حسین علیزاده: به تمام شدن فکر نمی‌کنم/ روایت معتمدآریا و ناظری از استاد سه‌تار

حسین علیزاده در سالروز تولدش گفت: وقتی به گذشته خود نگاه می‌کنم افسوس می‌خورم؛ بخصوص وقتی می‌بینم آنقدر که باید برای هنر موسیقی کشورم کاری انجام نداده‌ام.

ایران آرت: یکم شهریور؛ باردیگر تقویم تکرار شد و زادروز حسین علیزاده را به یادمان آورد؛ ردیف‌دان، آهنگساز، پژوهشگر و نوازنده برجسته تار و سه‌تار. شصت و هشت تابستان از زندگی او می‌گذرد؛ هنرمندی که از همان ابتدای کار، سازِ دلش را برای مردم سرزمینش کوک کرد و "هم نوا" با آنها شد. او آشنا با تار و پود جامعه خود است و دغدغه مردمش را به خوبی می‌شناسد و هر زمان و هر لحظه از آنها سخن می‌گوید.

به گزارش روزنامه ایران، سخن گفتن از استاد حسین علیزاده، خالق "نی‌نوا" و صدها آثار جاودانه و ماندگار در چند جمله خلاصه نمی‌شود. با این حال زاد‌روز ایشان را بهانه‌ای کردیم برای نقل خاطراتی از همکاران او در سال‌های گذشته؛ خاطراتی که هر کدام شان‌ تکه‌های پازلی تماشایی را از چهره علیزاده تکمیل می‌کنند.

بیش از چهار دهه از حضور مداوم شما در عرصه هنر موسیقی و تلاش‌هایی که تا به امروز در حفظ و ترویج موسیقی اصیل ایران داشته‌اید می‌گذرد؛ از نگاه شما آیا کارهایی باقی مانده است که علاقه‌مند به انجام آن باشید؟

وقتی به گذشته خود نگاه می‌کنم افسوس می‌خورم؛ بخصوص وقتی می‌بینم آنقدر که باید برای هنر موسیقی کشورم کاری انجام نداده‌ام. اما با نگاه به آینده این امیدواری در من به وجود می‌آید که برای پرداختن به ایده‌هایی که در ذهن دارم همچنان فرصت باقی است. جالب است بدانید هر انسانی در هر دوره از زندگی خود و سن و سالی که می‌گذراند راه‌هایی انتخاب می‌کند، که به‌نظرم همان آرزوهایی‌ست که از کودکی تا زمانی که زنده است همراه اوست. آنچه من را بسیار سر شوق نگاه می‌دارد این است که هیچ گاه به تمام‌شدن فکر نمی‌کنم. بر این باورم تا زمانی که نفس می‌کشم عشق و علاقه وجود دارد. یعنی تا زمانی که انسان زنده است عاشق است و عشق مرز و زمانی ندارد.

حسین علیزاده از معدود هنرمندانی است که همیشه متعهد به جامعه هنری و اجتماع خود بوده و؛ این تعهد اجتماعی که همیشه دغدغه شماست برخاسته از چه چیزی است؟

همیشه از بودن در کنار مردم لذت می‌بردم و شاید این ویژگی به دوران کودکی‌ام، شرایط زندگی‌ام و محله‌هایی که درآن زندگی می‌کردم برگردد. همیشه اعتقاد من بر این بوده و به این موضوع فکر می‌کردم که باید نفَس و دعای مردم بدرقه راهم باشد. بنابراین زندگی‌کردن با مردم و مشکلات آنها ناخودآگاه این احساس مسئولیت را در شما به وجود می‌آورد. روزی نیست که متوجه مسائل کلی جامعه‌ام قرار نگیرم. در واقع یکی از مسائلی که همیشه بر آن تأکید داشته‌ام این بوده که هیچ وقت تمام توجهم به موسیقی و کارم نباشد؛ بلکه هر چیزی که در اطرافم، جامعه‌ام، کشورم و حتی در دنیای من اتفاق می‌افتد خود محرکی است تا من را به فکر و اندیشه فرو ببرد. موضوعات اجتماعی همیشه انگیزه کارم بوده و اگر تا به امروز در موسیقی قدم‌هایی برداشتم و خواستم کاری انجام بدهم مسلماً به این موضوع نگاه کرده‌ام که هیچ روز از زندگی‌ام یک جور نبوده است.  در واقع هر آرزویی که برای خود دارم برای هموطنانم هم آرزومندم و این شوق همیشه دغدغه‌ام بوده است.

