ایران لکنت دارد/ همه حاشیه های ما در اکسپوی ۲۰۲۰ دبی
حدود یک ماه از آغاز اکسپو ۲۰۲۰ دبی می‌گذرد و در همین مدت، نقدهای بسیاری متوجه پاویون ایران شده؛ رویدادی که تا پنج ماه دیگر ادامه دارد و استراتژی ایران همچنان زیر سوال است.
ایران آرت، اکسپو که پس از المپیک و جام جهانی فوتبال، از بزرگترین رویدادهای جهان شناخته می‌شود، قرار بود سال ۲۰۲۰ در دبی برگزار شود، اما کرونا آن را تا یک سال به عقب انداخت. آغاز این رویداد اول اکتبر ۲۰۲۱ بود که تا ۳۱ مارس ۲۰۲۲ برابر با نهم فروردین ۱۴۰۱ ادامه خواهد داشت؛ اکسپویی که به واسطه مشارکت اسرائیل، تحریم اکسپو دبی از سوی پارلمان اروپا به دلیل آن‌چه "نقض حقوق بشر در امارات" عنوان کرد و البته حضور محمود احمدی‌نژاد در این اواخر، کم‌حاشیه نبوده است.
به گزارش ایسنا،اکسپو دبی با این حواشی تا کنون موفق شده نزدیک به ۸۰۰ هزار بلیت بازدید بفروشد و انتظار دارد با دعوت از چهره‌ها و هنرمندان شاخص جهانی حدود ۲۵ میلیون بازدیدکننده را با وجود کرونا جذب کند.
شعار امسال اکسپو، «پیوند ذهن‌ها، خلق آینده» است. ایران هم با روایتی از شهرزاد قصه‌گو و با شعار «ایران؛ تمدن کهن و استوار تنوع اقوام و میزبان ملت‌ها» در پاویونی به وسعت ۲۰۱۴ متر که ۹ میلیون دلار برای آن خرج کرده، حاضر شده است. با این حال، بسیاری از بازدیدکنندگان اکسپو، کارشناسان و حتی متولیان بر این عقیده‌اند، پاویون ایران نه تنها فهم درستی از شعار اکسپو نداشته و در گذشته و حال حاضر درجا زده و تصویری از آینده خلق نکرده که در روایت خود تا کنون، ناکام و ناموفق بوده است.
این نقدها بهانه‌ای شد برای برگزاری نشستی رسانه‌ای با تعدادی از تصمیم‌گیران، متولیان و مجریان پاویون ایران در اکسپو، همچون حسین زمانی ـ مدیرعامل شرکت سهامی نمایشگاه‌ها ـ، اعضای اتاق مشترک بازرگانی ایران ـ امارات، طیبه محمد، مدیر شرکت سرو بنیاد ادبی و گروه سفیران صلح و دوستی که مجری و هماهنگ‌کننده بخش گردشگری پاویون ایران است و علی‌اصغر شالبافیان ـ معاون گردشگری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ـ، که برخی از آن‌ها مصلحت را در این دیدند حضور نداشته باشند، در نتیجه این نشست رسانه‌ای به صورت مجازی در بستر کلاب هاوس با کارشناسان و فعالان گردشگری و اقتصادی برگزار شد.
ایران شعار اکسپو ۲۰۲۰ دبی را درک نکرده است
آرش نورآقایی، از پژوهشگران و کارشناسان گردشگری که به مدت پنج روز در محیط اکسپو دبی بوده و به بررسی و پژوهش درباره آن پرداخته است، با اشاره به تجربه حضور در اکسپوهای میلان و شانگهای چین، بیان کرد: تجربه دبی متفاوت بود، چون ماموریت داشتم گزارشی تهیه کنم و در اختیار معاونت گردشگری قرار دهم.
