در بازار پر شاعر و کم مخاطب؛
کدام شاعران پرفروشند؟/ وقتی پیشتازی با انتشارات است
وضعیت این روزهای بازار نشر نشان می‌دهد که شاعری علاقمندان بسیاری دارد اما ماجرای مخاطبان اندک معضلی است که ناشران را درگیر کرده است.
ایران آرت: معمولا شاعران و ناشران ایرانی بیش از همه از بازار شعر معاصر در ایران گله دارند. نه اینکه اوضاع داستان کوتاه، رمان یا گونه‌های دیگر پررونق باشد اما شاید هیچ قلمرویی مثل شعر معاصر فارسی این قدر با بحران کیفی و مالی رو به رو نباشد. شمار بسیار شاعران، و مخاطبان نادر شعرِ امروز، معمولا ناشران را در موقعیت‌های سختی قرار می‌دهد.
شمس آقاجانی گفت: بازار فروش مجموعه‌های شعر هرگز به لحاظ فروش رونق نداشته است. معمولا این طور بوده که ناشران کمتر میل دارند در این زمینه سرمایه‌گذاری کنند. از طرف دیگر در بخش توزیع و پخش مجموعه‌های شعر هم همیشه ضعف‌های چشمگیری وجود داشته است.
شمس آقاجانی به هنرآنلاین گفت: حتی در گونه‌های دیگر ادبی از جمله آثار داستانی، ما کمتر با این مشکل مواجه هستیم. یعنی بسیاری از مخاطبان آثار مورد علاقه‌شان را در کتاب‌فروشی‌ها تهیه می‌کنند اما از آنجا که هیچ وقت در زمینه شعر پخش خوبی وجود نداشته، مخاطبان این حوزه بیشتر آثار مورد علاقه‌شان را در نمایشگاه کتاب تهران تهیه می‌کنند.
آقاجانی ادامه داد: تعدد مجموعه‌های شعر در بازار، توزیع نامناسب و عدم پذیرش این آثار در کتاب‌فروشی‌ها موجب می‌شود شاعران بیشتر از همیشه روی فروش آثارشان در نمایشگاه کتاب حساب باز کنند. البته این موضوع در مورد شاعران مطرح که معمولا آثارشان فروش می‌رود مصداق ندارد.
او در پاسخ به این سوال که آیا چاپ مجموعه شعرهای شاعران توسط ناشران معتبر، فروش این کتاب‌ها را تضمین می‌کند یا خیر، گفت: ناشرانی که به نوعی در بازار کتاب ایران مطرحند و بعضا کتاب‌فروشی‌های مستقل خودشان را هم دارند به واسطه توزیع و پخش مناسب آثارشان فروش می‌رود. از طرفی خود این موضوع که ناشری در میان ناشران ادبی معتبر باشد، باعث می‌شود کتاب‌های منتشر شده‌اش خوب توزیع بشود.
محمد آزرم می‌گوید: تعداد زیاد کتاب‌هایی که عنوان شعر دارند نتیجه‌ی انباشت نوشته‌هایی است که سال‌ها اجازه چاپ شدن نداشتند یا تصور می‌کردند که ندارند. وقتی فضا بازتر می‌شود یا چنین حسی القا می‌شود، هرکس که فکر می‌کند باید نوشته‌هایش را کتاب کند، لحظه‌ای هم درنگ نمی‌کند. او گفت: فضای تخدیری شبکه‌های اجتماعی و شمارش پسندها هم این وضعیت را تشدید کرده است. گسترش فضای رسانه‌ای و برداشته شدن مرزهای اطلاعاتی با تمام مشقاتی که در کشور دارد، باعث شده، هر نوشته نازل و بنجلی با زیرهم‌نویسی غلط و فقط به خاطر شیوع عامه‌پسندی، شعر تصور شود.
آزرم ادامه داد: شاید در این بین ناشرانی هم باشند که از چنین موجی با هزینه خود افراد، استقبال کنند و تلقی آن‌ها از مخاطب شعر، خریداران کتاب باشد؛ اما معضل اصلی، دخالت سلیقه‌های سیاسی در وضعیت چاپ کتاب‌های شعر و رفتارهای انقباضی – انبساطی با امری است که دولت، همیشه باید نسبت به آن نقش تسهیلگر داشته باشد.
او در پایان گفت: شعر، یک امر کیفی است و سنجیدن آن با معیارهای کمی، فقط آمار است. وقتی تعداد کتاب‌هایی که عنوان شعر دارند مبنای سنجش وضعیت شعر می‌شود و خبری از کیفیت شعر با روش‌های نقادی نیست، شعر در وضعیت تهی است. برای من کیفیت و میزان خلاقیتی که در فرم شعر می‌بینم، تنها معیار سنجش است و از این منظر، تعداد شاعران بسیار کم و تعداد کتاب‌های شعر، بسیار کمتر است.
در آخرین گزارش‌های منتشره کتاب‌هایی از شاعران نشرهای چشمه، نیماژ، فصل پنجم، نگاه و مروارید بیش از همه می‌فروشند. ایبنا هفته گذشته در گزارشی به پرفروش‌ترین کتاب‌های شعر چند کتابفروشی مهم اشاره کرد. در کتابفروشی پردیس کتاب مشهد سه اثر "اسکارلت دهه‌ِی شصت"، اثر سجاد افشاریان از نشر چشمه، "اسمش همین است"، اثر علیرضا آذر از نشر نیماژ و "خودزنی"، اثر امید صباغ‌نو از انتشارات فصل پنجم خوب می‌فروشند. گزیده اشعار احمدرضا احمدی به نام "می‌گویند بیرون از این اتاق برف می‌آید" از نشر نیماژ و گزیده اشعار حسین منزوی به نام "اما تو را، ای عاشق انسان! کسی نشناخت" از نشر نیماژ در صدر پرفروش‌های کتابفروشی فراموشی قرار دارند و در کتابفروشی ثالث سه کتاب از شهیار قنبری به نام‌های "لیونارد شهریار"، "بنویس! ساعت پاکنویس" و "گفتن برای زیبا شدن" که به تازگی از سوی انتشارات نگاه منتشر شده است در صدر فروش قرار دارد و بعد از این‌ها "دستم را باز بگذارید، می‌خواهم بنویسم آغوش" اثر کامران رسول‌زاده.
در کتابفروشی چشمه واقع در خیابان کریمخان زند "اسکارلت دهه‌ِی شصت" اثر سجاد افشاریان و مجموعه شعر برنده جایزه شاملو یعنی "آشویتس خصوصی من" اثر حسن همایون در صدر هستند، و در کتابفروشی مروارید "توگانگی" اثر کامران رسول‌زاده از نشر مروارید و مجموعه کتاب‌های علیرضا آذر و گروس عبدالملکیان در صدر قرار دارند. "دنیای این روزای من..." از روزبه بمانی و "تقدیر" از مونا برزویی نیز از خوش فروش‌ها به حساب می‌آیند.
اما مجموعه شعرهای "افراد" از مهدی اشرفی، "اثر انگشت" از علیرضا آذر، "آواز کرگدن" از لیلا کردبچه، "عطارد" از کاظم بهمنی ، "مرثیه برای درختی که پهلو افتاده است" از غلامرضا بروسان و "کبریت خیس" اثر عباس صفاری پرفروش‌های کتابفروشی نیماژ هستند. و در آخر در کتابفروشی شهر کتاب مرکزی دفتری از جواد مجابی با عنوان "وطن روی کاغذ" در صدر پرفروش‌ها قرار دارد.
