چهره‌هایی که به کن اعتبار بخشیدند/ روایتی از اسپیلبرگ تا رابرت دنیرو
جشنواره فیلم کن که به عنوان مهم‌ترین جشنواره سینمایی جهان شناخته می‌شود، از سال ۱۹۴۶ تاکنون میزبان چهره‌های سرشناسی در رأس هیات داوران خود بوده است؛ سینماگرانی که با حضورشان هم به کارنامه هنری خود اعتبار بخشیدند و هم به جشنواره.
ایران آرت، ایسنا نوشت: مسئولان برگزاری هفتاد و سومین جشنواره فیلم کن به تازگی "اسپایک لی" ـ کارگردان آمریکایی ـ را به عنوان رییس داوران بخش رقابتی این جشنواره در سال ۲۰۲۰ انتخاب کردند تا در طول بیش از هفت دهه برگزاری این رویداد سینمایی برای اولین بار یک سینماگر سیاه‌پوست رییس داورن این جشنواره مهم سینمای جهان باشد.
به بهانه انتخاب"اسپایک لی" در راس داوران جشنواره کن ۲۰۲۰ نگاهی خواهیم داشت به چهره‌هایی که از دهه ۹۰ تا به امروز مسئولیت ریاست داوران رقابتی این رویداد سینمایی را برعهده داشتند:
۲۰۱۹؛ سال گذشته "الخاندرو گونزالز ایناریتو" کارگردان مطرح مکزیکی رئیس هیات داوران جشنواره کن بود. این کارگردان سرشناس سابقه طولانی در کن دارد و اولین‌بار در سال ۲۰۰۰ میلادی با فیلم "عشق سگی" در این رویداد سینمایی حضور یافت و جایزه بزرگ هیأت داوران این جشنواره را کسب کرد. "ایناریتو" در سال ۲۰۰۶ نیز با فیلم "بابل" جایزه کارگردانی کن را به خود اختصاص داد. این کارگردان مکزیکی در سال ۲۰۱۰ بار دیگر با فیلم تحسین‌شده "زیبا" با بازی "خاویر باردم" قدم به جشنواره کن گذاشت و این فیلم جایزه بهترین بازیگر مرد کن را کسب کرد.
۲۰۱۸؛ "کیت بلانشت" بازیگر برنده اسکار هالیوودی به عنوان هشتمین سینماگر زن ریاست داوران کن را بر عهده گرفت. "اولیویا دی هاویلند" هنرپیشه بریتانیایی ـ آمریکایی برنده اسکار اولین زنی است که در تاریخ جشنواره کن و در سال ۱۹۶۶ در رأس هیات داوران رقابتی این رویداد سینمایی قرار گرفت و در سال‌های پس از آن نیز "سوفیا لورن" (۱۹۶۶)، "اینگرید برگمن" (۱۹۷۳)، "ژان مورو" (۱۹۷۵) و (۱۹۹۵)، "ایزابل آجانی" (۱۹۹۷)، "لیو اولمان" (۲۰۰۱) و "جین کمپیون" (۲۰۱۴) دیگر سینماگران زنی بودند که پیش از این به عنوان رییس هیات داوران جشنواره کن انتخاب شده‌اند.
۲۰۱۷؛ "پدرو آلمودوار" اسپانیایی در رأس هیات داوران رقابتی هفتادومین جشنواره کن حضور داشت. او که یکی از چهره‌های محبوب کن است، تاکنون شش بار با فیلم‌های "همه چیز درباره مادرم"، "بازگشت"، "آغوش‌های گسسته"، "پوستی که در آن زندگی می‌کنیم"، "جولیتا" و "درد و شکوه" در بخش رقابتی جشنواره حضور داشته است. "آلمودوار" در سال ۲۰۰۴ نیز با فیلم "تربیت بد" افتتاح‌گر جشنواره کن بود.