او ادامه داد: به اکسپو از جنبه‌های مختلف می‌توان نگاه کرد. اولین گزاره‌ای که از اکسپو به ذهن می‌آید این است که در کل دنیا یکسری نمایشگاه با موضوعات تخصصی برگزار می‌شود، مثل نمایشگاه ابزارآلات پزشکی، کشاورزی و حتی گردشگری که کشورها در زمان و مکان مشخص برای آن برنامه‌ریزی می‌کنند. این مدت متوجه شدم خیلی‌ها فکر می‌کنند اکسپو هم نمایشگاه گردشگری است. هرچند، با توجه به شعار و تِم‌هایی که درنظر گرفته شده می‌توان از دید گردشگری به آن نزدیک شد، ولی باید تاکید کرد که اکسپو، نمایشگاه و یا رویداد گردشگری نیست. البته، یکسری از کشورها با محوریت گردشگری به آن توجه کرده‌اند مثل تایلند، ولی خیلی از کشورها در اکسپو چنین رویکردی ندارند، حتی کشورهایی که در گردشگری پیشرو هستند، مثلا در پاویون چین حتی یک لحظه هم نمی‌توان متوجه موضوع گردشگری شد و یا در پاویون سوئد. در کل، اکسپو را نباید یک رویداد و یا نمایشگاه صرف گردشگری دانست.
نورآقایی توضیح داد که اکسپو یک نمایشگاه جنرال یا کلی است که در دبی، ۲۰۵ پاویون ساخته شده که ۱۹۲ کشور در آن شرکت کرده‌اند و تعدادی هم پاویون موضوعی و بین‌المللی با محور زنان، پایداری و ... ایجاد شده است. پاویون ایران نیز در فضای خوبی خریداری شده است که در همسایگی فرانسه و شیلی و پاویونِ «پویایی یا تحرک» واقع شده است. شعار امسال اکسپو «پیوند افکار، خلق آینده» است که یکی از نقاط ضعف ایران نپرداختن به این شعار است. سه تِم اکسپو نیز پویایی، پایداری و فرصت است که به هر کدام راسته‌ای اختصاص داده شده است. محوطه اکسپو نیز با توجه به طراحی صورت‌گرفته، علمی و عاطفی است. کسی که وارد اکسپو می‌شود انگار به آیند قدم می‌گذارد، برخی پاویون‌ها این موضوع را به خوبی درک کرده‌اند که اکسپو محلی است برای نمایش آینده‌ای که آن کشور برای خود متصور است و یا برای آن برنامه‌ریزی کرده و اتفاقا یکی از ضعف‌های پاویون ایران همین موضوع است، ایران شعار اکسپو ۲۰۲۰ دبی را درک نکرده است.
ابراهیمیان ـ مسئول روابط عمومی اتاق مشترک بازرگانی ایران ـ امارات، به عنوان یکی از هماهنگ‌کننده‌های پاویون ایران در اکسپو ـ درحالی که دیگر اعضای اتاق در این نشست حاضر نشدند، با بیان دیدگاه‌های شخصی براساس مشاهدات و دریافت‌هایی که تا کنون از اکسپو و پاویون ایران داشته است، با این توضیح که مثل اکسپوهای دیگر امسال هم در دقیقه ۹۰ برای پاویون ایران تصمیم‌گیری شد که همزمان با تغییر دولت با مشکل بودجه و مسائل حاشیه‌ای در تکمیل پاویون ایران مواجه شد، اظهار کرد: مهمترین ماموریتی که برای اتاق مشترک بازرگانی ایران و امارات تعریف شده سامان‌دهی دیدارهای مشترک و اعزام هیأت‌ها و فعالان اقتصادی به اکسپو است. البته، اکسپو دبی بیخ گوش ایران اتفاق افتاده و می‌شد از فرصت‌ها و ظرفیت‌های آن بیشترین بهره را برد، ولی متاسفانه برنامه‌ریزی درستی صورت نگرفت که یا از تنگ‌نظری‌ها ناشی شده یا از سهم‌خواهی‌ها.
محمود بنکدارنیا ـ عضو جامعه تورگردانان ایران ـ هم که از اکسپو ژاپن در سال ۱۹۸۵ اکسپوها را دنبال می‌کند، در این نشست گفت: به نظر می‌رسد کشورهای دیگر همیشه سعی می‌کنند بهترین بهره‌برداری را از این فضا داشته باشند و ما بدترین را. با این وجود، سعی می‌کنیم از فرصت نزدیکی اکسپو دبی به ایران استفاده کرده و برای دیدارهای B2B با پارتنرهای اروپایی که در این دو سال فرصت مذاکره و دیدار با آن‌ها را نداشتیم، برنامه‌ریزی کنیم. این دیدارها از آذرماه شروع خواهد شد و احتمالا حدود هشت یا نه دیدار در جریان اکسپو انجام شود.
