گفتگو با معمار و شهرساز برجسته جهان / معماران انسان را فراموش کرده‌اند
یان گل گفت: در ۵۰ سال گذشته معماران و برنامه‌ریزان فراموش کرده‌اند که مقیاس انسانی خوب چیست.
ایران آرت: یان گل، معمار، شهرساز و نویسنده دانمارکی به عنوان پیرو جین جیکوبز، "مادربزرگ" شهرسازی و رویکرد اومانیستی شناخته شده است. یان گل استاد آکادمی هنرهای زیبای دانمارک در کپنهاگ است و استاد مدعو در کانادا، ایالات متحده، نیوزیلند، مکزیک، استرالیا، بلژیک، آلمان، لهستان و نروژ بوده است. ۵۰ سال پیش، او شرکت مشاوره خود را با نام، معماران گل، در دانمارک تأسیس کرد و پروژه های مختلف شهری را با استفاده از داده ها و تجزیه و تحلیل استراتژیک در سراسر جهان به انجام رسانیده است. در ادامه متن مصاحبه سایت آرک‌دلی با یان گل که توسط سایت اتوود ترجمه و منتشر شده است را می‌خوانید.
در مورد شهرهایی با مقیاس انسانی چه باید بدانیم؟
وقتی که من در مورد این مفهوم صحبت می کنم، احساسات انسانی و نحوه حرکت مردم را به عنوان نقطه شروع در نظر می گیرم. بی شک، انسان یک عابر پیاده است و حواس ما به صورتی ساخته شده است که ما بتوانیم حدود ۵ کیلومتر در ساعت راه برویم. شهرهای قدیمی به نحوه ای ساخته شده اند تا هموسیپین ها احساس راحتی داشته باشند. فضاها نه بیش از حد عریض و نه بیش از حد وسیع بودند، به همین دلیل مردم احساس راحتی می کردند.
در کلان شهرهای قدیمی، همه چیز به یک اندازه مناسب برای افراد ساخته شده بودند، اما پس از جنبش نوگرایی (مدرنیسم) و اختراع خودرو، اهمیت این مقیاس به فراموشی سپرده شد. معماری ما که متناسب با سرعت پیاده ی انسان (حدود ۵ کیلومتر در ساعت) بود، به معماری متناسب با سرعت سفر در کل شهرها (۶۰ کیلومتر در ساعت) تغییر کرده است. این تغییر به معنای خیابان‌های عریض‌تر، تبلیغات بزرگ‌تر و ساختمان‌های بلند مرتبه‌تر بود، تا جایی که ما با آن سرعت زیاد قادر به دیدن جزییات نبودیم.
بنابراین، مدرنیسم و "ماشینی شدن" عاملی برای گمراهی معماران و برنامه ریزان در مورد آنچه برای انسان مقیاس راحتی می باشد، شده است. من این موضوع را برای مدت طولانی مطالعه کرده ام و معتقدم که در ۵۰ سال گذشته، معماران و برنامه ریزان فراموش کرده اند که مقیاس انسانی خوب چیست. در گذشته، آنها خیلی خوب می دانستند این چه مقیاسی است.
در حال حاضر ما در کلان شهرهای پیچیده ای زندگی می کنیم. در چنین شهرهایی آیا مجال تفکر در مورد مقیاس انسانی وجود دارد؟
قطعاً. من فکر می کنم که ما می توانیم در مورد نیاز به راهروهای حمل و نقل صحبت کنیم، جایی که نیاز داریم چیزهایی با سرعت ۶۰ کیلومتر در ساعت حرکت کنند یا برای مقیاس خودروها طراحی انجام دهیم، اما وقتی در مورد محل زندگی، کار، خرید و مردم به عنوان عابران پیاده صحبت می کنیم، همه چیز به راحتی پتانسیل بهتر شدن دارد.
ونیز شهری است که برای مردم ساخته شده است. عرض متوسط خیابان ها ۳ متر است، که باعث می شود شهر مناسبی برای پیاده روی با تعداد زیادی فضاهای عمومی جالب باشد. ونیز شهری است که کاملاً مقیاس انسانی دارد؛ کوچک، شخصی و صمیمی است. در همین حال، مکانی مانند دبی شهری برای دایناسورها است، نه برای انسانها.
در کتاب خود "شهرها برای مردم"، در قسمتی می گویید: "ابتدا ما شهرها را شکل می دهیم و سپس آنها ما را شکل می دهند" را بسیار دوست داریم. معنای این جمله دقیقاً برای شما چیست؟
معنی این جمله این است که چارچوب های فیزیکی ای که ما در آن زندگی می کنیم و زمان صرف می کنیم، تأثیر زیادی بر رفتار و شیوه زندگی ما دارد. برای مثال، اگر در حومه شهری در آمریکا زندگی می کردید در مقایسه با زندگی در بارسلونا، تفاوت های اساسی بسیاری در شیوه ی زندگی شما مشاهده می‌شد. برای مثال، نشان داده شده است که افرادی که در حومه های شهر زندگی می کنند، طول عمر کمتری نسبت به افرادی که در شهرها زندگی می کنند دارند. چرا اینطور است؟ عمدتاً برای اینکه در شهرها شما بیشتر راه می روید، در حالی که در حومه ی شهر اتومبیل ها بیشتر استفاده می شوند و شما کمتر راه می روید.
اگر ما به اندازه کافی حرکت نکنیم، تأثیر منفی بر سلامتی و کاهش طول عمر دارد. این فقط یک راه برای نشان دادن اینکه شهرها و کلان شهرها چگونه شیوه زندگی ما را تحت تاثیر قرار می دهند است. محیط مصنوعی که در آن زندگی می کنیم عواقب زیادی بر شیوه زندگی ما دارد. هر بار که شهر را تغییر می دهیم، شیوه زندگی مردم را نیز تغییر می دهیم. جالب این است که ما درباره نحوه ساخت محیط مصنوع و عواقب آن بر زندگی خود اطلاعات زیادی نداریم. با این وجود، حس آگاهی ای وجود دارد که محیط ساخته شده و طراحی فیزیکی شهر بر شیوه زندگی افراد تاثیر می گذارد.
ما همیشه درباره اهمیت زندگی عمومی و فضای عمومی بر کیفیت زندگی مردم صحبت می کنیم. می خواهیم از شما بپرسیم، ویژگی هایی که باید فضای عمومی برای ارتقای زندگی عمومی داشته باشد چیست؟
در پایان کتاب "شهرها برای مردم"، بخشی وجود دارد به نام "جعبه ابزار" که فهرستی است از کلمات کلیدی با ۱۲ شاخص کیفی برای چشم انداز شهری مردم محور. اگر از من بپرسید فضای عمومی خوب چگونه ایجاد می شود، می گویم که شما باید این لیست را مشاهده کنید و مطمئن شوید که به هر شاخص می توانید بگوئید "بله، آن را دارد" . اگر به برخی از بهترین فضاهای عمومی جهان سفر کنید، مانند پلازا دِکَمپو در سیینا در کشور ایتالیا، و این لیست ۱۲ شاخصی را مشاهده کنید، متوجه خواهید شد که به همه آنها به صورت فوق العاده ای توجه شده است. اما اگر به یکی از میدان های برزیلیا در برزیل بروید، شما متوجه خواهید شد که تقریبا تمام این نکات نادیده گرفته شده است. در هر شهر ایتالیا موارد بسیاری وجود دارد که باعث راحتی شما می شود، در حالی که در برزیلیا موارد کمتری وجود دارد.