۲۰۱۶؛ "جرج میلر" استرالیایی که سال گذشته فیلم "مکس دیوانه: جاده خشم" را در کن رونمایی کرد، در سال ۲۰۱۶ رئیس داوران کن بود؛ در سالی که فیلم "فروشنده" فرهادی یکی از نامزدهای نخل طلا بود، هیات داوران دو جایزه بهترین فیلمنامه و بهترین بازیگر مرد (شهاب حسینی) را به این فیلم اختصاص دادند. نخل طلای کن ۲۰۱۶ هم به فیلم انگلیسی "من، دنیل بلیک" به کارگردانی "کن لوچ" رسید.
۲۰۱۵؛ برگزارکنندگان شصت‌وهشتمین جشنواره فیلم کن ریاست هیات داوران معتبرترین فستیوال سینمایی جهان را برای نخستین‌بار به دو نفر اعطا کردند؛ جوئل و اتان کوئن، کارگردانان سرشناس هالیوود. برادران کوئن با دومین فیلم خود "بزرگ کردن آریزونا" در سال ۱۹۸۷ اولین تجربه حضور خود در کن را پشت سر گذاشتند. این دو تاکنون ۹ اثر را در رقابت‌های این جشنواره بین‌المللی شرکت داده‌اند. در سال ۱۹۹۱ یک نخل طلا (بارتون فینک)، سال ۱۹۹۶ و ۲۰۰۱ دو جایزه بهترین کارگردانی و در سال ۲۰۱۳ جایزه بزرگ جشنواره فیلم کن را از آن خود کرده‌اند.
۲۰۱۴؛ "جین کمپیون" کارگردان صاحب‌نام که در تمام ادوار برگزاری جشنواره کن، تنها کارگردان زن برنده نخل طلا محسوب می‌شود، سال گذشته و در دوره شصت‌وهفتم بر مسند هیات داوران بخش رقابتی کن نشست. وی در سال ۱۹۹۲ با فیلم تحسین‌شده "پیانو" موفق به دریافت این جایزه شد و در میان چهار کارگردان زنی قرار دارد که تاکنون توانسته‌اند نامزد اسکار کارگردانی شوند.
۲۰۱۳؛ مسوولان برگزاری جشنواره کن در حالی "استیون اسپیلبرگ"، کارگردان سرشناس هالیوود را به عنوان ریاست هیات داوران شصت و ششمین دوره این رویداد سینمایی انتخاب کردند که وی با وجود کارنامه کاری فوق‌العاده، در جشنواره کن سابقه درخشانی نداشت و تنها حضورش به سال ۱۹۷۴ با فیلم "شوگرلند اکسپرس" بازمی‌گردد که نامزد نخل طلا بود و توانست مشترکا جایزه بهترین فیلمنامه را به دست آورد.
۲۰۱۲؛ در شصت‌وپنجمین دوره جشنواره کن "نانی مورتی"، کارگردان سرشناس ایتالیایی بر منصب ریاست هیات داوران نشست. این کارگردان باسابقه ایتالیایی حضور چشمگیری در کن داشته؛ به گونه‌ای که شش‌بار در بخش رقابتی نامزد نخل طلا بوده و یک‌بار این جایزه را با فیلم "اتاق پسر" در سال ۲۰۰۱ همراه با جایزه فیپرشی از آن خود کرد. از دیگر افتخارات این کارگردان در کن می‌توان به جایزه بهترین کارگردانی و جایزه کالسکه طلایی سال ۲۰۰۴ اشاره کرد. در این دوره "هانکه" برای فیلم "عشق" نخل طلا را گرفت.
۲۰۱۱؛ "رابرت دنیرو"، بازیگر سرشناس و پرافتخار هالیوودی در این سال رییس هیات داوران کن بود. وی سابقه چندانی در جشنواره کن نداشت و یک‌بار با فیلم "راننده تاکسی" در بخش رقابتی حضور داشت. در سالی که دنیرو به عنوان یک چهره سرشناس و مطرح بر مسند ریاست هیات داوران کن نشست، "درخت زندگی" ساخته "ترنس مالیک" نخل طلا را به دست آورد.
