از استادان دوتار تا سلطان دوزله؛ سرمایه‌ها یکی پس از دیگری رفتند/ سال سیاه برای موسیقی نواحی
در سال ۱۳۹۹ بسیاری از سرمایه‌های موسیقی نواحی که در میان قومیت خود جایگزین نداشتند و استادان بلامنازع سازهای محلی بودند از میان ما رفتند.
ایران آرت: موسیقی نواحی همواره از سرمایه‌های بزرگ فرهنگی کشور محسوب شده است؛ هنری که نشان از جایگاه والای موسیقی در تاریخ ایران زمین دارد. در هر منطقه افرادی، سرآمدان شاخه ای از موسیقی نواحی هستند که هنر خود را سینه به سینه از گذشتگان فرا گرفته و به آیندگان منتقل می کنند. اما این چرخه گاه به درستی عمل نمی کند؛ چراکه در سال‌های اخیر درگذشت برخی از این هنرمندان، به منزله پایانی بر پیشینه غنی شاخه ای از موسیقی نواحی بوده است که جایگزینی برای آن به میراث نمانده است.
به گزارش ایسنا، درباره وضعیت نابه سامان معیشتی هنرمندان نواحی بارها در رسانه ها صحبت شده است. وضعیتی نگران کننده که گاه با وعده‌ای از طرف مسئولان، امید به بهبود آن می رود ولی در عمل جای خالی اقدام های موثر هنوز حس می شود و این روزها کرونا هم شرایط را برایشان نامطلوب تر از گذشته کرده است.
این ویروس منحوس که ماه هاست در جهان تاخت و تاز می کند، علاوه بر اینکه امرار معاش بسیاری از هنرمندان موسیقی نواحی را سخت و مختل کرده، جان عده‌ای از آنها را هم گرفته است؛ ضمن اینکه در ماه های اخیر تعداد بسیاری از هنرمندان موسیقی نواحی که در سنین بالا هم هستند به انحای مختلف از دنیا رفته‌اند.
در این گزارش مروری داشته‌ایم بر هنرمندان موسیقی نواحی که در این مدت دار فانی را وداع گفته‌اند.
خنیاگری به نام رحمان گواهی
رحمان گواهی از خنیاگران شناخته شده منطقه شیروان استان خراسان شمالی ۱۸ آبان ماه در سن ۵۳ سالگی بر اثر ابتلاء به کرونا درگذشت.
این هنرمند از دوتارنوازان منطقه خراسان شمالی است که در سال‌های اخیر در جشنواره‌های مختلف مرتبط با موسیقی اقوام ایران حضور داشت و چندی پیش نیز در جریان برگزاری نهمین جشنواره ملی موسیقی نواحی ایران مورد تجلیل و قدردانی قرار گرفت.
زنده یاد رحمان گواهی از جمله هنرمندانی بود که از او به عنوان یکی از هنرمندان نسل میانی موسیقی نواحی منطقه خراسان شمالی یاد می‌کردند که به واسطه اجرای آثار گذشتگان و استادان خود در این حوزه، میان مخاطبان این گونه موسیقایی معرفی شده بود.
«آمان دای»؛ دوله نوازی ماهر
امان الله طاهری معروف به «آمان دای»؛ از هنرمندان پیشکسوت موسیقی نواحی سنقر و کلیایی بود که ۱۷ آبان ماه در کرمانشاه و در سن ۸۵ سالگی به دلیل کهولت سن و بیماری دارفانی را وداع گفت.
این هنرمند پیشکسوت از سن ۱۲ سالگی با ساز «دوزله» با شاگردی نزد مرحوم مراد طاوسی سنقری آشنا شد و بیش از ۷۵ سال در این عرصه به خلق آثار هنری پرداخت.
اصغر ابراهیم‌نژاد؛ نوازنده دوتار مازندران
اصغر ابراهیم‌نژاد از نوازندگان شناخته شده دوتار مازندران بامداد ۱۷ مهر ماه در ۱۰۰ سالگی دار فانی را وداع گفت.
اصغر ابراهیم نژاد از نوازندگان دوتار یا به اصطلاح «دوتاری» منطقه بهشهر استان مازندران بود که به گفته بسیاری از دوستان و آشنایش سنی بالای ۱۰۰ سال داشت و در مدت حیات خود همواره جزو بهترین و شناخته‌شده‌ترین هنرمندان دوتارنواز منطقه بود که دستی هم بر خوانندگی داشت.
او اگر چه در سال‌های پایانی عمرش به دلیل ضعف در شنوایی نمی‌توانست ساز خود را کوک کند اما پیش از این همواره از جمله نوازندگان مطرحی بوده که قدرت بسیار خارق‌العاده‌ای در حافظه شعری و آوازی داشت.
اصغر ابراهیم‌نژاد
رحیم خیوه‌لی؛ بخشی ترکمن
رحیم خیوه لی از استادان هنر بخشی گری ترکمن‌های ایران سوم مهر ماه بر اثر سکته قلبی دار فانی را وداع گفت. این هنرمند موسیقی سنتی ترکمنی از چهره های مطرح خوانندگی و نوازندگی دوتار و شادی بخش محافل عمومی و جشن‌های محلی در منطقه ترکمن صحرا بود.