بازدیدکننده‌های سرگردان در پاویون ایران
مرتضی شیخ‌زاده ـ سخنگوی دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد ـ نیز که دیداری از اکسپو دبی داشته است، درباره ماموریت مناطق آزاد، گفت: مناطق آزاد یکی از پازل‌های ایران در اکسپو است که تحت سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران حضور خواهد داشت. هدف اصلی شورای عالی مناطق آزاد، معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری است.
او با توجه به مشاهدات خود درباره پاویون ایران و دستاوردی که از آن می‌توان داشت، اظهار کرد: فکر می‌کنم در پاویون ایران در مقایسه با ۱۹۰ کشور دیگر، به اشتباه سیاست‌گذاری شده است. سایر کشورها را که دنبال می‌کنیم متوجه می‌شویم هدف دیگری را در اکسپو دنبال می‌کنند و مؤلفه‌های آن کشورها همسو با شعار و تم اکسپو به وضوح دیده می‌شود. در پاویون ایران اما رویکرد متفاوت است و به نظر می‌رسد سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌های ایران برای شش ماه نبوده است. بیشتر فضاهایی که برای تجمع مردم در پاویون ایران درنظر گرفته شده در فضاهای باز و بیرونی است و انگار برنامه‌ها برای ژانویه به بعد است، چون با این دمای هوای امارات، بازدیدکننده کمتری در فضای باز به مدت طولانی می‌ایستد و شاهد برنامه‌های پاویون ایران است.
او افزود: اتاق‌های متفاوتی در پاویون ایران طراحی شده است که اطلاعاتی درباره آن‌ها وجود ندارد، بازدیدکننده باید جست‌وجو کند تا متوجه شود هر اتاق به چه بخشی اختصاص دارد، راهنما وجود ندارد و بازدیدکننده خودش باید متوجه شود هر اتاق به چه موضوعی اختصاص پیدا کرده است، درحالی‌که در پاویون‌های دیگر کشورها ورود و خروج کاملا مشخص است، اما در پاویون ایران، خروجی یک اتاق، ورودی اتاق دیگری است.
شیخ‌زاده از دیدگاه یک مخاطب و بازدیدکننده درباره پاویون ایران، گفت: ما نه پاویون ملی ایرانی ارائه کرده‌ایم، مثلا مدل تخت جمشید که وقتی بازدیدکننده وارد پاویون ایران می‌شود از گذشته ایران اطلاعاتی دریافت کند و نه موضوعی در ارتباط با ارزش‌های امروز جمهوری اسلامی ایران عرضه شده است، به عنوان مثال اگر بخواهم تصویری از امروز ایران نشان دهم می‌توانیم از ماجرای انقلاب اسلامی شروع کنیم و موفقیت‌ها و برترین‌های ایران در دنیا را معرفی کنیم. تمدن اسلامی کمتر در این پاویون نمایش داده شده است، درباره آینده ایران هیچ برنامه و اطلاعاتی داده نشده است، درحالی‌که خیلی از کشورها ۵۰ سال خود را ترسیم کرده‌اند. قاعدتا با چنین سیاست‌گذاری و رویکردی، بخش‌های دیگر پاویون نمی‌توانند به تنهایی موفق عمل کنند.
سخنگوی دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد ادامه داد: برنامه ما (مناطق آزاد) این است که احتمالا در زمان‌های طلایی که حضور بیشتر خواهد بود، معاونان مناطق آزاد به همراه معاونان اقتصادی در اکسپو دبی شرکت کنند و احتمالا نشست‌های دوجانبه با شرکت‌های فعال و در ارتباط با مناطق آزاد، با هدف معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری برگزار خواهد شد.
