ماجراهای پشت پرده اهدای نوبل به ساموئل بکت
آنها تردید داشتند "نوشتههای منفی یا ماهیت نیهیلستیکی" آثار کسی مثل بکت با مقصودی که در وصیتنامه آلفرد نوبل ذکر شده مغایرت داشته باشد.
ایران آرت: 50 سال پس از اهدای جایزه نوبل ادبیات به ساموئل بکت، آرشیوهایی از آکادمی سوئد که بهتازگی منتشر شدهاند، نشان میدهند کمیته نوبل برای اهدای جایزه به نویسندهای که احساس میکردند بیش از حد "موقعیت انسانی را خوار میشمرد" شک و تردید داشتند. اما یک سال بعد این نمایشنامهنویس برنده جایزه نوبل ادبیات معرفی شد.
به گزارش اعتماد، آکادمی سوئد "نوشتار او را -در قالبهای جدیدِ رمان و نمایشنامه- که در فقر (معنوی) انسان امروزی، تعالیاش را میجوید" ستوده بودند. میدانیم آرشیو نوبل پنج دهه پس از اهدای جایزه نوبل به نویسنده،در دسترس عموم قرار میگیرند؛ حالا مستندات این آکادمی نشان میدهند اعضای آکادمی در برگزیدن خالق "در انتظار گودو" اختلافنظر داشتند.
طبق گزارش روزنامه "Svenska Dagbladet" ، این اعضا میان انتخاب بکت و آندر مالرو و نامزدهای دیگری از جمله سیمون دوبوار، خورخه لوییس بورخس، پابلو نرودا و گراهام گرین اختلاف داشتند. چهار عضو آکادمی از انتخاب بکت و دو عضو دیگر مالرو را حمایت میکردند و آندرس اوسترلینگ، رییس کمیته نوبل کسی بود که با انتخاب بکت شدیدا مخالفت میکرد. حتی اوسترلینگ کمپینهایی علیه این نمایشنامهنویس راه انداخته بود.
اوسترلینگ تردید داشت "نوشتههای منفی یا ماهیت نیهیلستیکی" آثار کسی مثل بکت با مقصودی که در وصیتنامه آلفرد نوبل، بنیانگذار جایزه نوبل، ذکر شده مغایرت داشته باشد. نوبل گفته بود این جایزه باید "به کسی تعلق بگیرد که در حوزه ادبیات برجستهترین آثار را با هدفی آرمانخواهانه منتشر کرده باشد." اوسترلینگ تصدیق میکرد که ممکن است بکت پشت "موتیفهای یأسآورش محافظی سِری از انسانیت قرار داده باشد." اما میگفت اغلب خوانندگانش "اثری هولآور را با ظرافت هنری" میبینند که "خوار شمردن بیحدوحصر موقعیت انسانی خصوصیتش است." اما مهمترین حامی بکت در این کمیته کارل راگنار گیرو بود که فکر میکرد "دیدگاه سیاه" بکت بیانگر اندیشه منفی و نیهیلیسم نیست.
او معتقد بود: "بکت انسانیت را همانطور که همه ما دیدهایم، در زمانهای که به سرحد پیمانشکنیها رسیده است، به تصویر میکشد" و غایت پستی و خواری را جستوجو میکند چون حتی در آنجا هم "امکان بهبودی و نوسازی وجود دارد." بکت در سال 1968 از دریافت جایزه نوبل ادبیات محروم شد اما یک سال بعد قرعه به نام او درآمد. اوسترلینگ هنگام اهدای جایزه به او سخنرانی نکرد. گیرو که برای پیروز شدن بکت تلاش کرده بود، سخنرانی کرد و گفت آثار بکت "عمق" را میکاود چون "در آنجاست که افکار و اشعار بدبینانه میتوانند معجزهای بیافرینند. زمانی که نگاتیوی چاپ میشود، بیننده آن را چطور میبیند؟ یک پوزیتیو، تصویری واضح را میبیند که در آن سیاهیها نشاندهنده روشنایی روز هستند، هر چه تاریکی عمیقتر باشد، نشانه منبع روشنتری از نور است."
بکت این جایزه را پذیرفت اما برای دریافت آن به استکهلم نرفت یا مثل بقیه برگزیدگان سخنرانی نکرد. تفرقه میان هیات داوران نیم قرن مثل رازی مهر و موم شده باقی مانده بود، برخلاف امسال که اختلافنظر در مورد تصمیم اهدای نوبل 2019 به پیتر هاندکه مقدمات تحریم مراسم امسال را از سوی پیتر انگلاند، دبیر پیشین آکادمی سوئد و استعفاهای دیگر رقم زد