"قصر شیرین" هم به "خانه پدری" پیوست/ ادامه روند قاچاق فیلم/ صباغ زاده: عده‌ای به حرام خوری عادت دارند!
فیلم "قصر شیرین" ساخته میرکریمی هم روی اینترنت قرار گرفت.
ایران آرت، در فاصله دو روز نسخه غیرقانونی اما باکیفیت دو فیلم مهم سینما (قصر شیرین و خانه پدری) در فضای مجازی و اینترنت منتشرشده. فارغ از اینکه قاچاق محصولات هنری از ابتدای امسال به مشکل اساسی در سینما بدل شده و موجبات نگرانی صاحبان فیلم را رقم‌زده، اما این پرسش در ذهن شکل می‌گیرد که چرا نسبت به چنین ناهنجاری بزرگی در سینما واکنش جدی صورت نمی‌گیرد؟ چرا دستگاه‌های متولی نسبت به تاراج سرمایه‌های اهالی سینما منفعلانه برخورد می‌کنند؟
"اگر از ابتدای سال که نسخه غیرقانونی فیلم "متری شیش و نیم" منتشر شد و به راحتی در دسترس همگان قرار گرفت، مسوولان سینما شدت عمل نشان می‌دادند و مساله را جدی می‌گرفتند طبیعتا ما امروز با قاچاق فیلم‌های آقای میرکریمی (قصر شیرین) و عیاری (خانه پدری) مواجه نبودیم." این جملات بخشی از صحبت‌های دردناک غلامرضا موسوی عضو هیات رییسه شورای عالی تهیه‌کنندگان است که نظرش را درباره انتشار غیرقانونی نسخه باکیفیت فیلم‌های سینمایی که این روزها به وفور در فضای اینترنت و مجازی دیده می‌شود با ما درمیان گذاشته است. یا مهدی صباغ‌زاده می‌گوید: "قاچاق فیلم‌های فرهنگی معضلی است که اگر قاطعانه با آن برخورد نشود چه‌بسا به مساله عادی میان اخلالگران و سودجویان تبدیل شود برای اینکه آنها به حرام‌خوری عادت کرده‌اند."
در پی به وجود آمدن چنین مشکلی بر آن شدیم موضوع را با خود اهالی سینما درمیان بگذاریم و علت انتشار نسخه‌های غیرقانونی و پیامدهای آن را از خود آنها جویا شویم که در ادامه می‌خوانید:
وقتی برخورد قاطع با متخلفین صورت نمی‌گیرد
سیدجمال ساداتیان تهیه‌کننده فیلم متری شیش و نیم که خود او امسال با معضل قاچاق فیلم دست به گریبان بوده، می‌گوید: "از چند طریق فیلم‌ها مورد سرقت قرار می‌گیرند. اگر فیلم باکیفیت پایین منتشر شود، نشان‌دهنده این است که از پرده سینما فیلمبرداری شده که این مساله سهل‌انگاری مدیران اجرایی سینما را نشان می‌دهد. بعضی وقت‌ها هم فیلم یا از خود وزارت ارشاد به بیرون درز پیدا می‌کند یا عوامل فیلم نتوانسته‌اند از فیلم صیانت کنند که همین موضوع باعث انتشار غیرقانونی فیلم شده است."
به گزارش کندو نیوز، از نظر این تهیه‌کننده تا وقتی قانون مدونی برای برخورد با متخلفین توزیع فیلم‌های قاچاق وجود نداشته باشد و مسوولان با این افراد برخورد قاطع نکنند، قاچاقچیان هم بی‌هیچ هراسی به کارهای خلاف خود ادامه داده چه بسا تشویق هم می‌شوند که کارشان را ادامه دهند."
ساداتیان در ادامه صحبت خود خطاب به کارگردانان و تهیه‌کنندگان سینما گفت که تحت هیچ شرایطی نسخه کامل فیلم را دراختیار دوستان و آشنایان خود قرار ندهند، چراکه همین موضوع به ظاهر کوچک و بی‌اهمیت ناخودآگاه باعث دست به دست شدن فیلم و انتشار آن می‌شود.
به زودی اعتراض می‌کنیم
غلامرضا موسوی رییس انجمن تهیه‌کنندگان مستقل و عضو هیات‌رییسه شورای عالی تهیه‌کنندگان معتقد است، سینمای ایران این روزها با معضلات و مشکلات عدیده‌ای دست و پنجه نرم می‌کند که همین مساله باعث شده امنیت شغلی اهالی سینما به خطر بیفتد: "بعد از مصایب و نگرانی‌هایی که حول اکران فیلم‌های خانه پدری و مطرب از سرگذراندیم، یکی از اتفاقات شبهه‌برانگیز این روزهای سینما، سرقت فیلم‌های سینمایی است که این‌چنین ناهنجاری باعث سوال سینماگران شده که چرا برای چنین سرقت‌ها و دزدی‌هایی که در سینما انجام می‌دهند، هیچ عکس‌العمل جدی بروز داده نمی‌شود."