۲۰۱۰؛ این‌بار نوبت "تیم برتون"، دیگر کارگردان سرشناس هالیوود بود تا در شصت‌وسومین دوره کن رییس هیات داوران شود. در کارنامه سینمایی این کارگردان تنها یک حضور در بخش رقابتی با فیلم "اد وود" دیده می‌شود. "عمو بونمی که می‌تونه خاطرات زندگی گذشته‌اش را به یاد بیاره" از تایلند بهترین فیلم بخش رقابتی معرفی شد.
۲۰۰۹؛ "ایزابل هوپر"، بازیگر سرشناس فرانسوی که دو بار در سال‌های ۱۹۷۸ و ۲۰۰۱ برای فیلم‌های "ویولت" و "معلم پیانو" بهترین بازیگر کن شد، رییس هیات داوران جشنواره کن بود که در پایان فیلم "ربان سفید" ساخته میشل هانکه را به عنوان برنده نخل طلا اعلام کرد.
۲۰۰۸؛ "شون پن"، بازیگر و کارگردان هالیوودی در حالی ریاست هیات داوران را برعهده داشت که در سال ۱۹۹۷ با فیلم "او بسیار دوست داشتنی است" جایزه بهترین بازیگر مرد را از آن خود کرد و در سال ۲۰۰۱ نیز با فیلم "پیمان" نامزد نخل طلا شد. در این سال فیلم "کلاس" ساخته "لاورنت کانته" نخل طلا را کسب کرد.
۲۰۰۷؛ "استفن فریرز" که سابقه دو نامزدی نخل طلا در سال‌های ۱۹۸۷ و ۱۹۹۶ را داشت، رییس هیات داوران کن شد. فیلم "۴ ماه، ۳ هفته و دو روز" ساخته "کریستین مونیگو" نخل طلا را به دست آورد.
۲۰۰۶؛ در پنجاه‌ونهمین دوره جشنواره کن "وونگ کار وای"، کارگردان موج نو سینمای هنگ‌کنگ با چهار نامزدی نخل طلا، رییس هیات داوران معرفی شد. وی یک جایزه بهترین کارگردانی کن را با فیلم "خوشبخت کنار هم" در کارنامه سینمایی دارد. در این سال فیلم تحسین‌شده "بادی که به مرغزار می‌وزد" به کارگردانی "کن لوچ" موفق به کسب نخل طلا شد.
۲۰۰۵؛ "امیر کوستوریتسا" به عنوان یکی از برترین و پرافتخارترین چهره‌های تمام ادوار جشنواره کن رییس تیم داوری بخش رقابتی شد. این کارگردان صربستانی در سال ۱۹۸۵ با فیلم "وقتی پدر برای کار و کاسبی رفته بود" و در سال ۱۹۹۵ با فیلم "زیرزمین" دو جایزه نخل طلا را گرفت. وی سه بار دیگر نیز نامزد نخل طلا شد و یک جایزه بهترین کارگردانی (عصر کولی‌ها) و یک جایزه فیپرشی را نیز کسب کرده است. در این سال فیلم "بچه" ساخته برادران داردن بهترین فیلم معرفی شد.
۲۰۰۴؛ "کوئنتین تارانتینو"، کارگردان موفق هالیوود در پنجاه‌وهفتمین دوره کن رییس هیات داوران بود. وی در سال ۱۹۹۴ با فیلم "داستان عامه‌پسند" نخل طلا گرفت و به اوج شهرت رسید. وی دوبار پس از آن نیز با فیلم‌های "ضدمرگ" و "حرامزاده‌های لعنتی" نامزد نخل طلا بود. در این سال نخل طلا به فیلم "فارنهایت ۹/۱۱" ساخته مایکل مور رسید.
