تاثیر خودسانسوری بر زیبایی شناسی

احمد ‌آرام می‌گوید نویسنده گاهی از طریق خودسانسوری به زیبایی‌شناسی می‌رسد. او در عین حال تاکید دارد در بحث خودسانسوری نویسندگانی که به جامعه تعهد دارند کارشان سخت‌تر است.

این نویسنده در گفت‌وگو با ایسنا درباره تاثیر خودسانسوری بر ادبیات اظهار کرد: خودسانسوری دو نوع است؛ یکی این‌که ما مجبوریم طبق چهارچوب مشخص‌شده حرف‌هایی برای بیان کردن انتخاب کنیم. چرا؟ برای این‌که این حرف‌ها بتوانند به دست مخاطب برسند. نوع دیگری از خودسانسوری هم هست که نویسنده با آن‌ها بزرگ شده و خود به آن‌ها توجه کرده است، اما دوست ندارد دیگران به آن‌ها توجه کنند. اما خودسانسوری گاهی برای نویسنده یک فضای مورد توجه ایجاد می‌کند که گاه از طریق آن به نوعی از زیبایی‌شناسی می‌رسد. ولی این زیبایی‌شناسی هم از بیرون به او تحمیل نمی‌شود؛ بلکه سعی نویسنده قوام بخشیدن به فکر و ساختار اثرش است، که در نهایت به مهندسی و معماری قابل قبول در داستان تبدیل می‌شود.

او افزود: این‌که ما گاهی به‌خاطر خودسانسوری دچار مشکل می‌شویم و آزاردهنده است به این مسئله برمی‌گردد که نویسنده در چه ژانری قلم می‌زند و می‌خواهد آن ژانر را نگه دارد اما گاه این خودسانسوری به نوعی زیبایی‌شناسی تبدیل می‌شود. مثلا جیمز جویس وقتی  اولین‌بار کتاب «اولیس» را نوشت و آن را برای چاپ به ناشر سپرد، ممیزی یک بخش از کتاب را حذف کرد و اعلام کرد این بخش از کتاب باید اصلاح شود. جویس هم مجبور شد این فصل را دوباره بنویسد. پس از این‌که این فصل را تغییر داد خودش اقرار کرد که بخش تغییریافته بهتر از قبل شده است.

آرام در ادامه گفت: در جامعه‌ بسته که نمی‌توان تمام مسائل را عریان مطرح کرد، نویسنده باید راه‌هایی برای بیان حرف‌ها و افکارش پیدا کند و از نمادها و نشانه‌هایی بهره بگیرد و طبق سبک نوشتاری خودش از آن‌ها استفاده کند. خودسانسوری به نویسنده و ترفندهای نویسنده در نویسندگی بستگی دارد.

این داستان‌نویس درباره خودسانسوری در بین نویسندگان ایرانی و رویکردهای آن‌ها نسبت به این مسئله بیان کرد: ما در کشورمان دو نوع نویسنده داریم؛ یک دسته نویسندگانی که نمی‌توانند پیرایه‌های سیاسی را از بدنه‌ متن خود دور کنند؛ در نتیجه نظرگاه‌های سیاسی باعث می‌شود متن‌های آن‌ها به دست خواننده نرسد. دسته دیگری از نویسندگان هستند که راه میانه را در پیش گرفته‌اند؛ نه افراط می‌کنند و نه تفریط. این دسته کسانی هستند که می‌خواهند با استفاده از  نمادها و نشانه‌ها حرف‌های خود را در  آثارشان بزنند و آن را به دست مخاطب برسانند. این دسته اغلب نویسندگانی هستند که برآمده از دهه ۴۰ هستند و تجربیات آن‌ها از جوان‌ها خیلی بیش‌تر است.

آرام همچنین گفت: در بحث خودسانسوری نویسندگانی که به جامعه تعهد دارند کارشان سخت‌تر است چون می‌خواهند به جامعه تعهدی داشته باشند که در آن تنگناها و مشکلات زیادی وجود دارد و نویسنده باید از آن‌ها گذر کند. این کار برای نویسنده متعهد کار بسیار سختی است و بر همین مبنا  این دسته از نویسندگان به نماد و نشانه روی می‌آورند.

به گزارش ایسنا، احمد آرام یک مجموعه داستان جدید با نام«جعبه سیاه ماشین تحریر» و رمانی با نام«باغ استخوان‌های نمور» را آماده انتشار دارد. به گفته او، روایت در این رمان با آثار دیگرش متفاوت است و سویه‌های مدرن در پرداخت آن مشهود است. تم این رمان به زندگی اجتماعی امروز مربوط است که در آن سایه تروریسم جهانی هم وارد شده است.

 احمد آرام تا کنون سه رمان و شش مجموعه داستان منتشر کرده است.