او در پاسخ به این سوال که آیا برنامه شورای عالی مناطق آزاد فقط به حضور مدیران هر یک از مناطق محدود شده است؟ و برنامه مشخص مناطق آزاد برای بهره‌وری بیشتر از اکسپو چیست؟ توضیح داد: مطابق زمان‌بندی اعلام‌شده غرفه منطقه آزاد به یکی از مناطق اختصاص پیدا می‌کند که به طور ویژه خود را معرفی کند و قرارهایی را برگزار خواهد کرد. اکسپو مثل نمایشگاه‌ها بروشورمحور نیست و همه داده‌ها با ابزارهای نوین منتقل می‌شود، بنابراین سیاست کل پاویون مهم است. در پاویون‌های دیگر اتاقی برای معرفی اختصاص داده شده است، اما در پاویون ایران، فضای محدودی در اختیار مناطق آزاد قرار گرفته که نمی‌توان روی مالتی‌مدیا مانور داد، بنابراین اطلاعات را با QR کد در اختیار مخاطب قرار می‌دهیم. فضای اکسپو این‌طور نیست که خود را در معرض بگذارید، وقتی آینده توسعه کشورهای همسایه را درنظر بگیریم ما هم می‌توانیم برنامه‌ریزی درستی داشته و سهمی در این توسعه به عنوان همسایه داشته باشیم.
ایران لکنت دارد
آرش نورآقایی، پژوهشگر و کارشناس گردشگری در ادامه این بحث گفت: کشورها برای حضور در اکسپو استراتژی دارند و اتفاقا ضعف پاویون ایران نداشتن استراتژی است.
او با اشاره به روایت قوی کشورها اظهار کرد: به نظر می‌آمد همه می‌خواهند خود را در سه محور آینده، پایداری و فرصت‌اندیشی روایت کنند که در ذیل آن به موضوعات مختلف فرهنگی، تجارت، گردشگری، پزشکی و ... پرداخته‌اند، درحالی که پاویون ایران در این سه محور و به‌ویژه روایت آینده لکنت دارد و هیچ صحبتی درباره آینده نکرده است. شاید از لحاظ سخت‌افزاری و قصه به نظر آید طراحان پاویون ایران به موضوع پایداری توجه کرده‌اند، اما درباره فرصت‌اندیشی که یکی از سه محور اکسپو است، هیچ مابه‌ازا و بحثی در این پاویون دیده نمی‌شود.
نورآقایی ادامه داد: تِمی که برای پاویون ایران درنظر گرفته شده، قصه‌های شهرزاد و داستان هزار و یک شب است که در انگلیسی همان Storyteller یا Storytelling معنی می‌دهد که به‌روزترین روش بازاریابی محتوا است، با این وجود شگفت‌آور است که ما اصلا روایت نداریم، درحالی‌که کل اکسپو براساس روایت است. این رویکردها استراتژی را مشخص می‌کند.
او بیان کرد: دبی با اکسپو فهمی از خود ارائه کرد که ما به عنوان کشور همسایه باید در فهم خود از دبی تجدیدنظر کنیم. همین چند روز پیش پنجاه‌سالگی ساخت برج آزادی بود، سالی که در ایران این برج به عنوان یادمان پیشرفت و دروازه‌ای به سمت مدرنیته ساخته می‌شد، امارات تازه تاسیس شد. ما در پنجاه‌سالگی برج آزادی، غیر از میدانی که هیچ قصه‌ای را برای ما روایت نمی‌کند، برجی داریم که نقشی در روایت شهر تهران ندارد، اما امارات با اکسپو خود روایتی از ۵۰ سال حضور ساخته که دور از هر نوع تعصب و نگاه ملی‌گرایی، قابل احترام است.
این کارشناس گردشگری در ادامه این موضوع گفت: وقتی دبی می‌خواست مکان اکسپو را بسازد، به درختی برخورد که در صحرای امارات یافت می‌شود و سال ۲۰۰۸ هم امارات آن را به عنوان اثر ملی طبیعی ثبت کرد. چون این درخت در مکان اکسپو بود، همان را حفظ کردند و تمام سازه‌ها پیرامون آن ساخته شد، این حرکت یکی از اصول پایداری است. زمانی که دبی می‌خواست به عنوان میزبان اکسپو ۲۰۲۰ برگزیده شود به دفتر اکسپوها (BIE) تعهد داد که پایدارترین اکسپو را برپا کند و سال ۲۰۱۳ به خاطر این ارائه، اجازه گرفت که همزمان با پنجاهمین سال تاسیس خود، اکسپو را برگزار کند. این درخت نه تنها حفظ شد که کل داستان اکسپو گِردِ محور آن اتفاق افتاده است؛ درخت قصه‌گو که برگ‌های آن داستان همه مسافرانی است که از صحرای امارات عبور کرده‌اند.