۲۰۰۳؛ "پاتریس شرو"، بازیگر و کارگردان فرانسوی که سه‌بار سابقه حضور در بخش رقابتی را داشت، در سال ۱۹۹۴ با فیلم "ملکه ماروت" جایزه هیات داوران را گرفت. فیلم "فیل" ساخته‌ی معروف "گاس ون سنت" در این سال نخل طلا را گرفت.
۲۰۰۲؛ "دیوید لینچ"، کارگردان سرشناس آمریکایی رییس هیات داوران بود. لینچ که با فیلم "در قلب وحشی" در سال ۱۹۹۰ نخل طلای کن را کسب کرد، سه‌بار دیگر با فیلم‌های "جاده مالهند" (جایزه بهترین کارگردانی) ، "داستان استریت" و "توئین پیکس: با من بر آتش برو" نامزد نخل طلا بوده است. در این سال فیلم "پیانیست" ساخته رومن پولانسکی جایزه بهترین فیلم را گرفت.
۲۰۰۱؛ این‌بار ریاست هیات داوران کن به یک بازیگر و کارگردان زن رسید؛ "لیو اولمن"، سینماگر نروژی و بازیگر مورد علاقه "اینگمار برگمن" در راس تیم داوری کن قرار گرفت. وی با فیلم "بی‌ایمان" در سال ۲۰۰۰ نامزد نخل طلا بود. در این سال فیلم "اتاق پسر" ساخته "نانی مورتی" بهترین فیلم جشنواره شد.
۲۰۰۰؛ "لوک بسون"، کارگردان سرشناس فرانسوی در حالی در این سال رییس هیات داوران شد که در کارنامه سینمایی‌اش حضور چشمگیری در جشنواره کن دیده نمی‌شود. "لارس فون تریر" با فیلم "رقصنده در تاریکی" نخل طلا را گرفت.
۱۹۹۹؛ در این سال "دیوید کراننبرگ"، کارگردان سرشناس کانادایی در جشنواره کن رییس هیات داوران شد. وی چهار نامزدی نخل طلا، کسب یک کالسکه طلایی و یک جایزه ویژه هیات داوران را در افتخارات خود دارد. "رزتا" ساخته برادران داردن نخل طلای کن را به دست آورد.
۱۹۹۸؛ "مارتین اسکورسیزی"، از سرشناس‌ترین و بزرگترین کارگردانان معاصر سینمای جهان در این سال رییس هیات داوران جشنواره کن بود. وی در سال ۱۹۷۶ با فیلم "راننده تاکسی" موفق به کسب نخل طلا شد و سه‌بار دیگر نیز در بخش رقابتی حضور داشت. فیلم "پس از ساعت‌ها" جایزه بهترین کارگردانی کن را برای او به ارمغان آورد. فیلم "ابدیت و یک روز" ساخته "تئو آنجلوپلوس" جایزه نخل طلا را از آن خود کرد.
۱۹۹۷؛ "ایزابل یاسمین آجانی"، بازیگر فرانسوی و برنده چهار جایزه بازیگری سزار، گرچه حضور پررنگی در جشواره کن نداشته، اما به عنوان رییس هیات داوران جشنواره انتخاب شد. در این سال فیلم "طعم گیلاس" ساخته عباس کیارستمی و "مارماهی" ساخته "شوهی ایمامورا" مشترکا نخل طلا را کسب کردند.
۱۹۹۶؛ "فرانسیس فورد کاپولا"، کارگردان صاحب‌نام هالیوود و خالق "پدرخوانده" ریاست هیات داوران کن را در این سال عهده‌دار بود. وی دو جایزه نخل طلا با فیلم‌های "اینک آخرالزمان" (۱۹۷۹) و "مکالمه" (۱۹۷۴)، یک جایزه فیپرشی و یک جایزه کلیسای معنوی را در کارنامه سینمایی خود دارد. در این سال جایزه نخل طلا به فیلم "رازها و دروغ‌ها" ساخته "مایک لی" رسید.