در آستانه شصت و هشت سالگی برای موسیقی کشورمان و خودتان چه آرزویی دارید؟

این سؤال را درحالی پاسخ می‌دهم که در جشنواره موسیقی جوان هستم و باید بگویم با وجود شرایطی که در این سال‌ها بر موسیقی گذشته است بسیار خوشحالم که به خیلی از آرزوها‌یم در جشنواره موسیقی جوان رسیده‌ام و می‌دانم موسیقی کشور آینده بسیار خوبی پیش روی دارد. حضور شرکت کننده‌های هفت ساله، ده ساله و... ما را به حیرت می‌اندازد. در واقع حضور ما در این جشنواره تنها برای قضاوت و داوری نیست؛ بلکه ما از همین کودکان و نوجوانان کم سن و سال انرژی می‌گیریم و فکر می‌کنم آن چیزی که روزی آرزویش را داشتیم امروز با حضور جوانان کم سن‌و‌سال روی صحنه برآورده شده است. این جوانان آشنا و مسلط به موسیقی اصیل ایرانی‌اند و آنقدر به زیبایی ردیف‌های موسیقی را می‌نوازند که ما تازه در زمان فارغ‌التحصیلی خود در هنرستان موفق شدیم به درستی این ردیف‌ها را بنوازیم چرا که آنها امید به موسیقی دارند و این امید واقعیت پیدا کرده و من مطمئنم این وضعیت به نتایج خوبی منتهی می‌شود. آرزوی دیگرم این است هیچ گاه شادی و حس خوبی که به همه اطرافیان خود دارم از دست ندهم و تا آخرین روزی که نفس می‌کشم این حس همراه من باشد. دوست ندارم هیچ گاه در بستر بیماری باشم به همین دلیل هر روز ورزش می‌کنم و کلاً دلم شاد است و همین شادی باعث می‌شود احساس کنم تا وقتی زنده هستم روزگارم خوش است.

** در ادامه یادداشت فاطمه معتمدآریا و شهرام ناظری به مناسبت تولد 68 سالگی حسین علیزاده را می‌خوانید.

بی‌رقیب در ساختار‌شکنی

فاطمه معتمد آریا/ بازیگر

حسین علیزاده آوا و نوای موسیقی ایران است؛ چه در دوران جوانی و در ساختن آوازهای کودکانه و در نواختن چهار مضراب ماهور ابوالحسن صبا، یا بعد‌تر در ساختن "نوا" و "نی‌نوا" و "ترکمن" و... همیشه یگانه بوده است. جسارت بیان و نو‌آوری و خلاقیت و اعتراض در همه کارهایش او را به یکی از بزرگ‌ترین ساختار‌شکنان موسیقی ایرانی تبدیل کرده و همه آن‌هایی که بعد از او جسورانه و خلاقانه آمدند بی‌تردید چتر بزرگی از شخصیت و کارهای آقای علیزاده بر سرشان گسترده است. تولد آقای علیزاده فرخنده باد که نامش برای همیشه تاریخ در صفحات زرین موسیقی ایرانی ثبت است.



هنرمندی نواندیش و خلاق

شهرام ناظری/ خواننده

دوست و یاردیرینه‌ام حسین علیزاده؛ آشنایی ما برمی‌گردد به سال‌های 1354؛ اولین فعالیت موسیقایی مشترک ما چنین شروع شد...سال 56؛ یعنی یکسال قبل از انقلاب، روزی پرویز مشکاتیان پیش من آمد و گفت آهنگ "مرا عاشق را" قراراست دراستودیو رادیو ایران و با صدای شجریان یا رضوی سروستانی ضبط شود اما علیزاده عقیده دارد که این آهنگ با لحن و طرزبیان ناظری بیشتر جور درمی آید، بخصوص که شعر مولانا هم هست. به هر حال آهنگ با حضور ه.ا. سایه و محمدرضا لطفی و صدابرداری ایرج حقیقی ضبط گردید و دوستی علیزاده و من بسیارصمیمی ادامه پیدا کرد. یک سال بعد از آنکه انقلاب شد، با تشکیل کانون هنری چاووش من به‌عنوان معلم آواز مشغول تدریس شدم، در کناردوستان هنرمند دیگر که اعضای گروه چاووش را تشکیل می‌دادند؛ محمدرضا لطفی، حسین علیزاده، پرویزمشکاتیان، محمدرضا شجریان، ناصح‌پور، علی اکبرشکارچی و چند نفراز گروه کامکارها و ناصرفرهنگ فر و...کنسرت‌های پرماجرا و به یاد ماندنی با همراهی علیزاده و دیگراعضای کانون چاووش به اجرا درآمد ازجمله کنسرت انجمن زرتشتیان ایران و 10 شب کنسرت دانشکده هنرهای زیبا وکنسرت‌های متعددی که در اکثر شهرهای خارج از کشور به همراه گروه عارف و شیدا به سرپرستی حسین علیزاده و اجرای آلبوم شورانگیز و انتشار آن.تشکیل گروه دوستی همراه با علیزاده از جمله همکاری ما و دعوت از بعضی از موسیقیدانان قدیمی به شمار می‌رود. همچنین اجرای راست پنجگاه مرکب و بداهه نوازی و بداهه خوانی روی شعر امروز ایران که الگوی تازه‌ای از به تصویر کشیدن شعر نو در قالب ساز و آواز بود.حسین علیزاده از جمله موسیقیدانانی است که علاوه بر تسلط و اشراف کامل بر موسیقی ایران دارای نگاه نواندیش و خلاق است به گونه‌ای که توانسته است تأثیرات ارزنده‌ای بر نسل‌های بعد از خود بگذارد. در این چهل و چند سال فعالیت پیگیر هنری در میان هم نسلان خود اگر بخواهید به تعداد انگشتان یک دست موسیقیدان برجسته‌ای را برگزینید بدون شک یکی از برجسته‌ترین آنها استاد حسین علیزاده است.