مشکل برای برادران لیلا سعید روستایی با یک قانون زیر خاکی/ بازگشت به دهه ۶۰ ممکن است؟

هفتاد و پنجمین فستیوال کن در حالی فردا شروع می شود که ممکن است برای دو فیلم ایرانی حاضر در این رویداد جهانی ، برادران لیلا و تصور مشکل اکران داخلی پیش است!! فیلم برادران لیلا به کارگردانی سعید روستایی به‌عنوان نماینده سینمای ایران در میان 18فیلم بخش رقابتی این دوره از جشنواره کن حضور دارد. این فیلم قرار است روز 26مه (5خرداد) در ساعت 14:15در سالن آنیس واردا برای نخستین‌بار نمایش داده شود. برادران لیلا بار دوم روز 27مه (6خرداد) در ساعت 17:30در سالن آئورا و برای بار سوم روز 28مه (7خرداد) در ساعت 15در سالن آیمکس جشنواره بر پرده سینما نمایش داده شود. ‌

ایران آرت: شهاب مهدوی در همشهری نوشت: درحالی‌که فیلم‌های «برادران لیلا» و «تصور» به‌عنوان نمایندگان سینمای ایران در جشنواره کن امسال حضور دارند، رئیس سازمان سینمایی بر لزوم داشتن پروانه نمایش برای شرکت در جشنواره‌های جهانی تأکید کرد.

برادران لیلا و تصور بدون دریافت پروانه نمایش راهی کن شده‌اند. نکته اینجاست که قانونی برای لزوم دریافت پروانه نمایش داخلی جهت حضور در محافل جهانی وجود داشته، ولی در سال‌های اخیر این آیین‌نامه چندان جدی گرفته نمی‌شده است‌.

در واقع سال‌هاست که این الزام قانونی مسکوت مانده بود. حالا محمد خزاعی از لزوم اجرایی شدن این ماده قانونی خبر داده است.

قاعدتاً در مورد برادران لیلا و تصور که در روزهای آتی در جشنواره کن به نمایش درخواهند آمد، محدودیتی نمی‌شود اعمال کرد؛ فقط ممکن است این فیلم‌ها برای دریافت پروانه نمایش دچار مشکل شوند.

نکته دیگر واکنش دیرهنگام سازمان سینمایی است؛ واکنشی که اگر زودتر رخ می‌داد شاید حضور برادران لیلا و تصور در کن با چالش‌هایی مواجه می‌شد، به‌خصوص برادران لیلا که یکی از پرهزینه‌ترین فیلم‌های سال‌های اخیر است و برای سازندگانش نگاه به داخل همان قدر اهمیت دارد که حضور در محافل جهانی.

آیین‌نامه‌ای که فراموش شده بود

اما آنچه خزاعی گفت تأکیدی بر آیین‌نامه‌ای مغفول مانده در این سال‌ها بود: «بنابر نص صریح آیین‌نامه و دستورالعمل نمایش فیلم، هرگونه حضور و نمایش فیلم سینمایی در مجامع و جشنواره‌های خارجی مستلزم اخذ پروانه نمایش است.»
خزاعی با بیان این مطلب افزود: «حضور بین‌المللی سینمای ایران قطعا، یکی از ارکان مهم پیکره سینمای ملی ماست که در سپهر سیاستگذاری مدیریت سینمای کشور جایگاه ویژه‌ای دارد. برای این مهم به‌زودی آیین‌نامه روشن و شفافی به‌عنوان راهبرد بین‌المللی سازمان سینمایی تدوین و اعلام می‌شود.» وی ادامه داد:« آنچه در مورد حضور فیلم‌های بخش خصوصی در جشنواره‌های جهانی مهم است رعایت آیین‌نامه‌های قانونی و دستورالعمل‌های اجرایی است که متأسفانه، در سال‌هایی در مقام اجرا و نظارت دچار مسامحه و سهل‌انگاری شده است.»
به‌گفته رئیس سازمان سینمایی، قطعا بنا به نص صریح آیین‌نامه و دستورالعمل نمایش فیلم هرگونه حضور و نمایش فیلم سینمایی در مجامع و جشنواره‌های خارجی مستلزم اخذ پروانه نمایش است و قانون بر این امر صراحت دارد و قطعا، تخلف تهیه‌کنندگان در این زمینه، موجب خدشه در صدور پروانه نمایش، اکران و تولیدات بعدی کارگردان و تهیه‌کننده خواهد شد. رئیس سازمان سینمایی بر لزوم هماهنگی با دولت برای حضور در محافل جهانی تأکید کرد: «شایسته است تهیه‌کنندگان درصورت ارائه و تمایل برای شرکت در جشنواره‌ها، بازارهای فیلم و سایر عرصه‌های بین‌المللی با معاونت نظارت سازمان سینمایی هماهنگی‌های لازم را به‌عمل آورند تا درصورت پذیرفته شدن فیلم‌ها در جشنواره‌ها نسبت به بازبینی و صدور پروانه نمایش به‌موقع برای تسهیل در حضورهای بین‌المللی اقدام شود.»

