سحر مشرفی از بانو گلاب آدینه تا ملودی شهر بارانی

گفت و گوی ایران آرت با بانویی است که تا پیش از او، همگان از چرایی عدم انتصاب هنرمندان زن هنر نمایش کشور به سمت اجرایی جشنواره تئاتر فجر سخن می گفتند.

ایران آرت: در مقام قیاس صنعت و هنر سینما و نمایش ایران از منظر جشنواره سی و چند ساله فجر که فراز و فرودهای بسیاری به خود دیده؛ هنر نمایش را می توان از پیشتر و همچنان، به دلایلی عدیده، دارای قابلیت تعمیم تخصصی تر و عادلانه تر به تمامیت عرصه خود دانست.

در مقام تاثیرگذاری و تاثیرپذیری جشنواره فجر و سینمای ایران و اینکه آیا این فستیوال بزرگ هنری کشور را می توان نشان سنجش تمامیت و یا حتی تزریق انگیزه و شادمانی در روح هنرمندان بی شمار این عرصه و این صنعت مهم به شمار آورد؛ تا بوده جای مجادله فنی و غیرفنی اهالی سینما و غیر قرار گرفته است. اما در قبال هنر نمایش قطعا نمی توان از نقش بارز و مهم جشنواره فجر بر شاخه های گوناگون این هنر مادر که شاید نقطه عطفی در تلاش و کوشش خیل بزرگ فارغ التحصیلان و دست اندرکاران این رشته در نقاط مختلف کشورمان هم باشد؛ به سادگی عبور کرد. آنچنان که تا نام تئاتر بر زبان ها جاری می شود؛ آگاه و بی اختیار فجر را هم نمی توان از یاد برد.

استان مازندران از جمله مراکز هنر نمایش کشور محسوب می شود که در سال های متوالی برگزاری فستیوال فجر، هنرمندانش آثار ارزشمند بسیاری از خود به جای گذاشته اند. گروهی از آن ها به دلایل عدیده ای از این استان کوچ کرده و گروهی دیگر همچنان با وجود کمبودها، متعصبانه این حضور را مجال تاثیرپذیری و تاثیرگذاری بیشتر می دانند.

به همین منظور و در ابتدای راه، به سراغ یکی از بانوان فعال تئاتر مازندران رفته ایم تا در گفت و گویی چندجانبه، به طور ویژه به حضور و عملکرد بانوان این استان بپردازیم.

گفت و گوی امروز ایران آرت با بانویی است که تا پیش از او، همگان از چرایی عدم انتصاب هنرمندان زن هنر نمایش کشور به سمت اجرایی جشنواره تئاتر فجر سخن می گفتند. سحر مشرفی متولد 1361 در شهرستان آمل و فارغ التحصیل مدیریت صنعتی و همچنین رشته گرافیک است. او قریب به دو دهه است که در کسوت های گوناگون در تنگناهای تئاتر مازندران زیسته و اکنون به عنوان عضو هیئت رئیسه انجمن نمایش این استان، عزم خود را برای کمک به اعتلای این هنر و به خصوص زنان هنرمند زادگاهش جزم کرده است. سحر مشرفی که تجارب ابتدایی خود را در زمینه بازیگری تئاتر و نمایشنامه نویسی، نزد اساتیدی همچون گلاب آدینه، محمد چرمشیر، عطاالله کوپال و... کسب نموده است؛ از همان شروع، علاقه وافری به بازیگری تئاتر داشته و از سال 1378  چندین بار در بین بهترین های بازیگران زن در جشنواره های تئاتر استانی و منطقه ای برگزیده شده و جشنواره بین المللی فجر را هم تجربه کرده است.

سلام خانم مشرفی. برای شروع گفت و گو به تجربه اخیرتان اشاره می کنم. شما به عنوان نخستین بانویی در کشور هستید که مسئولیت اجرایی جشنواره تئاتر فجر را بر عهده داشتید. ضمن بیان این تجربه، به طور کلی از جایگاه امروزی هنر و هنرمند در استان مازندران هم برایمان بگویید.

سلام. بله؛ در سی و پنجمین دوره جشنواره تئاتر فجر مسئولیت اجرایی این فستیوال در استان مازندران که میزبان آن شهرستان آمل بوده است؛ بر عهده بنده گذاشته شد. که البته مایه فخر و مباهات بنده هم هست. اما بیان این تجربه بدون سیر کردن در مناسبات اجتماعی و دیدگاه های اقشار مختلف جامعه در مورد حضور زنان در عرصه تصمیم گیری و اجرایی، قدری مشکل است و جای کنکاش بسیاری دارد. اما به طور کلی اجرای یک فستیوال، گذشته از اینکه قطعا نگاه کارشناسانه هم میطلبد؛ بیشتر از هر چیزی یک پروسه سنگین هماهنگی در یک جریان ستادی است که بدون وفاق و یکدلی نتیجه مطلوبی حاصل نخواهد شد. جا دارد به این بهانه از جناب محمدی رئیس سابق اداره فرهنگ و ارشاد شهر آمل که در این راه به بنده و گروه هماهنگی لطف بسیاری داشتند؛ سپاسگذاری کنم.