نورآقایی با استناد به مشاهدات و بررسی‌ها درباره اکسپو، اظهار کرد: کشورها در فاصله پنج سال از اکسپو قبلی، نه تنها دنبال ساخت پاویون خود بودند، که انگار یکدیگر و اوضاع را رصد می‌کردند، ولی ما آن‌قدر روی ساخت غرفه تمرکز کرده‌ایم که هرچند، برخلاف نظر برخی معماران، تِم شهرزاد و قصه آن را بسیار هوشمندانه تلقی می‌کنم، ولی در اجرا، بحث اساسی دارد و پاویون ایران برای اکسپو با توجه به تم و رویکرد آن، مناسب نیست؛ فضایی تنگ و کوچک. اتاق‌ها سقف کوتاهی دارند، در هیچ پاویونی سقف‌ها به اندازه ایران کوتاه نیست و اگر پنج نفر کنار هم قرار بگیرند سندروم «تنگناهراسی یا کلاستروفوبیا» پیش می‌آید. در کل، نوع نگرشی که به پاویون به مثابه مکانی برای اکسپو داریم، مشکلات اساسی دارد، ولی محتوای اصلی را هوشمندانه می‌دانم.
وی افزود: وقتی شنیدم هیأتی از گردشگری قرار است به اکسپو برود یادآوری کردم که پایون ایران به هیچ وجه محصل اهدای گز و پسته و بروشور نیست.
نورآقایی با اشاره به تجربه فرش‌بافی در پاویون ایران، اظهار کرد: در پنج روزی که آن‌جا بودم، حتی برای یک ثانیه فردی را ندیدم که به فرش گره بزند، چون محل نشستن پشت دار قالی در دسترس نیست، در صورتی‌که این تجربه می‌توانست جذاب باشد. ممکن است توجیه بیاورند در روزهای آینده استقبال می‌شود، ولی وقتی پنج روز را از دست می‌دهیم ممکن است در آخر هم چیزهایی را از دست بدهیم.
او معتقد است: اگر ایران روی یک موضوع تمرکز می‌کرد و روایتش را براساس قصه‌ای که درنظر گرفته بیان می‌کرد، خیلی موفق‌تر بود.
این کارشناس گردشگری بیشترین ضعف پاویون ایران در اکسپو دبی را نبود استراتژی واحد و مغزافزار برای طراحی و استفاده بهینه دانست و افزود: البته که فرصت هنوز وجود دارد، پیش‌فرضم این است که شاید یک یا دو ماه اول از اکسپو را از دست بدهیم، اما چهار ماه دیگر فرصت داریم، به‌ویژه آن‌که رویدادهای زیادی داریم، بزرگترین شگفتی و امتیاز ایران این است که ۱۰ روز پایانی اکسپو مصادف با ۱۰ روز آغاز سال نو و شروع سده نو است و شاید بتوان از روزهای پایانی بهترین استفاده را کرد. البته منظورم این نیست که تا آن زمان دست روی دست بگذاریم.
او اضافه کرد: روی سخت‌افزار پاویون ایران که نمی‌توان تغییری ایجاد کرد، اما می‌توان نرم‌افزار را بهبود داد. ما محتوا داریم، ولی ورود یک شخص یا مدیریت کاریزماتیک می‌تواند بهره‌وری را افزایش دهد. فرصت بی‌نظیری داریم که به رویدادهای این مدت بستگی دارد، مثل شب یلدا، ۲۲ بهمن و ...، اگر اتاق فکر ایجاد کنیم می‌توانیم با فهم جهان‌پسند روایت خودمان را از ایران داشته باشیم.