رحیم خیوه لی
دلدار رسول‌زاده؛ هنرمند پیشکسوت خراسان
دلدار رسول‌زاده یکی از هنرمندان پیشکسوت موسیقی مقامی منطقه خراسان در سن ۷۶ سالگی در ۲۱ شهریور دار فانی را وداع گفت. این هنرمند موسیقی مقامی خراسان علاوه بر نوازندگی دوتار به خوانندگی هم اشتغال داشت.
دلدار رسول زاده، متولد روستای پیروحش در ۹۰ کیلومتری شمال شرق شهرستان تربت جام و ۳۰ کیلومتری شمال شهر مرزی صالح آباد بود. شغل اصلی او کشاورزی بود و به همین دلیل کمتر در مجامع شهری به ارائه هنر می‌پرداخت اما در صورت حضور در جمعی، همگان مسحور هنر وی می‌شدند.
آخرین بازمانده نسل نوازندگان بخشی شمال خراسان
سهراب محمدی یکی از هنرمندان پیشکسوت و شناخته شده موسیقی و از بازماندگان بخشی‌های کرمانج خراسان شمالی ۲۲ مرداد ماه امسال دار فانی را وداع گفت.
او که زاده سال ۱۳۱۷ بود، از سنین کودکی در کنار پدر با فنون آوازی و دوتار نوازی آشنا شده بود و به ویژه در حماسه‌خوانی و منظومه‌خوانی‌های کرمانجی سرآمد روزگار شد. نزدیک به چهل ترانه انقلابی در زمان انقلاب و جنگ تحمیلی از جمله آثار تولیدی این هنرمند بود. محمدی مدرک درجه یک هنری معادل دکترای نوازندگی و خوانندگی را نیز دریافت کرده بود.
سهراب محمدی
مردی که سازش به وسعت کل فرانسه ارزش داشت!
رسولبخش زنگشاهی، هنرمند چیره دست سیستان و بلوچستان که در قیچک نوازی ید طولایی داشت، در سن ۷۹ سالگی سوم مرداد ماه ۹۹ دار فانی را وداع گفت.
استاد زنگی شاهی در اختتامیه جشنواره موسیقی فجر سال ۹۶ به عنوان چهره برتر قیچک ایران شناخته و از او تجلیل شد. او در سال ۱۳۲۰ در بخش «آشار» از توابع شهرستان «مهرستان» متولد شد و از همان زمان کودکی در جوار پدر و پدربزرگ خود هنر نواختن ساز و قیچک را آموخت و در ۱۴ سالگی رسماً در مجالس مختلف کار نوازندگی را آغاز کرد و در سال ۱۳۸۲ مفتخر به کسب مدرک دکتری افتخاری نواختن ساز و قیچک از کشور انگلستان شد.
رسولبخش زنگشاهی
عیسی رستمی‌افین؛ مردی که برای کرونا خواند و با آن رفت
عیسی رستمی‌افین ـ هنرمند پیشکسوت موسیقی مقامی خراسان جنوبی ـ اول مرداد ماه امسال بر اثر ابتلا به بیماری کرونا در شهر قاین دار فانی را وداع گفت.
عیسی رستمی متولد سال ۱۳۴۷ دهستان افین، بخش زهان شهرستان زیرکوه بود. او به سبب علاقه به موسیقی محلی از دوران نوجوانی آواز محلی را دنبال می‌کرد و از سال ۱۳۷۸ به صورت تجربی دوتار نوازی را آغاز کرد. سپس در سال ۱۳۸۲ از محضر استاد عزیز تنها و استاد ذوالفقار عسکریان بهره برد. وی ضمن نوازندگی دوتار به جهت علاقه به خوانندگی محلی از دوران نوجوانی و جوانی در این زمینه نیز فعالیت داشت.
عیسی رستمی
سیدحسن خان بیگی از آخرین بازماندگان نسل طلایی موسیقی مقامی لکی
سید حسن خان بیگی نوازنده شناخته شده تنبور و از آخرین بازماندگان نسل طلایی موسیقی مقامی لکی شامگاه ۲۹ اردیبهشت ماه در شهرستان دلفان دار فانی را وداع گفت.
سیدحسن خان بیگی نوازنده مقامی تنبور لکی دلفان، متولد ۱۳۱۳ در آبادی «گلام بحری» دلفان از توابع استان لرستان بود. سید حسن را می‌توان از آخرین بازماندگان نسل طلایی تنبور مقامی لکی دلفان و طرحان نامید که پیش از او استادانی مانند امامقلی امامی، نجفعلی میرزایی، سید همت‌الله حسینی در چند دهه گذشته فعال بوده اند.
سید حسن استاد ثابتی نداشته اما مقام‌های مربوط به یاری دلفان که در آن استادی چیره دست بود را از پدرش فرا گرفت و بسیاری دیگر از مقام‌های مانند پاوه موری، سحری، ماله ژیری، چوپی را در دوران جوانی از نوازندگان کهنسال آن دوران فرا گرفته بود.
موسی الرضا ولی نژاد؛ خواننده و نوازنده دوتار شمال خراسان
موسی الرضا ولی نژاد از خوانندگان و نوازندگان دوتار شمال خراسان پانزدهم فروردین بر اثر ایست قلبی دارفانی را وداع گفت.
این هنرمند در سال‌های پایانی عمر فعالیت‌های متعددی در عرصه موسیقی داشت که از آن جمله می‌توان به حضور در چندین جشنواره موسیقی کشور و سرپرستی گروه موسیقی «جولان» اشاره کرد.
