ناگفته‌های یک کتابفروش از فعالیت بیخ گوشه طالبان/ آماده هر خطری هستم حتی زندان و شکنجه
کتابفروش مشهور افغانستان از سختی‌ها و مقاومت در برابر تعطیل شدن کتابفروشی‌اش سخن می‌گوید.
ایران آرت: در یکی از تقاطع‌های شلوغ کابل، کتابفروشی «شاه محمد رئیس» پشت فروشگاه‌های دوربین‌فروشی و لوازم‌تحریرهای رنگارنگ قرار دارد.
این کتابفروشی بزرگ دوطبقه که در سال ۱۹۷۴ افتتاح شد، بیش از ۲۰هزار کتاب را در خود جای داده است و یکی از بزرگ‌ترین مجموعه‌های خصوصی کتاب در افغانستان محسوب می‌شود. این فروشگاه بیشتر زمانی که کتاب پرفروش «کتابفروش کابل» منتشر شد به شهرت رسید. این کتاب به روایت داستان «رئیس» و زندگی در کابل پرداخته است.
حالا که طالبان بار دیگر قدرت را در افغانستان به دست گرفته است، «رئیس» می‌گوید نگران نیست و از آن‌جایی که در نیم قرن فعالیت این کتابفروشی شاهد تغییر حکومت‌های مختلف بوده به این وضعیت عادت کرده است. او مصمم است که همچون گذشته به فعالیتش ادامه دهد.
این کتابفروش می‌گوید: «من از کارم دست نمی‌کشم، چراکه ضد هیچ دولتی نیست. من پیش از این هم تحت حکومت طالبان کار کرده‌ام و بار دیگر از آن‌ها اطاعت می‌کنم. اما شغلم را هم حفظ خواهم کرد و آماده پذیرش هر نوع خطری هستم، حتی زندان و شکنجه. این کتابفروشی در طول چند دهه رشد کرده و شکوفا شده است. این فروشگاه مجموعه‌ای از تاریخ است.»
«رئیس» از چند هفته پیش برای بررسی آثار ناشران بزرگ جهان به لندن سفر کرده و اکنون همکاران او این فروشگاه را اداره می‌کنند.
برخلاف «رئیس»، کارکنان جوان این فروشگاه حکومت پیشین طالبان را به یاد ندارند و مضطرب‌اند. «خیرالدین یوسفی» ۲۶ ساله که حدود ۱۲ سال با «رئیس» همکاری داشته است می‌گوید: «البته که نگرانم. چراکه طالبان را نمی‌شناسم و برایم ترسناک هستند... من تا به حال آن‌ها را ندیده‌ام.»
«یوسفی» که در بین نقشه‌های افغانستان، کارت‌پستال‌ها و قفسه‌های بلند مملو از کتاب‌ها و مجلات به زبان‌های مختلف نشسته است، می‌گوید پس از آن‌که مدرسه را ترک کرد این فروشگاه اصلی‌ترین منبع تحصیلی او بوده است. او می‌گوید: «این‌جا به خانه دوم من تبدیل شد. من از کتاب‌ها و کتابفروش آموختم.»
«یوسفی» می‌گوید آمریکایی‌ها بسیاری از افراد بااستعداد و باسواد را از کشور بردند از جمله بسیاری از مشتری‌های او که اتفاقا دوست‌های او هم هستند.
این کتابفروش اظهار می‌گوید: «آمار فروش کتاب اکنون پایین است. مردم فقیر هستند و اقتصاد رو به فروپاشی است. بسیاری از مردم برای زندگی کردن در تقلا هستند و پولی برای خرید کتاب باقی نمی‌ماند.»
از زمانی که طالبان از ۱۵ اوت وارد کابل شد، «اشرف غنی» و بیشتر کابینه‌اش از کشور خارج شدند و صدها هزار نفر از مردم نیز به فرودگاه‌ها هجوم بردند، کتابفروشی «رئیس» فقط دو مشتری داشته است.
این کتابفروشی هنوز منبع درآمد کارکنانش است. برای «قیام» که پدر سه فرزند است حقوق ۱۲۵ دلاری ماهانه این فروشگاه جایگزینی برای شغلی است که او پس از به روی کار آمدن طالبان در وزارتخانه از دست داده است. او می‌گوید: «در همان زمان بود که کار کردن در کتابفروشی را آغاز کردم... مشکلات افزایش پیدا می‌کنند و پول مردم رو به اتمام است. اگر این کتابفروشی تعطیل شود نمی‌دانم چطور می‌توانم خانواده‌ام را تامین کنم.»
با تمام این اوصاف، «رئیس» برنامه‌های بزرگی برای آینده دارد و به دیجیتالی کردن فروشگاه فکر می‌کند. این کتابفروش می‌گوید چاپ مجدد برخی از نسخه‌های کمیاب را آغاز کرده است و برخی دیگر از کتاب‌ها را در قالب پی دی اف ذخیره کرده تا اطمینان حاصل کند از تاریخ حفاظت می‌شود
