چینی زبانی که الفبا ندارد!/ چند دلیل برای اعطای مدال سخت‌ترین زبان دنیا به چشم بادامی‌ها

عطیه همتی: به گفته همه زبان شناسان «زبان چینی» با اختلاف از سایر رقبا سخت‌ترین زبان دنیاست که تسلط بر آن برای خود چینی‌ها هم تقریبا محال است. اما مگر در این زبان عجیب و غریب چه می‌گذرد؟

ایران آرت: حدود یک میلیارد و ۳۸۰ میلیون نفر در کشور چین زندگی می‌کنند که بخش بسیار زیادی از محصولات موردنیاز مردم جهان را تولید می‌کنند. با اینکه محصولات چینی در همه‌جای جهان همه‌گیر شده‌است و کشورهای مختلف ارتباطات اقتصادی زیادی با تجار این کشور دارند باید بدانید که یادگرفتن این زبان عجیب و غریب تقریبا محال است و هرچقدر هم که برایش تلاش کنید شما با زبانی روبرو هستید که مهم‌ترین شاخصه زبان‌ یعنی «الفبا» را ندارد! به همین سادگی! چینی‌ها می‌توانند باقی زبان‌ها را مثل آب خوردن یاد بگیرند اما کمتر میلی به این کار دارند. کشوری که اخبار آن به واسطه همین زبان عجیب کمتر به بیرون درز می‌کند. اما در این زبان عجیب و غریب چه می‌گذرد؟

زبانی که الفبا ندارد!

زبان چینی بیش از ۸۰هزارکاراکتر دارد که خود چینی‌ها هم همه آن را نمی‌شناسند و به طور روزانه از هزار کاراکتر آن استفاده می‌کنند. کاراکترهای زبان چینی چندین نوع هستند طوری که زبان روز این کشور با زبان سنتی آن تفاوت زیادی دارد و حتی تحصیل کرده‌های زبان چینی نمی‌توانند آن را تشخیص دهند. زبان چینی کاملا نقاشی‌است که تبدیل به خط شده‌است برای همین به زبان «اندیشه نگار» یا «مفهوم‌گرا» نیز شناخته می‌شود. به طور مثال مفهوم « حساب‌کردن» و «شمردن» کاراکتر اولیه‌اش شبیه به زنی است که نشسته و یک سینی جلوی خود دارد و در حال پاک کردن برنج است. در کاراکترهای سنتی به خوبی می‌توانید این نقاشی بودن را ببینید. اما امروزی آنها  تفاوت پیدا کرده‌است. برای مثال اگر کاراکترهای سنتی را ببینید کاملا می فهمید که کدام نماد خوردن است. اگر زبان چینی هم ندانید می‌فهمید که این نماد نماد انسان است. مثلا کاراکتری وجود دارد که بغل هرچیزی بیاید یعنی آب دارد. می‌تواند نشان دهنده آب یا رودخانه یا نوشیدنی باشد. با وجود آنکه عده‌ای خط کشورهای آسیایی را شبیه به هم می‌دانند باید گفت که اصلا اینطور نیست و زبان‌های کره‌ای و ژاپنی دارای الفبای مشخص هستند برای مثال توافق شده که یک کاراکتر حرف B را نشان دهد.

یک کلمه هزار تلفظ

به گزارش مهر، زبان چینی زبان ادای هجاهای مختلف است و ادای کلمات بسیار محل حساسیت است. هجاهای مشترک چندین معنا دارند که باید دقیق و درست ادا شوند. تقریبا هرهجا چندین معنی می‌دهد. مثلا هجای ma اگر با تلفظ یکنواخت گفته شود به معنی «مادر» است و اگر کشیده تلفظ شود به معنی «اسب» می‌شود که یک تلفظ اشتباه می‌تواند افتضاح به بار بیاورد. برای همین یک سری کلماتی که در طول روز بسیار استفاده می‌شوند از زمان تولد کودک روی آن‌ها کار می‌شود تا دقیق و درست در ذهنش حک شود چون تلفظ غلط بسیار اشتباه به وجود می‌آورد. جالب است بدانید هجاها و کلمات چینی برعکس سایر زبان‌ها اغلب به مصوت ختم می‌شوند.

ترجمه همه کلمات حتی اسم شما دوست عزیز

برخلاف فرهنگستان ادب و زبان فارسی که در کشور ما تقریبا هیچ کارایی ندارد و کلمات تولیدی آن موردتوجه قرار نمی‌گیرد؛ چینی‌ها یک فرهنگستان فرهنگ و ادب خیلی قدرتمند دارند که هیچ کلمه‌ای بدون اینکه ازاین فرهنگستان رد شود وارد این کشور نمی‌شود. حتی کلمه «تلفن» که همه دنیا به آن تلفن می‌گویند اما در چین اصلا اینطورنیست. به طور مثال به موبایل می‌گویند: «سونگ کی سونگ» که ترجمه تحت لفظی آن «گیرنده برقی جیبی» است. تقریبا هرچیزی در چین معادل دارد حتی اسامی آدم‌ها را ترجمه می‌کنند. به طور مثال اگر کسی به نام «دیوید» به ایران بیاید ما همان «دیوید» صدایش می‌کنیم بعد فارسی یادش می‌دهیم. اما برای چینی‌ها اینطور نیست. اگر کسی بخواهد مدت طولانی کنار چینی‌ها باشد باید اسمش را تبدیل کند و اسم چینی بگذارد وگرنه ناراحت می‌شوند. یا اینکه یک ویژگی را به طرف مقابل نسبت می‌دهند و آن ویژگی را به چینی صدا می‌کنند و خیلی مواظبند تلفظها را طوری انتخاب کنند که معنی بدی ندهد.

