معماری‌های پایدار را ببینید / از پارک آتلانتیک تا شهر آفتابی

این ۱۰ پروژه نشان می‌دهد که چگونه پایداری منجر به تبدیل جهان به مکانی بهتر و ایده‌آل شده است.

ایران آرت: پایداری لغتی است که در ۱۰ سال اخیر به کرات شنیده ایم. اما این تنها یک شعار نیست بلکه مباحثِ پیرامون پایداری، فرصتهای زیادی را برای معماران منظر فراهم نموده و آنها را به سمت یافتن راه حلهای جامع و کل گرایی سوق داده که معماران و مهندسان الزاماً نمی توانستند بدانها دست یابند.

به گزارش مجله دلتا، معماران منظر این توانایی را دارند که با دیدی وسیعتر، روابط پیچیده میان شهرها، مردم و محیط طبیعی را درک کنند. برای اثبات این موضوع، این مطلب به معرفی ۱۰ پروژه می پردازد که نشان می دهد چگونه پایداری منجر به تبدیل جهان به مکانی بهتر و ایده آل شده است. تقریباً در تمامی این پروژه ها، معماران منظر نقش حائز اهمیتی داشته اند.

پارک Atlantic Wharf

این پارک ناحیه ای تاریخی در بوستون ماساچوست را که زندگی نیز در آن جریان داشته، با راه حلهای طراحی عملکردی و پاک احیاء کرده تا بدین طریق میزبان مراجعین باشد. یکی از جنبه های کلیدی این طرح، حفظ بناهای تاریخی در ارتباط با دوران استعماری امریکا بود. ۴۲ درصد از سازه های تاریخی باقی مانده، از طریق نوسازی و تلفیق با عناصر و المانهای مدرن، مورد استفاده مجدد قرار گرفتند. دیگر ویژگی بارز این طرح، افزایش فضاهای سبز این ناحیه به واسطه افزودن بامهای سبز بود. در حقیقت آب بهینه این پارک با کاهش هزینه های آبیاری از طریق باز مصرف آب باران تامین شده و در طرح کاشت از گیاهان بومی بهره گرفته شده است. جالب اینجاست که این بام سبز مدول هایی را به طور ویژه به کار برده که امکان دسترسی آسان و انجام هر گونه تعمیری را فراهم می نماید.

مرکز پژوهشی ونکی

شهر شنژن در چین، در ابتدا ناحیه ای ناهموار با زمینهای حاصلخیز بوده، اما اقدامات شهرسازی صورت گرفته در آن، منظر شهری مدرن و در حال توسعه ای برای آن خلق کرده است. مرکز پژوهشی ونکی (Vanke) به واسطه همین تغییرات اساسی در زمین آن، توسعه و تکامل یافته و زمینی است که برای پروژه های مربوط به پایداری مورد آزمون قرار می گیرد. هدف اصلی پروژه این است که به دنبال راه حلهای اکولوژیکی دقیقی باشد که به وسیله آنها بتوان روان آبهای سطحی را جمع آوری و تصفیه کرده و بدین روش بتوان زیست بوم را احیاء کرد. نتیجه این پروژه خلق فضاهای هیجان انگیزی است که فرصتهایی را اولاً برای پایداری کنترل جریان روان آبهای سطحی و سپس پاکسازی و تصفیه آن فراهم می نماید. نظر به اینکه زمین این پروژه زمینی آزمایشی است، مصالح متعدد و گوناگونی به کار رفته تا عملکردشان در رسیدن به بهینه ترین حالت ممکن سنجیده شود. به عنوان نمونه، چمن در مقابل بوته ها به منظور کنترل میزان روان آبهای سطحی یا نفوذپذیری مصالح مختلفی همچون پوست درختان، سرامیک، ماسه و … به کار رفته اند. این پروژه به واقع، پروژه مهیج و جالب توجهی است که بیشتر جنبه های مهیج آن ۲ فضای سرتاسری را شامل می شود، اولی با عنوان “باغ مواج” (Ripple Garden) که میزان روان آبها را کنترل می کند و دومی با عنوان “باغ آسیاب بادی” (Windmill Garden) که کیفیت این روان آبها را بهبود می بخشد.

محله سلطنتی و باشکوه

قبل از کنفرانس جهانی محیط زیست در سال ۱۹۹۲ در ریو دو ژانیرو، کنفرانس سازمان ملل متحد در رابطه با محیط زیست انسان در استکهلم سوئد در سال ۱۹۷۲ برگزار شد. محله سلطنتی یکی از عمده ترین اقدامات مربوط به توسعه پایدار است که از آن زمان در شهر استکهلم رخ داده است. پروژه ای ۱۸ هکتاری که پر از ایده های جسورانه است و زمانی که به اتمام برسد، سه محله جدید با کاراکترهای مجزایی را در بر خواهد گرفت.

