وومکس سه سال پس از گرمی؛ حالا کیهان کلهر بر بام بلند موسیقی جهانی ایستاده است

جایزه وومکس که امروز به کیهان کلهر تعلق گرفت، علاوه بر تمرکز او بر تولید موسیقی جهانی، حتما ناظر بر اجراهای متعدد و توسعه ایده‌های جهانی او برای موسیقی امروز دنیاست

ایران‌آرت، صابر محمدی: حالا او بار دیگر بر بام بلند موسیقی جهانی ایستاده است. سه سال پس از آن بامداد پرافتخار بیست‌وپنجم بهمن‌ماه هزاروسیصدونودوپنج که نام کیهان کلهر در استیپلز سنتر لس‌آنجلس بر تارک موسیقی جهان درخشید و طلسم اعطای جایزه گرمی به دست او و هم‌گروه‌هایش در «جاده ابریشم» شکست، حالا جادوگر کمانچه با یکی دیگر از معتبرترین جایزه‌های بین‌المللی موسیقی به خانه‌اش در مهرشهر کرج بازمی‌گردد. البته می‌دانیم که برای بازگشت هنوز زود است و این شب‌ها تور جهانی او، آغازی دیگر را این‌جا و آن‌جای جهان تجربه می‌کند. راستش را بخواهید با یک حساب سرانگشتی می‌توانیم دریافت که او از همان بهمن‌ماه نودوپنج که گرمی را پس از چندبار نامزدی به همراه محمدرضا شجریان و حسین علیزاده به خانه آورد، چندان در مهرشهر آرام و قرار نداشته و مرتب روی صحنه بوده است؛ از اجرا با اردال ارزنجان و گروه «پردگیان باغ سکوت» گرفته تا اجرای «شهر خاموش» با کوارتت مینیاتور و حالا هم اجرای «هنوز پاییز است» با رامبرانت تریو. جهان، بار دیگر قدردان این بی‌قراری است، قدردان این‌که کیهان کلهر سه سال است، بیش از آن‌که در مهرشهر باشد، این‌جا و آن‌جای جهان روی صحنه است.

جایزه‌ای برای توسعه ایده‌های جهانی موسیقی

جایزه وومکس که امروز به کیهان کلهر تعلق گرفت، علاوه بر تمرکز او بر تولید موسیقی جهانی، حتما ناظر بر اجراهای متعدد و توسعه ایده‌های جهانی او برای موسیقی امروز دنیاست. همان‌طور که سه سال پیش، کلهر وقتی با آن تندیس گرامافون طلایی معروف گرمی که به اسکار موسیقی مشهور است به خانه بازگشت که یک سال پر از اجراهای موفق و خاطره‌انگیزش در ایران و جهان را پشت سر می‌گذاشت، حالا پر بیراه نیست وومکس را هم قدری حاصل اجراهای دو سال اخیر او بدانیم؛ مشخص است که کلهر، برای اجرای صحنه‌ای مداوم آثارش برنامه‌ریزی دارد و این را هیچ حتی با انتشار آلبوم‌هایش هم‌اهمیت قلمداد می‌کند.

وومکس چه‌طور جایزه‌ای است؟

حالا پس از هجدهم مردادماه که اعلام شد کیهان کلهر، برنده جایزه «وومکس» شده است، او لابه‌لای اجراهایش خود را به مراسم اعطای این جایزه رسانده و آن را دریافت کرده است. جزئیات خبر را پیش از این در ایران‌آرت خوانده‌اید. 

با این حال، شاید وومکس به اندازه جایزه گرمی شناخته شده نباشد و اگر بخواهیم آن را بیش‌تر به شما معرفی کنیم باید بگوییم که یکی از مهم‌ترین جوایز جهانی موسیقی است. سایت داخلی این جایزه نوشته: «وومکس از سال ۱۹۹۹ در آلمان راه افتاده و هنرمندان بی‌مانند موسیقی جهان را مورد تقدیر قرار می‌دهد. بنیانگذاران این جایزه معتقدند تندیس وومکس که شبیه الهه مادر باستان است، زمانی خلق شده که هیچ مرزی وجود نداشته، نه سیاه یا سفید، نه اروپا یا آسیا، نه جهان اول یا سوم. این جایزه هر سال در سه بخش اهدا می‌شود که یکی از آنها جایزه هنرمند وومکس است. توانمندی موسیقایی، اهمیت و جایگاه حرفه‌ای و اجتماعی، موفقیت تجاری، دستاوردهای یک عمر فعالیت موسیقایی و فعالیت‌های هنری یک هنرمند می‌تواند زمینه‌ساز شایستگی او برای دریافت این جایزه شود».

همچنین در مراسم اعطای وومکس امسال، کلهر به همراه اردال ارزنجان  نوازنده باغلاما قطعاتی را اجرا کرد. البته پیش از این در سال ۲۰۱۶ نیز جایزه جهانی وومکس میزبان اجرای مشترک این دو  هنرمند از ایران و ترکیه بود که آلبوم آن نیز با نام «باد» پیشتر توسط شرکت ECM منتشر شده است.

طی بیست سالی که از تاسیس این جایزه می گذرد چهره‌های برجسته‌ای چون نصرت فاتح علی خان، جیوان گاسپاریان، دانییل وارو، ماریزا و شیخ لو جوایز وومکس را برده‌اند و کیهان کلهر، نخستین نوازنده ایرانی است که در این فهرست قرار گرفته است.

گمانه ما را در پاسخ به سوال خواندید؛ این‌که ما گمان می‌کنیم اصرار کیهان کلهر بر توسعه ایده‌های موسیقیایی‌اش از راه اجراهای متعدد صحنه‌ای، توجه همه و ازجمله هیات داوران جایزه‌های مختلف را جلب کرده است. در پایگاه اینترنتی جایزه وومکس در پاسخ به این سوال آمده است: «برای تسلط، نوآوری، یگانگی مهارت در نوازندگی، ایجاد زبان تازه موسیقایی و رساندن سنت موسیقی کلاسیک ایرانی به گوش مردم سراسر جهان، جایزه هنرمند وومکس تقدیم می شود به کیهان کلهر».

همچنین در ادامه آمده است: «برای کلهر که کمانچه صدای اوست. وقتی او می‌نوازد، زبان کاملی خلق می‌کند که با مردم تمام جهان از اعصار گذشته تا قرون آینده ارتباط می گیرد. کیهان کلهر در طول زندگی حرفه ای خود با بهترین نوازندگان سراسر ایران همکاری کرده و موسیقی فولکلور کردستان و خراسان را مورد مطالعه قرار داده و به تمام این صداها اجازه داده که صدای او باشند. در صحنه‌های بین‌المللی به دلیل همکاری‌های جهانی‌اش شهرت دارد؛ همکاری با موسیقیدانانی از دیگر فرهنگ‌ها از شجاعت حسین‌خان از هند، یویوما و گروه بین‌المللی جاده ابریشم، اردال ارزنجان از ترکیه، تریو هلندی رامبرانت، تومانی دیاباته از مالی، گروه بروکلین رایدر و کوارتت کرونوس. فعالیت‌های موسیقی کیهان کلهر بسیار است و نتیجه کارهایش همواره در کلاس جهانی بوده است». 

***

اگر تا مدت‌ها کیهان کلهر برای ما جهانی‌ترین شخصیت موسیقی‌مان بود، حالا چند سالی است جهان هم به این‌که او، صاحب یکی از صداهای تازه هستی است، اذعان کرده و به ستایشش برخاسته است. به ستایش او، که خود جان و جهان است.