایرانشهر

با اعلام این نکته که مدیریت مجموعه ایرانشهر می‌تواند از همین عنوان «اردیبهشت تماشاخانه ایرانشهر» به‌ مثابه پیشنهادی برای به راه‌انداختن یک جریان سالانه تئاتری بهره ببرد! اما فعلا مقایسه اجراها و تعداد تماشاگران سالن‌های این مجموعه نشان از اتفاقی امیدبخش دارد. با در نظر گرفتن این موضوع که چیدمان جدول آثار در چنین مجموعه‌هایی ساده‌ نیست و همواره توصیه‌هایی از اطراف می‌رسد که دقت در جدول اجراها نشان می‌دهد ظاهرا چاره‌ای جز پذیرش آنها نیست.

استقبال از اجراهای سالن سمندریان

براساس اعلام روابط عمومی تماشاخانه ایرانشهر در مدت مشابه سال گذشته، سالن استاد سمندریان این مجموعه میزبان نمایش‌های «یافت‌آباد» به کارگردانی محمد مساوات و «بیوه‌های غمگین سالار جنگ» بوده که اولی با ایجاد تغییر بنیادین در طراحی صحنه آن‌هم درست چند روز پس از آغاز اجراها روی صحنه رفت و دومی نیز قبلا اجرا در تئاترشهر را تجربه کرده بود. در نهایت هم نمایش «یافت‌آباد» با ٢ هزار و ٤٣٠ مخاطب طی ٢٧ اجرا فروشی معادل ٤٥ میلیون و ٣٧٠ هزار تومان را تجربه کرد. نمایش «بیوه‌های غمگین سالار جنگ» کاری از شهاب‌الدین حسین‌پور بود که با ٣ هزار و ٨٥٠ مخاطب به اجرای عمومی خود در تماشاخانه ایرانشهر پایان داد و براساس آمار بعد از ٣٢ اجرا فروشی معادل ٩٩ میلیون و ٧٠٠ هزار تومانی را ثبت کرد. این سالن امسال نیز شاهد حضور جلال تهرانی با اجرای «سونات پاییزی» بود که گرچه از مولفه‌های آشنای آثار قدیمی‌تر این نویسنده و کارگردان فاصله داشت اما به هر حال در ۲۸ اجرای خود پذیرای ۴ هزار و ۱۷۷مخاطب بود و در نهایت با پایان اجراها، فروش ۹۶ میلیون و ۱۳۰ هزار تومانی را تجربه کرد. گرچه وضعیت سال گذشته سالن بهتر به نظر می‌رسد اما به هرحال حضور جلال تهرانی برای خود اعتباری است که نمی‌توان چشم بر آن بست.

اجراهای سالن ناظرزاده بر مدار صعود

این سالن امسال میزبان نمایش‌های «... و چند داستان دیگر» به کارگردانی پیام لاریان و «ولپن» کاری از مهدی کوشکی بود. در این آمار نمایش «پیام لاریان» میزبان ۱ هزار و ۱۸۹ مخاطب بود و سرانجام نیز فروش ۲۹ میلیون و ۹۰۰ هزار تومانی را به جای گذاشت. اما نمایش «ولپن» تا حد زیادی موفق شد کفه ترازوی جذب تماشاگر را به نفع امسال این سالن سنگین کند. این نمایش میزبان ۴ هزار و ۹۰۵ مخاطب بود و در نهایت فروشی معادل ۱۱۴ میلیون و ۵۹۰ هزار تومان را تجربه کرد که در مقایسه با نمایش سال قبل فروش بیشتری را نشان می‌دهد. در حالی که سال گذشته با انصراف خیرالله تقیانی‌پور برنامه‌ها به هم ریخت و سروش طاهری نمایش «بینوایان» را از ١٥ اردیبهشت روی صحنه برد و بعد از ١٣ اجرا با فروش ٢٠٦ میلیون و ٥٥٠ هزار ریال به کار خود پایان داد. پس وضعیت امسال این سالن بسیار بهتر از سال گذشته بوده است. بنابراین تماشاخانه ایرانشهر نیز مانند تئاترشهر حرکتی رو به پیش و صعودی را نشان می‌دهد و امید است به این ترتیب برای ادامه سال نیمه نخست سال، خونی تازه در رگ‌ دیگر سالن‌ها جریان یابد.