۱۹۹۵؛ "ژان مورو"، هنرپیشه، خواننده و کارگردان فرانسوی هدایت هیات داوران کن را در این سال برعهده داشت. این سینماگر فرانسوی در سال ۱۹۶۰ با فیلم "هفت روز، هفت شب" جایزه بهترین بازیگر زن را از آن خود کرد. فیلم "زیرزمین" ساخته "امیر کوستوریتسا" موفق به دریافت نخل طلای کن شد.
۱۹۹۴؛ چهل‌وهفتمین دوره جشنواره کن با ریاست "کلینت ایست‌وود"، کارگردان و بازیگر مشهور آمریکایی در هیات داوران همراه بود. وی با یک نخل طلا برای "رودخانه مرموز" (۲۰۰۳) و چهار حضور در بخش رقابتی و یک نخل طلای افتخاری کارنامه درخشانی در جشنواره کن دارد. در این سال فیلم "داستان عامه‌پسند" ساخته "کوئنتین تارانتینو" جایزه بهترین فیلم را کسب کرد.
۱۹۹۳؛ "لوئیس مال"، کارگردان سرشناس سینمای فرانسه که نخل طلای کن را با فیلم "دنیای خاموش" در سال ۱۹۵۶ کسب کرد، رییس هیات داوران معرفی شد. از دیگر افتخارات او در کن می‌توان به سه نامزدی نخل طلا با فیلم‌های "کودک زیبا"(۱۹۷۸)، "زمزمه قلب"(۱۹۷۱) و "کلکته"(۱۹۶۹) اشاره کرد. جایزه نخل طلا مشترکا به "وداع با محبوبم" ساخته "چن کایگه" و "پیانو" ساخته "جین کمپیون" اعطا شد. "عباس کیارستمی"، کارگردان سرشناس ایرانی یکی از اعضای هیات داوران بود.
۱۹۹۲؛ "ژرار دپاردیو"، بازیگر مشهور فرانسوی که اخیرا تابعیت روس گرفته در این سال رییس هیات داوران کن شد؛ در حالی که دو سال پیش از آن برای فیلم "سیرانو دوبرژاک" جایزه بهترین بازیگر مرد را از کن گرفته بود. فیلم "بهترین نیات" ساخته "بیل آگوست" جایزه نخل طلا را دریافت کرد.
۱۹۹۱؛ "رومن پولانسکی"، کارگردان، نویسنده و بازیگر سرشناس هالیوود در سال ۱۹۹۱ بر مسند ریاست داوران کن نشست. وی در سال ۲۰۰۲ موفق به کسب نخل طلا با فیلم "پیانیست" شد، در حالی که پیش از آن نیز با فیلم "مستاجر" در سال ۱۹۷۶ در بخش رقابتی حضور داشت. فیلم "بارتون فینک" ساخته "برادران کوئن" نخل طلای این سال را کسب کرد.
۱۹۹۰؛ در این سال نوبت به چهره سرشناس سینمای ایتالیا "برناردو برتولوچی" رسید تا ریاست هیات داوران کن را به عهده بگیرد. این کارگردان سرشناس دو نامزدی نخل طلا با فیلم‌های "زیبایی ربوده شده" (۱۹۹۶) و "تراژدی یک مرد مضحک" (۱۹۸۱) کسب کرده و یک جایزه نخل طلای افتخاری را نیز دریافت کرد. در این سال فیلم "در قلب وحشی" ساخته "دیوید لینچ" موفق به دریافت نخل طلای کن شد.
عباس کیارستمی کارگردان سرشناس ایرانی در سال ۱۹۹۳ و لیلا حاتمی در سال ۲۰۱۴ سینماگران ایرانی هستند که تاکنون در میان اعضای هیات داوران بخش رقابتی جشنواره کن حضور داشته‌اند.
کیارستمی سال ۲۰۱۴ ریاست هیات داوران بخش فیلم کوتاه و سینه‌فونداسیون کن را بر عهده داشت.