نورآقایی گفت: الان وارد پاویون ایران که می‌شوید سرگردان خواهید شد. در روزهای اول همه کشورها رستوران داشتند و در پاویون ایران رستوران هنوز کارش را شروع نکرده بود. از اطلاعات پاویون ایران که سوال کردم بیشترین پرسش و انگیزه بازدیدکنندگان چه بوده، پاسخ دادند خیلی‌ها برای خوردن غذای ایرانی به این پاویون آمده بودند و رستوارن ایران بسته بود.
او افزود: همه پاویون‌ها بدون استثناء می‌توانند بازدیدکنندگان را بشمارند، هر کدام با ترفندی این کار را کرده‌اند، اما برای پاویون ایران انگار مهم نیست که چه کسی برای بازدید می‌آید و چه تعداد بازدیدکننده دارد. چه بسا در پاویون ایران افراد جذب‌کننده بازدیدکنندگان حضور نداشتند و هیچ اتاقی تابلو راهنمایی نداشت.
نورآقایی در عین حال، بیان کرد: با همه نقدها، خوشبختانه بالاخره اولین‌بار است در پاویون ایران در اکسپو، اتاقی به گردشگری و میراث فرهنگی اختصاص داده شده و این یک پیشرفت است و حضور و گام‌های اولیه گردشگری را باید غنیمت شمرد و امیدواریم از این فرصت استفاده شود.
علی‌اکبر عبدالملکی، رییس کمیسیون گردشگری و کسب و کارهای وابسته در اتاق بازرگانی ایران درباره نقش و مشارکت این کمیسیون در اکسپو با توجه به ماموریت اتاق بازرگانی، توضیح داد: اتاق دو سال پیش از طرف سازمان توسعه تجارت دعوت به همکاری شد و چند کمیته هم تشکیل دادند. دو سال اکسپو به تاخیر افتاد و ما دغدغه سرنوشت داشتیم تا این‌که، سه ماه پیش بود که در اتاق ایران، کمیته اکسپو ایجاد شد. این میان، یک عده دغدغه دارند که چرا اتاق باید برگزارکننده سفر هیأت‌ها در اکسپو باشد، درحالی‌که اتاق فقط مسؤولیت هیأت‌های تجاری را دارد که به سفرهای عمومی و مردمی ارتباطی ندارد. اتاق ایران و امارات مجری نیست، هماهنگ‌کننده است.
او درباره این‌که آیا اتاق بازرگانی پیشنهادها و ایده‌های بخش‌های مختلف گردشگری را برای اکسپو دریافت کرده و این ارتباط با بخش‌های بیرونی اتاق بازرگانی چگونه برقرار شده است؟ گفت: اتاق مشترک بازرگانی ایران و امارات کمیسیون گردشگری دارد و قطعا در ارتباط است و موضوع را جلو می‌برد. ضمن این‌که آقای خشایار نیکزادفر، مدیرعامل شرکت مادر تخصصی گردشگری که هماهنگ‌کننده اتاق گردشگری در پاویون ایران است، در جلسه‌های ما حضور داشتند، اما خانم محمد را به عنوان مجری بخش گردشگری پاویون، در جلسات سازمان توسعه تجارت ندیده بودم و نمی‌دانم این مسؤولیت چگونه به آن‌ها واگذار شده است. به هر حال، ما هر هفته به مدت شش هفت ماه جساتی داشتیم و نظرات را انتقال می‌دادیم. جالب است که همیشه بخش دولتی کل کار را انجام می‌دهد و آخر سر هم به خودشان واگذار می‌کنند. آیا شرکت مادرتخصصی، یک شرکت خصوصی است؟ چرا باید مجری باشد؟ رعایت اصل ۴۴ قانون اساسی کجا رفت؟ باید این کارها را به شرکت‌های تخصصی واگذار کنند.