حضور در فستیوال جهانی غیبت در اکران داخلی 

در سینمای ایران بخشی به‌عنوان سینمای جشنواره‌ای وجود دارد که اکران داخلی اساسا مسئله‌اش نیست؛ فیلم‌هایی که سازندگانشان از همان مرحله تولید یا قید نمایش در ایران را می‌زنند یا فاقد جذابیت‌های لازم برای اکران عمومی هستند. پدیده آشنای سینمای ایران در این سال‌ها تولید فیلم‌هایی است که به جشنواره‌های خارجی می‌روند بدون اینکه در داخل به نمایش درآیند؛ موضوعی که رئیس سازمان سینمایی به آن انتقاد دارد: «اینکه فیلمی در جشنواره‌ای نمایش داده شود و امکان حضور در اکران داخلی، چه در سینماها و چه در نمایش خانگی و سایر ساحت‌های نمایشی را نیابد، پدیده خوشایندی نیست؛ از این رو، ضروری است برای پرهیز از این امر سازندگان آثار نسبت به پایبندی به قانون و رعایت آن دقت کنند.»

بازگشت به گذشته امکان‌پذیر است؟
در دهه ۶۰ متولی اصلی حضور فیلم‌های ایرانی در جشنواره‌های جهانی بخش بین‌الملل فارابی بود. شکل‌گیری «سینمای نوین ایران» به‌عنوان یکی از برنامه‌های مدیریت وقت فارابی، با حضور پررنگ دولت امکان‌پذیر شد. سال‌هایی که کوشیده می‌شد تصویر تازه‌ای از سینمای ایران که پس از انقلاب تحولات گسترده‌ای را پشت سر گذاشته بود، ارائه شود. درواقع سینمای جشنواره‌ای ایران در دهه 60 با حضور پررنگ وزارت ارشاد و در راستای سیاست سینمای هدایتی، حمایتی شکل گرفت. در آن سال‌ها اساسا امکان حضور در جشنواره بدون تأیید ارشاد امکان‌پذیر نبود. از دهه 70هم به بعد، به مرور پای پخش‌کننده‌های بخش خصوصی هم به میدان باز شد؛ ضمن اینکه به مرور و با گذر از دوران آنالوگ و ورود به عرصه دیجیتال، فرستادن فیلم به خارج هم بسیار آسان شد. در سال‌های بعد بخشی از سینمای جشنواره‌ای ایران، خرج خودش را از اکران داخلی جدا کرد. می‌توان فهرستی طولانی از فیلم‌هایی تهیه کرد که هیچ‌کدامشان در ایران اکران عمومی نشدند، ولی در جشنواره‌های خارجی به نمایش درآمدند و حتی جایزه هم گرفتند؛ اتفاقی که در دهه ۶۰ امکان‌پذیر نبود. باید دید در آیین‌نامه‌ای که خزاعی از تدوینش خبر داده چه نکاتی ذکر شده و آیا قرار است شاهد تکرار تاریخ باشیم یا راهبرد بین‌المللی سازمان سینمایی، آغازی است برای ورود به مسیری تازه؟

پایان گزارش همشهری.