خطی چینی هم خوشنویسی دارد

زبان سنتی چینی با زبان دانشگاهی این کشور بسیار تفاوت دارد به طوری که اگر زبان چینی را دانشگاهی بیاموزید هنگام مواجهه با کاراکترهای زبان سنتی چینی چیزی از آن سر در نمی آورید. چینی ها زمانی که شعر می نویسند از بالا به پایین می نویسند در حالی که نوشتن خودشان از چپ به راست است. کشورهایی مثل چین تایپه همچنان با کاراکترهای چینی سنتی می نویسند. یعنی با اینکه گفتارشان یکسان است اما خط شان متفاوت است. هنرخوشنویسی در چین کنار اوپرا بسیار محبوب است و چینی‌ها برایش احترام زیادی قائل هستند. اگر ایرانیان با قلم نی خوشنویسی می‌کنند چینی‌ها با پرکلاغ خوشنویسی می‌کنند.

دیکشنری نگو بلا بگو

اگر برای پیدا کردن معنی یک لغت در زبان فارسی یا هر زبان دیگری در فرهنگ لغت از طریق چینش و ترتیب حروف الفبا جستجو می‌کنید. به این فکر می‌کنید برای جستجوی کلمه‌ای در زبان چینی که الفبا ندارد باید چه کار کرد؟ چینی‌ها برای کار با دیکشنری زبان چینی باید ترتیب نگارش کلمه را بلد باشند. یعنی بدانند که هرکلمه با چندبار برداشتن قلم از روی کاغذ نوشته می شود. حرکات در زبان چینی ترتیب و مقدم متقاوتی دارند و برای استفاده از دیکشنری ترتیب این حرکات بسیار مهم است. مثلا اگر کلمه ای را خواستید در دیکشنری سرچ کنید باید بدانید که از چند حرکت قلم تشکیل شده است. مثلا ۷ حرکتی ها را بشناسید و بعد رادیکال مشخص را پیدا کنید و بعد از پیدا کردن رادیکال زیر مجموعه اش را ببینید و کلمه موردنظر را پیدا کنید. «رادیکال» یک شکل کاراکتر ثابت است که معنی مشخصی دارد و کلمات نزدیک به آن مفهوم شکل مشابه اما اختلافات جزئی دارند. البته به لطف دیکشنری‌های آنلاین اوضاع کمی روبراه‌تر شده‌است.

چت کردن دو چینی چگونه است؟

با وجود همه این سختی‌ها در زبان چینی فکر کنید دو فرد چینی می‌خواهند باهم چت کنند. چت کردن در این زبان یکی دیگر از پیچیدگی‌ها و دشواریهای مردم چین است. همانطور که ما در گذشته و قبل از ورود زبان فارسی به تلفن‌های همراه حرفهایمان را فینگلیش تایپ می‌کردیم. چینی‌ها هم چیزی معادل همین فینگلیش در فرهنگ خود دارند که به آن «پینگین» می‌گویند. برای مثال چینی ها برای چت ابتدا تلفظ کلمه را به صورت انگلیسی می نویسند. مثلا «xix» که «سیه سیه» خوانده می‌شود. بعد کامپیوتر یا صفحه موبایل هر تعداد کلمه‌ای که تلفظش این است را نشان می‌دهد. اما چون تُن صدا نشان دادنی نیست. یک سری کاراکتر جدید را به شما نشان می دهد که باید بین آن انتخاب کنید. البته حتما باید کاراکتر کلمه موردنظر را بشناسید.

باد گلو نشانه احترام به دستپخت شماست

علاوه بر زبان چینی فرهنگ چینی هم تفاوت های بسیار زیادی با سایر فرهنگ ها دارد که بسیار عجیب به نظر می رسد به طور مثال  در فرهنگ غذایی چینی‌ها مثلی وجود دارد که می گوید:« چینی ها هرچیزی که چهارتا پا دارد را می‌خورند به جز میز و هرچیزی که پرواز می‌کند را می‌خورند به جز هواپیما» یعنی هیچ حد و مرز و چارچوبی ندارد که می‌گویند این موضوع دلایل فرهنگی دارد. چون چین سالهای زیادی با امپراطوری‌های مختلف جنگ داشته و از لحاظ تامین موادغذایی به مشکل می‌خورده برای همین همه چیز را می‌خوردند.

چینی‌ها فوق العاده با سروصدا غذا می‌خورند و این را نوعی احترام به میزبان می دانند و معتقدند که با سروصدا غذا خوردن نوعی احترام و تشکر از میزبان است. حتی کار به جاهای باریک هم می‌رسد چینی‌ها بادگلو بعد از غذا را یک نوع تشکر عملی تلقی می‌کنند. چیزی به معنی دست شما دردنکند و خیلی زحمت کشیدید و خیلی خوشمزه بود! همچنین چینی‌ها خیلی راحت در بشقاب هم دست می‌برند یعنی اگر غذایی را از بشقاب شما خوششان بیاید خیلی راحت دست دراز می‌کنند و آن را بر می‌دارند.

کشوری که مردان از زنان حساب می برند

در چین برعکس تمام فرهنگ های دنیا مردان از زنان حساب می برند. دادگاههای خانواده در چین پر از شکایت مردانی است که از زنان شان به خاطر کتک خوردن از آنها شکایت کرده اند. حتی این موضوع در زبان ادبیاتشان هم وجود دارد. مثلا برای آموزش فعل «ترسیدن» یا «کتک زدن» جمله های پیشنهادی که به بچه ها می دهند تا جای خالی را پرکنند شبیه این جملات است:«بابا از مامان می ترسد.»،«مامان بابا را کتک زد.» حتی در داستان کوتاه های آموزشی چینی که برای آموزش زبان این کشور است هم این موضوع دیده می شود.