جایی که رودخانه در جریان است

این پروژه بخشی از دهمین اکسپوی بین المللی باغ در چین بود. پروژه ای که با ایجاد تغییراتی عظیم، همچون دیگر کشورهای جهان، پایداری را به چین به ارمغان آورد و تمرکز آن بر ادراک اهمیت آب تمیز و پاک برای محیط زیست و سلامت مردم بود. در حقیقت این پروژه نمونه بارزی از افزایش آگاهی در میان عموم مردم بود. زمانی که مردم در میان کرتها راه می روند، مسیرها احساسی از جریان رود را در آنها ایجاد می کند، گویی خود، همچون رودی بر زمین جاری هستند تا بدین طریق آنها را تشویق کنند که دانه هایی که به آنها داده شده را در نواحی خاصی از کرتها بکارند، با این روش آنها اهمیت مشارکت و مسئولیت خود در قبال محیط زیست را همچون دانه هایی که در طول نمایشگاه جوانه می زنند، درک خواهند کرد. همچنین مخازن آبی در زیر زمین، آب باران را به منظور آبیاری کرتها جمع آوری و ذخیره می کنند.

قطب علم و تکنولوژی

این پروژه در مکانی که حدود ۲۰ دقیقه با اتومبیل از پاریس فاصله دارد، به عنوان محوطه ای برای آموزش، پژوهش و امور فنی مهندسی احداث شده است. چالشهای اجتماعی، اقتصادی و اکولوژیکی پیرامون این پروژه به گونه ای نشانه گذاری و آدرس دهی شده اند، اما چیزی که این پروژه را منحصربفرد می کند، صرفاً این نوع آدرس دهی در سایتی خاصی با چنین مقیاسی نیست بلکه این پروژه در صدد است تا شهرها و جوامع را با یکدیگر ادغام کرده و به انسجام برساند. پروژه از طراحی زیست اقلیمی بهره برده که ضرورتاً خلق طرحی است که در آن بر اساس اقلیم محلی، استفاده از انرژی خورشیدی و دیگر منابع زیست محیطی، بناها و فضاهای داخلی و خارجی با یکدیگر دارای هارمونی خاصی باشند.

پارک برج خلیفه

اقلیم بیابانی دوبی دارای دمای بالا، بادهای شدید و رطوبت بالا در طول تابستان است. این شرایط نامطلوب بدین معناست که گروه طراحی بایستی تا حدی مبتکر و خوش فکر باشند که نه تنها طرحی عملکردی بیافرینند بلکه این طرح از لحاظ زیبایی شناسی نیز طرحی به حد کفایت زیبا و چشمگیر باشد که تمامی استانداردهای بالای کشور برای توسعه را برآورده سازد. فضاهای بازی که در این طرح به منظور تکمیل بلندترین آسمانخراش دوبی طراحی شد، مسلماً مایه دلگرمی و امیدواری بود. خلاقیتهای عمده و مهم به کار رفته در این پروژه، کاشت گیاهان بومی و کاشیهای رنگارنگ به منظور مکملی برای فصولی که شاهد حضور کمرنگ گلها هستیم را در بر می گیرد. شش آب نمای اصلی مجموعه به وسیله سیستم آبیاری که آب رطوبت هوای بیرون را از طریق سیستم سردکننده آب حاصل از برج جمع آوری، تخلیه و پمپاژ می کند، امکانپذیر شده است. این سیستم سالانه ۱۵ میلیون گالن آب تولید می کند که مقداری از آن برای آبیاری گیاهان مورد استفاده قرار می گیرد.

باغهای گیاهشناسی کوئینز

این طرح زیبا در کوئینز نیویورک، به جمعیت این شهر مستقل، این فرصت را داده تا از طریق قرار دادن منبع اصلی آب در مرکز ساختمان و منظر درون باغ، با طبیعت در تعامل نزدیک باشند. تمامی طرحهای به کار رفته در باغ از طرح آب و نحوه سیرکولاسیون آن در درون سایت پیروی کرده و به عنوان نمونه هایی از ساخت پل بر روی کانالهای آب، به مردم این امکان را می دهد که نحوه عملکرد و فرآیند آنها را به سادگی مشاهده کرده و بیاموزند. شفافیت این سیستم آن چیزی است که در نهایت تمایز و برتری این پروژه را به عنوان نمونه بارزی از طرح پایداری باغ شهر آشکار می سازد.

باغهای کناره خلیج

این پروژه، ذاتاً به عنوان ایده ای برای مسابقه آغاز گردید و در نهایت به طرحی شاخص و خلاق بدل شد که هنری پایدار را به نمایش بگذارد. دو ویژگی بارز این پروژه، نوع خاص درختان و شبکه پوسته ای شکلی است که مجموعه را خنک نگه می دارد. این ساختارها بر اساس ایده های پایداری بنا شده اند که جمع آوری آب باران و استفاده مجدد از آن، فراهم کردن سایه و همچنین فن هایی در زیر مسیرهای رفت و آمد مردم به منظور تولید جریان هوا را در بر می گیرند. هندسه این درختان خاص این امکان را به آنها می دهد تا همچون لوله هایی به منظور بیرون راندن هوای گرم از محفظه درون و افزایش جریان هوای تازه در سطح زمین عمل کنند.