صحنه‌گردان نداریم
محمدابراهیم لاریجانی، کارشناس و مدیر سابق بازاریابی و تبلیغات گردشگری نیز با توجه به سابقه حضور در اکسپوهای گذشته گفت: پاویون ایران در اکسپو دبی قدری رشد کرده است، به لحاظ چیدمان، طراحی و محتوا، اما نسبت به سایر کشورها و ظرفیت ایران و سطح دانش و مدیریت پاویون‌های دیگر، کماکان ضعف اساسی دارد. نسبت به آن‌چه باید باشیم محتوا و فلسفه وجودی را درک نکرده‌ایم و همچنان از آن به عنوان نمایشگاه یاد می‌کنیم، دو عروسک بزرگ فرستاده‌ایم که "عروس گُلِی" بخوانند.
او با بیان این‌که اکسپو دبی را از نزدیک هنوز ندیده اما درباره آن بررسی و پیگیری داشته است، با اشاره به تجربه‌ای که در ستاد اکسپوهای قبلی داشته است، اظهار کرد: نگاه ما به اکسپو معمولا درآمدزایی است. کماکان کشوری هستیم که پول نداریم و دنبال این هستیم که یک متر از فضای پاویون را بفروشیم. این یک آسیب است، ما خودمان را می‌خواهیم معرفی کنیم، ولی هنوز دنبال این هستیم که چند متر بفروشیم.
وی نیز با طرح ابهام درباره چگونگی و دلایل انتخاب مجری اتاق گردشگری در پاویون ایران، ادامه داد: ما برای اکسپو و رویدادهای نمایشگاهی محتوا داریم، اما آدمی که عرضه کند نداریم و بازدیدکنندگان در پاویون ایران سرگردان هستند.
لاریجانی همچنین گفت: دانش، تفکر و سناریو برای قبل از افتتاح پاویون ایران در اکسپو است. ممکن است پاویون فعلی تِمی داشته باشد، اما طراحی سناریو، دانش، اندیشه و تولید محتوا باید قبل از افتتاح اتفاق افتاده باشد و در زمان اجرا فقط یک صحنه‌گردان می‌خواهیم، همان شخصیت کاریزماتیک، آدمی را می‌خواهیم برای محتوایی که میلیاردها تومان تولید آن هزینه برده است، برنامه‌ریزی کند، شش ماه پاویون ایران را زنده نگه دارد و دستاورد داشته باشد.
این کارشناس گردشگری با اشاره به هدف‌گذاری برای جذب گردشگر از اکسپو، بیان کرد: اعتقاد ندارم از اکسپو دبی، تور به ایران برگزار کنیم، قرائت بی‌ارزشی است، برای هیچ کشوری چنین اتفاقی نمی‌افتد، چون ۸۰ تا ۹۰ درصد بازدیدکنندگان اکسپو از متخصصان هستند و با هدف و انگیزه و برای مبادلات تجاری، بازدید می‌کنند، اما انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی می‌تواند هر هفته یک دیدار B۲B هماهنگ کند. در تقویم و برنامه اکسپو هفته گرشگری وجود داد، رییس بخش B۲B دارد، درحالی‌که ما با این بخش‌ها ارتباطی نداریم و فقط بازدید می‌کنیم. موضوع این است که آن‌ها در اکسپو حضور دارند، این ما هستیم که حضور نداریم.
وی یادآور شد: اکسپو رویدادی نیست که امروز از آن بهره‌برداری کنیم، دستاورد آن را بیشتر در آینده می‌بینیم. اکسپو را مرکز جهانی گفت‌وشنود می‌دانند. همه کشورها متمرکز در یک نقطه تلاش می‌کنند شریک تجاری و سرمایه‌گذار پیدا کنند، در عین حالی که فرهنگ خود را معرفی می‌کنند و ترویج می‌دهند. در شش ماه برگزاری اکسپو، مؤثرترین افراد بازدید دارند و ما باید مؤثرترین محتوا و افراد را به اکسپو بفرستیم.
لاریجانی گفت: امیدوارم پنج ماه باقی‌مانده، مدیر کاریزماتیک وارد شود و با کمک همه بخش‌ها، هر هفته در پاویون ایران یک رویداد برگزار کند. امیدواریم این فرصت را از دست ندهیم، چون تا پنج سال دیگر خبری نیست و این اولین بار است اکسپو در خاورمیانه در بیخ گوش ایران برگزار شده است و معلوم نیست سال‌های بعد چه شرایطی داشته باشد.
