روایت افلیا پرتو از همکاری با خوانندگان زن قدیمی/ مرگ خاطره پروانه و فروپاشی یاران
افلیا پرتو درباره سبک پیانونوازی جواد معروفی و همکاری‌اش با خوانندگان قدیمی از جمله خاطره پروانه و افسانه ملک صحبت کرد.
ایران آرت: افلیا پرتو، مدرس پیانو، نوازنده و از شاگردان قدیم هنرستان موسیقی ملی است که نواختن پیانو را از جواد معروفی آموخته و از محضر بزرگانی چون ابولحسن صبا، علینقی وزیری، روح‌الله خالقی، حسین تهرانی و مهدی مفتاح بهره برده است. پرتو در اواخر دهه هفتاد به اتفاق خاطره پروانه (خواننده و ردیف‌دان موسیقی سنتی ایرانی) گروه موسیقی "یاران" را تاسیس کرد و کنسرت‌های متعددی را برای بانوان به صحنه برد. این هنرمند در گفتگوی پیش‌رو که با خبرگزاری ایلنا انجام شده به بررسی روند کیفی پیانو و پیانونوازی ایرانی طی دهه‌های اخیر پرداخت و از فعالیت‌های آتی هنری‌اش خبر داد.
شما شاگرد اساتید بزرگی بوده‌اید که حال در قید حیات نیستند. آنچه که از آن بزرگان آموختید و همواره با شماست چیست؟
استادان ما دانش و علم موسیقی را تمام و کمال به ما یاد دادند. البته نه اینکه آن یادگیری از سوی من تمام و کمال بوده، اما آن استادان بزرگ هر‌آنچه داشتند را به صورت کامل به ما انتقال دادند. آنها هر آنچه داشتند را در عین صمیمیت به ما آموختند و آن چیزی که ما آموختیم این بود که در کارمان جدی باشیم و از ایستایی دوری کنیم و با پویایی به فعالیت‌مان ادامه دهیم. موضوع مهمی که استادان ما به طور کلی همواره به ما یادآوری می‌کردند این بود که انسان باشیم و درست زندگی کنیم و تازه پس از اینها به هنرمند بودن فکر کنیم؛ یعنی اینکه هنرمند بودن بدون داشتن اخلاق و انسانیت به هیچ دردی نمی‌خورد.
پیانوسازی غربی است و در ایران سازهای غربی بسیاری وجود دارند که در ارکسترهای ایرانی مورد استفاده قرار می‌گیرند. درباره چگونگی استفاده و بکارگیری پیانو در گروه‌نوازی‌ها و استفاده‌های ارکستریک از این ساز بگویید و اینکه در این سالها چقدر از پتانسیل و ظرفیت‌های ساز پیانو استفاده کرده‌ایم و چقدر در موسیقی دستگاهی به آن پرداخته‌ایم؟
بله پیانو سازی غربی است و موسیقی آن نیز غربی است، اما آقای معروفی سعی کردند این ساز را با همان کوک غربی در موسیقی ایرانی مورد استفاده قرار دهند و موفق شدند آثاری را بسازند که رنگ و بوی ایرانی داشته باشند. از سویی مکتب مشیر همایون را داشتیم. ایشان به اتفاق آقای مرتضی محجوبی پیانو را به صورت ایرانی کوک می‌کردند و بر همین اساس آن را می‌نواختند، یعنی آنها نیز با این شیوه مسیر خودشان را طی کرده‌اند و اینگونه سطح کیفی پیانو را در ایران ارتقا داده‌اند. طی سال‌های اخیر نیز جوان‌های بسیاری را دیده‌ام که در زمینه پیانو و نواختن ایرانی تلاش کرده‌اند و موفق نیز هستند. به شاگردانم می‌گویم که شما باید روش و سبک و سیاق جواد معروفی را در پیانو نوازی ایرانی پیش بگیرید و نوآوری‌های ایشان را در زمان خودشان مدنظر قرار دهید و به طور کلی باید پرچم ایشان را بالا نگه دارید.
یعنی می‌توان گفت در ارتقای سطح کیفی پیانونوازی ایرانی موفق عمل کرده‌ایم و پیانو جای خود را در میان موسیقی و ارکسترهای ایرانی پیدا کرده؟
شاید در این زمینه تلاش زیادی نشده باشد اما همان تلاش‌های کم نیز نتیجه داده است.
می‌توان گفت ساز پیانو به نسبت دیگر سازها برای اجرای آثار ایرانی با محدودیت مواجه است؟
بله ساز پیانو در مقایسه با سازهای دیگر و به نسبت آنها برای اجرای آثار ایرانی با محدودیت مواجه است.
شما در اواخر دهه هفتاد به اتفاق خانم خاطره پروانه گروهی داشتید که "یاران" نام داشت و در میان گروه‌های موسیقی بانوان تشکلی مهم به حساب می‌آید. "یاران" چه اهدافی داشت و فاکتورهای مهم برای شما و دیگر اعضای گروه چه بود؟
تا زمانی که خانم خاطره پروانه در قید حیات بودند گروه "یاران" فعال بود و به اتفاق ایشان و اعضای گروه به اجرای برنامه‌های مختلف می‌پرداختیم و موسیقی سنگین، اصیل و فاخر مد نظرمان بود. زنده‌یاد خاطره پروانه همیشه می‌گفت با اینکه فعالیت ما محدود به خانم‌هاست اما باید آنها را عادت دهیم که شعرهای خوب بخوانند و آثار با کیفیت و با ارزش بشنوند. حتی ایشان بدون اجرای موسیقی، روی صحنه به دکلمه شعر می‌پرداختند و می‌گفتند باید خانم‌های حاضر در برنامه را وادار به تفکر کنیم تا زمانی که برای دیدن اجراهایمان به سالن می‌آیند انتظار نداشته باشند که فضایی شاد همراه با دست زدن را تجربه کنند. هدفمان این بود که موسیقی جدی و با ارزش را به مخاطبانمان ارائه دهیم و در همین راستا از موسیقی پیشروی قدیم استفاده می‌کردیم و به آثار روز می‌رسیدیم.
چرا فعالیت‌های گروه "یاران" ادامه نیافت و متوقف شد؟
پس از فوت خانم خاطره پروانه، خانم افسانه ملک که از خوانندگان وزارت فرهنگ و هنر وقت بودند و جزو پیشکسوتان موسیقی ما هستند با ما به همکاری کردند. به اتفاق ایشان به اجرای برنامه می‌پرداختیم و با وجود تلاش اعضای گروه اما برنامه‌های ما که منحصر به بانوان بود، خسته کننده شده بود، زیرا فقط مخاطبان خانم را داشتیم؛ یعنی نیمی از علاقمندان به موسیقی. البته به‌طور معمول در زمان اجرای برنامه‌ها سالن پر بود، به همین دلیل پس از اسفندماه سال 1393 که به اتفاق خانم افسانه ملک به اجرای برنامه پرداختیم، فعالیت‌های گروه "یاران" را متوقف کردیم.