باغ گیاهشناسی ملی

پس از شعله های آتشی که جنگلهای زمینهای اصلی استرالیا را در سال ۲۰۰۳ از بین برد، طرحی در ۲۵۰ هکتار از باغ گیاه شناسی ملی در کانبرا، به منظور بزرگداشت نبود این باغات، به وسیله چهار جنگل موجود و باغهای بسیار، اجرا شد که خاطره آنها را دوباره زنده کرد. طرحی پایدار در مرکز به منظور جلوگیری از انقراض بسیاری از گونه ها و از بین رفتن زیست بوم به اجرا درآمد؛ بدین گونه که هر جنگل یک زبان هندسه ای ساده به کار برد که در برگیرنده ۲۰۰ تا ۳۰۰۰ درخت می شد. مسیرهای عبوری با طرح کاشت یا فرمهای طبیعی زمین هیچ گونه تداخلی نداشته و همچنین طرح یک سیستم آبیاری دوستدار محیط زیست به منظور تامین آب برای تمامی گیاهان باغ گیاه شناسی به کار گرفته است. زیبایی شناسی در این پروژه در اولویت دوم قرار داشت و در برخی از مکانها مجسمه هایی قرار داده شده که به مرور زمان در منظر جنگل، نواحی مورد نظر برای پیک نیک و زمین های بازی تخیلی که شبیه میوه درخت بلوط هستند، کشف می شوند. این پروژه پتانسیل بالایی دارد تا در گذر زمان توسعه یابد درواقع می توان گفت، احتمال انجام اقدامات مختلف در این مکان نامحدود است. اهمیت این طرح را نمی توان دست کم گرفت، در نهایت می توان گفت، باغ گیاه شناسی هدیه ای برای نسل آینده است.

شهر آفتابی

پروژه شهر آفتابی در استرالیا کوششی برای برقراری پیوند میان دیدگاههای اجتماعی، زیست محیطی و نقطه نظرات اجتماعی در زمینه پایداری است، در زمانی که این موضوع در دهه ۱۹۹۰ به بالاترین حد اهمیت خود رسید، این موضوع از نیاز برای توسعه به دلیل افزایش جمعیت مردم نشات می گرفت. این پروژه به راستی دارای طرحی یکپارچه و منسجم است و به منظر ساحلی حساس پیرامون احترام می گذارد و در عین حال پاسخگوی نیازهای تفریحی ساکنان است. از همان ابتدا هدف شهر آفتابی این بود که کیفیت بالای معماری را به همراه کیفیت اکولوژیکی محقق سازد. نتیجه این طرح و هدف اصلی معماران منظر این بود که طرحی را برای مناطق مسکونی در نظر بگیرند که هیچ آسیبی به مناطق طبیعی وارد نکند. یک آبگیر طبیعی برای شنا، تالابهای مصنوع و سیستمهای مدیریت منابع آبی تنها بخش کوچکی از ویژگیهای این طرح هستند. همچنین یک سیستم تصفیه آب فاضلاب برای ۸۸ خانه مسکونی و یک مدرسه ابتدایی در نظر گرفته شده، در ضمن زباله و پسماندها به عنوان کود گیاهی، حیوانی و همچنین کود شیمیایی به کار گرفته شده است.

از بررسی باغهای عمومی، پارکها، نواحی مسکونی و فضاهای باز شهری تا یک محوطه تجاری، زمین یک اکسپو و باغ گیاه شناسی ملی دریافتیم که طرحهای پایدار و تحول آفرین می تواند در مقیاسهای گوناگونی به انجام برسند. پروژه های ذکر شده که با ایده های مربوط به حفظ آب و انرژی سر و کار داشتند، با فراهم کردن زمینه هایی برای درک و فهم طرح و حتی یکی شدن با آن، همچون قدم زدن در امتداد مسیر رودخانه یا استفاده از پسماندها به منظور تولید انرژی و یا مصارف دیگر همچون کود در پروژه شهر آفتابی، با جنبه های اجتماعی یکی شدند.

علاوه بر این، پروژه های ذکر شده نشان دادند که چه اقدامات بلندپروازانه ای را می توان در طرحهای منظر به انجام رسانید. کار گروهی نیز در افزایش سطح کیفیت معماری، توسعه طبیعت، توسعه شهر و پایداری تاثیر بسزایی دارد. زمان، پروژه های بسیاری را آشکار خواهد کرد که به عنوان طرحهای خلاقانه از جنبه های مختلف، مطرح هستند. تا آن زمان ما می توانیم در صدد یافتن راهی برای افزایش نوآوری و خلاقیتهای تکنولوژیکی باشیم.