مهمترین اتفاقات ادبی سال ۲۰۲۰/ از درخشش نویسنده ایرانی تا یک نوبل جنجالی
سال ۲۰۲۰ برای ادبیات ایران و جهان سال پر خبری بود؛ شکوفه آذر در این سال در میان نامزدهای جایزه بوکر بین‌المللی قرار گرفت و در اواخر سال نوبل ادبیات به لوییز گلوک، شاعری اهدا شد که کمتر شناخته شده بود و بسیاری به این انتخاب انتقاد وارد کردند.
ایران آرت: پاندمیک کرونا اواخر سال 2019 در چین شروع شد و سال 2020 میلادی به کشورهای دیگر دنیا رسید. بیماری ناشناخته که موجب تعطیلی کتابفروشی‌ها و کاهش رونق فروش کتاب شد، نمایشگاه‌های معتبری چون فرانکفورت، لندن، و .... را به محاق تعطیلی کشاند و مراسم برگزاری جوایز کتاب را به تعویق انداخت.
در ماه فوریه (بهمن) راجر رابینسون، نویسنده اهل ترینیداد و توباگو با مجموعه شعر "بهشت قابل‌حمل" برنده جایزه 25 هزار پوندی تی. اس الیوت شد. نامزدهای اولیه جایزه دیلن توماس و نامزدهای نهایی حلقه منتقدین آمریکا معرفی شدند. هنوز کرونا در آمریکا و اروپا همه‌گیر نشده بود و مراسم جوایز به صورت حضوری برگزار می‌شد.
اواخر فوریه (اوایل اسفند) نامزدهای جایزه بوکر بین‌المللی معرفی شد و شکوفه آذر، نویسنده ایرانی با داستان "اشراق درخت گوجه سبز" در میان نامزدهای اولیه قرار گرفت.
قرنطینه در کشورهای مختلف شروع شد و مردم برای سپری کردن وقت به کتابخوانی، فیلم دیدن، و آشپزی پناه بردند. کتابفروشان مستقل آمریکا که یک ماه پیش از شیوع کرونا برای گسترش کسب و کارشان تصمیم گرفته بود کتابفروشی آنلاین تشکیل دهند ناگهان با استقبال شدید مخاطبان روبه‌رو شدند. پروژه‌ای که قرار بود به تدریج به کتابفروشان مستقل کمک کند در مدتی کوتاه چنان رونق گرفت که تصمیم گرفتند وبسایتی مشابه را در بریتانیا افتتاح کنند.
به گزارش ایبنا هانتر،که وبسایت ایالات متحده را در ماه ژانویه به راه انداخت، در این باره گفت: "تجربه جذابی بود. پنج هفته بود که کار خود را آغاز کرده بودیم و قرار بود پروژه شش ماهه باشد اما کوید 19 رخ داد و ناگهان سرمان شلوغ شد و سفارشات زیادی دریافت کردیم."
"آینه و چراغ"، سومین کتاب از مجموعه محبوب "تالار گرگ" در ماه مارس منتشر شد و با استقبال خوانندگان مواجه شد و کمی بعد در میان نامزدهای اولیه بوکر قرار گرفت. البته بر خلاف دو کتاب پیشین برنده جایزه بوکر نشد.
در ماه آوریل (فروردین) شکوفه آذر در میان نامزدهای نهایی بوکر بین‌المللی قرار گرفت. مراسم اعلام برندگان به دلیل اوج‌گیری کرونا تعطیل شد و با سه ماه تأخیر در آگوست(مرداد) به صورت آنلاین برگزار شد. در نهایت "ناراحتی شب" نوشته ماریکه لوکاس رینولد و ترجمه میشل هاچیسون از زبان هلندی موفق به دریافت جایزه 50 هزار پوندی شد.
مگی اُفارل با توصیف پاندمیک طاعون و تأثیر آن در زندگی ویلیام شکسپیر در داستان "همنِت" برنده جایزه ادبیات داستانی زنان شد.
در ماه سپتامبر (شهریور) دولت آلمان اعلام کرد 20 میلیون یورو به کتابفروشی‌ها کمک می‌کند تا کمی از خسارات دوره کرونا را جبران کنند. قرار شد بستر لازم برای آنلاین کردن نمایشگاه کتاب فرانکفورت فراهم شود. ناشران به صورت محدودتر در نمایشگاه فرانکفورت شرکت کردند و بستر لازم برای استفاده ناشران از این وبسایت در طول سال نیز فراهم شد.
در ماه اکتبر (مهر) آکادمی نوبل ادبیات لوئیز گلیک، شاعر 77 ساله آمریکایی را به عنوان برنده نوبل ادبیات معرفی کرد و نه تنها علاقه‌مندان به دنیای ادبیات بلکه خود شاعر آمریکایی را هم شگفت‌زده کرد
چند هفته پس از جایزه نوبل مراسم بوکر هم به صورت آنلاین برگزار شد و "شاگی بین" نوشته داگلاس استوارت به عنوان برنده انتخاب شد.
فستیوال‌های ادبی یاد گرفتند برنامه‌های خود را به تعویق نیندازند و همه جوایز به صورت آنلاین برگزار شد. شبکه‌های اجتماعی برای مردم اهمیت بیشتری پیدا کرد و لایوهای اینستاگرامی کتابفروشی‌ها به خواننده حسِ بودن در کتابفروشی‌ها را داد و پادکست‌های مصاحبه با نویسندگان مردم را سرگرم کرد.
حالا فقط چند روز تا سال 2021 فاصله داریم. فارغ از آنچه که برای بشر در سال آینده رخ می‌دهد تأثیرات منفی سال 2020 تا مدت‌ها با ما خواهد بود. طبیعت تراژدی همین است که بیشتر از اینکه هدیه دهد تلفات می‌گیرد اما همین تراژدی‌ها بعضی از شخصیت‌های مهم ادبی را به دنیا معرفی کرده‌اند. دوره "افسردگی بزرگ" در آمریکا موجب خلق "خوشه‌های خشم" شد. در اسپانیا تفتیش عقاید مذهبی در کلیسا موجب خلق "دن کیشوت" شد. پاندمی طاعون موجب خلق "طاعون" شد و حتی شکسپیر هم در دوران قرنطینه آثاری را نوشت.
از دیدگاه هنری باید اجازه داد تا تراژدی از بین برود سپس به هنر اجازه بروز بدهد. "دن کیشوت" هم یک قرن پس از تفتیش عقاید در اسپانیا نوشته شد. باید به هنر اجازه دهیم تا به بهترین شکل خود را ارائه دهد. داستان‌ها آرام‌مان می‌کنند. دنیای جدید را در آسایش بیشتری قرار می‌دهند. در حال حاضر رمان‌هایی با محوریت کرونا کالای لوکس غیرممکنی به نظر می‌رسند اما مطمئناً نویسندگان در حال نکته‌برداری هستند و شرایط را زیر نظر گرفته‌اند. باید منتظر ماند و دید چه کسی این بار داستانی قوی را به جهان ارائه می‌کند.