 خدا رو شکر در این سالهای اخیر ما شاهد اتفاقات خوبی در جریان فرهنگی و هنری بودیم. حضور پر رنگ مردم به سمت سالن های سینما، کنسرت و حتی خوشبختانه تئاتر، این را نشان می دهد. البته این خود جای بحث دارد که آیا تصمیم گیری های مدیریتی علت این استقبال بوده اند یا خیر. اما به هر صورت این پیشامد خوشایندی است؛ که ما بیشتر هم خوشحال میشویم اگر این اتفاق به معنای جای گرفتن هنر در سبد فرهنگی خانواده ها بعنوان جدی دانستن آن باشد و نه صرفا به عنوان تفریح و سرگرمی. به هر حال امیدوارم این روند رو به جلو در کشورمان که قطعا در استان مازندران و دیگر استان ها شاهد آن هستیم به نوعی حفظ شود و مقطعی نباشد.

در مقام مقایسه، روند رو به رشد بانوان تئاتر مازندران را چگونه ارزیابی می کنید.

به ضرس قاطع و با احترام به نسلهای پیشین می گویم که نسل باهوش و خلاقی را تئاتر مازندران به خود می بیند. ناگفته نماند که بعلت محدودیتها و سانسورهایی که جزو لاینفک کار حرفه ای بانوان هنرمندمان شده؛ خانم ها قدمی عقبتر از آقایان قرار دارند. من قیاس شهرها و استان ها را با هم و یا با پاییتخت درست نمی بینم چون امکانات برابری وجود ندارد که حتما لازمه یک سنجش است. اما برای پرورش نسل جدید در فضای فرهنگی متفاوت و بازتر از گذشته که برای پیشرفت در تکاپو هستند نیاز مبرم به امکانات را می بینم.

با توجه به فعالیتی که در انجمن نمایش استان دارید؛ آیا با همه این تفاسیر آینده روشنی پیش روی بانوان تئاتر استان می بینید؟

خدا را شکر نسبت به گذشته، ما گروه های فعال بیشتری در این عرصه داریم که جوان و تازه نفس هستند و با وجود همه کمبودها قطعا این انرژی مثبت تنها نیاز به تشویق و همراهی دارد تا به سرخوردگی دچار نشود. فعالیت ها به نسبت مطلوب است و قطعا اتفاقات بهتری پیش رویمان خواهد بود. جوانان تحصیلکرده تئاتر با ایده های خلاقانه خود چهره جدیدی به تئاتر استان مازندران داده اند و انجمن نمایش استان دوشادوش هنرمندان، همراهی و همکاری خواهد کرد. انشاالله ما در انجمن با برنامه هایی که در حال پایه ریزی هستند؛ بستر آموزشی و رشد هنرمندان و به خصوص بانوان عزیز را سامان دهی خواهیم کرد.

به عنوان یک سوال کلی تر؛ می خواهم بدانم از دید شما اصلی ترین ضعف نرم افزاری که به هنر نمایش کشور وارد می باشد کدام است.

سوال خطرناکی پرسیدید. (خنده) عرض شود که ما در دوره ای شاهد اوج شکوفایی متون نمایشی بودیم. دوره ای که با درخشش اساتیدی همچون غلامحسین ساعدی، اکبر رادی، بهرام بیضایی و... باعث ایجاد تحول چشمگیری در ادبیات نمایشی ایران بودند. بعد از این دوره، هنر نمایش مدتی دچار رکود و افسردگی شد. تا اینکه نمایشنامه نویسان نوگرایی شروع به کار کردند که کم کم حوزه نمایشنامه نویسی دوباره جان گرفت. اما به نظر بنده موضوعات و محتوای متون نمایشی از ادبیات جا مانده است. علت آن هم تا اندازه زیادی به تقلید و کپی برداری از نمایشنامه های خارجی برمیگردد که متاسفانه تاثیر مطلوبی بر روی نویسندگان جوان ما بر جای نگذاشته است. من ضعف اصلی تئاتر امروز را در این کپی برداریهای نا آگاهانه میبینم. البته آنقدر دوره ای که عرض کردم درخشان بوده است؛ که نباید انتظار تحول چشمگیری را در کوتاه مدت داشته باشیم.

تاثیرگذارترین نمایشنامه ایرانی که خوانده اید کدام است.

"ملودی شهر بارانی"  نوشته استاد اکبر رادی جزو بهترین نمایشنامه هایی بوده که خواندم. دلیلش هم کاملا واضح است؛ یک نمایشنامه با فضاسازی و روابط کاملا ایرانی و تاثیرگذار.

و اگر بخواهید در تاریخ تئاتر ایران و حتی جهان هنرمندی را نام ببرید که همواره برای شما مورد ستایش بوده است و یا به نوعی او را الگوی هنری خود می دانید؛ از چه کسی یاد می کنید.

من به شخصه برای یافتن یک الگو در حرفه ام خیلی به دوردست ها سفر نمیکنم؛ حتی اگر آن ها تواناترین هنرمندان تئاتر دنیا باشند. از افتخارات من شاگردی بانوی تئاتر ایران، استاد گلاب آدینه است. هنرمندی توانا که من همواره به جایگاهشان، مسیر هنریشان، و از همه مهم تر به شرافت هنری و شخصیت والای ایشان قبطه خوردم.