چرا رمان "ملت عشق" پرفروش شد؟

رمان الیف شافاک در میان آثاری که به زندگی مولوی می‌پردازند از همه پرفروش‌تر شده است.

ایران آرت: مصطفی گرجی و آیدا چهرقانی دو پژوهشگر ادبیات در همشهری نوشتند: "ملت عشق" اثر الیف شافاک یکی از پرخواننده‌ترین کتاب (رمان)‌های مترجم در دهه اخیر است که در زمان کوتاه اقبال عوام و خواص را به‌خود جلب کرد. به همان نسبت که در زبان اصلی هم در ترکیه(2009) پرفروش‌ترین رمان در کوتاه‌ترین زمان شد. مجموعه آثار این نویسنده ترک (16 کتاب) عمدتا رمان بوده و از طرف ناشران معتبر بین‌المللی به بیش از 40 زبان زنده دنیا ترجمه، چاپ و منتشر شده‌اند.

رمان ملت عشق شامل دو داستان است که به‌موازات یکدیگر روایت می‌شوند. داستان نخست داستان خانواده مرفهی است که در آمریکا (سرزمین فرصت‌سازی‌ / سوزی) است و داستان دوم یا همان ملت عشق داستان تاریخی - عرفانی است که روایت ملاقات شمس و مولانا را به تصویر می‌کشد. ملت عشق صرفا یک رمان است و همه اتفاقات آن براساس مستندات تاریخی نیست. ازهمین‌رو تقریبا شخصیت جدیدی از شمس ارائه داده است و تمام اقبال به آن، به داستان دوم بر می‌گردد و اگر داستان نخست (عشق اللا به عزیز) به شکل مجزا در یک کتاب آمده بود نمی‌توانست موفقیت‌حال حاضر را کسب کند. شافاک (راوی اصلی و نویسنده) توأم با روایت داستان، خود را به‌گونه‌ای پشت عزیز زاهارا (راوی درون متنی داستان زندگی شمس) پنهان کرده که در طول داستان‌فراموش می‌کنیم نویسنده اصلی خود اوست. درونمایه اصلی "ملت عشق"، دو گونه عشق (الهی و زمینی) است، عشق ناسوتی امروزی (اللا و عزیز. زاهارا)و عشق حقیقی دیروزی (شمس و مولانا) که نویسنده سعی می‌کند این دو نوع عشق را به هم گره بزند.

رمان "ملت عشق" به تحریف تاریخ متهم است. نویسنده با ظرافت خاصی نظریات شخصی خود را در قالب زندگی دو عارف بزرگ و 40 قاعده در چله‌نشینی شمس و مولانا بیان کرده و اگر مخاطب حرفه‌ای نباشد و شناختی از شمس و مولوی نداشته باشد داستان را به‌عنوان واقعیت می‌پذیرد.شافاک آموزه‌های معنوی مولانا و شمس را از مناسبات دین و شرع خارج کرده و به اسطوره‌های عرفانی نقش رمانتیک داده است. واقعیت‌هایی را که در تاریخ نوشته نشده می‌توان در رمان نوشت.

اما چرا رمان‌هایی که از حقیقت تاریخ بهره بیشتری بردند این اندازه به چاپ و فروش نرسیده‌اند. عدم‌وفاداری به تاریخ و مضمون فمینیستی رمان. به‌عبارت دیگر رمان ملت عشق با دستبردی در تاریخ، مناسب سلیقه زنان نگاشته شده و مخاطبان بیشتری را جذب کرده. فقدان بن‌مایه‌های عرفانی در شرق و یافتن عرفان تصنعی و مجازی - به همراه کسب منافع اقتصادی.خاکستری کردن چهره اولیای خدا و پایین آوردن اسطوره‌های عشق و عرفان از دلایل دیگر موفقیت این رمان است.

ملت عشق با نوشتار خاص و چینش زیبای داستان در چهار عنصر آب ، باد، خاک وآتش، ناگفته‌های موهومی از شمس و مولانا را بیان کرده. این اثر در زمره رمان‌های نادری است که علاوه بر استفاده سلیقه‌ای از منابع تاریخی، خیال پردازی قوی نویسنده را در بردارد و با وجود مغایرت با منابع دست اول تاریخی برای مردمی که دنبال سرگرمی هستند، کتاب هیجان‌انگیزی برای مطالعه است.