موسوی برای روشن شدن بیشتر ذهن مثالی می‌زند: "جای تعجب است در شرایطی که اگر یک فیلم غیرمتعارف در فضای سیاسی کشور منتشر شود به یک روز طول نمی‌کشد که شخصی که فیلم را منتشر کرده، کت بسته تحویل پلیس داده می‌شود اما وضعیت سینما فرق می‌کند و فیلم‌های سینمای ایران به راحتی و مثل آب خوردن جلوی چشمان همه ما به حراج گذاشته می‌شود اما کسی نیست جلوی آن را بگیرد؟"
به اعتقاد این تهیه‌کننده عده‌ای از این طریق می‌خواهند اقتصاد سینمای ایران را آسیب‌پذیر کنند و باید برای چنین مشکلی فکر اساسی کرد: "من و همکارانم از قوه قضاییه و نیروی انتظامی انتظار داریم به همان‌گونه که در مورد مسائل دیگر با شدت عمل برخورد می‌کنند در این زمینه هم ورود کرده و جلوی به تاراج رفتن سرمایه‌های سینما را بگیرند و جویا شوند که چگونه چنین اتفاق‌هایی در سینمای ایران می‌افتد."
او در ادامه صحبتش می‌گوید: "اگر در ابتدای سال که فیلم "متری شیش و نیم" دچار سرقت شد و به راحتی در دسترس قرار گرفت، شدت عمل نشان داده می‌شد و مساله جدی گرفته می‌شد و مسوولان به این مورد جدی‌تر ورود می‌کردند، طبیعتا ما امروز با قاچاق فیلم‌های آقایان میرکریمی (قصر شیرین) و عیاری (خانه پدری) مواجه نبودیم.
طبیعتا در چنین شرایطی که امنیت بازگشت سرمایه در میان اهالی سینما و سرمایه‌گذاران ازبین برود نگرانی‌ها هم افزایش پیدا می‌کند که غلامرضا موسوی هم از این قاعده مستثنا نیست: "من نگرانم که دست‌هایی در کار باشد که سودشان در نابودی سینمای ایران خلاصه شود. من از مسوولان مربوطه می‌خواهم با دقت به این موضوع نگاه کرده و آن را مورد بررسی قرار دهند."
رییس انجمن تهیه‌کنندگان مستقل در پایان صحبت‌هایش هشدار داد که اگر مسوولان مربوطه اعم از سینمایی و غیرسینمایی برای جلوگیری از سرقت محصولات فرهنگی سرعت عمل نداشته باشند و جلوی سارقان نایستند، تهیه‌کنندگان و اهالی سینما خودشان وارد عمل شده و با برگزاری اجتماع به چنین غارت‌هایی اعتراض کنند تا جلوی چنین ناهنجاری در سینما گرفته شود.
عده‌ای به حرام خوری عادت کرده‌اند
مهدی صباغ‌زاده معتقد است، انتشار غیرقانونی نسخه باکیفیت فیلم‌ها یا از طریق خود تهیه‌کننده فیلم‌ها صورت می‌گیرد یا لابراتور یا هاردی که فیلم در آن ذخیره شده است. به اعتقاد او در صورت سهل‌انگاری حتی یک نفر در نگهداری فیلم به انتشار غیرقانونی آن منجر می‌شود و همین انتشار غیرقانونی فیلم تاثیرات نامطلوبی بر سینما و اهالی آن می‌گذارد.
او می‌گوید: "متاسفانه بحث قاچاق فیلم‌ها در سینما رواج پیدا کرده و کسانی هم که به این شغل دزدی روی می‌آورند، به حرام خوری عادت کرده‌اند." از نظر صباغ‌زاده پلیس و نیروی انتظامی باید جلوی چنین ناهنجاری در سینما را بگیرد و از نظر او این توانایی در نیروی انتظامی و سازمان امنیت کاملا وجود دارد: "حوادث اخیر در کشور نشان داده که توانایی مقابله با سارقان محصولات فرهنگی در نیروی انتظامی به بهترین شکل وجود دارد و آنها باید نسبت به این مشکل در سینما واکنش جدی نشان دهند."
علی سرتیپی می‌گوید چند سالی بود که از قاچاق فیلم در سینما خبری نبود و اهالی سینما از این مشکل در امان بودند و نفس راحتی می‌کشیدند اما دوباره سرقت محصولات فرهنگی به یکی از اساسی‌ترین مشکلات سینما تبدیل شده و در صدر معضلات قرار گرفته است. او هم با اشاره به این نکته که صاحبان فیلم خودشان باید از محصولات‌شان صیانت کنند، به پیامدهای سرقت فیلم اشاره کرد که باعث سلب امنیت روانی اهالی سینما شده و سبب فرار سرمایه‌گذاران می‌شود. سرتیپی از نیروی انتظامی خواست که به صورت جدی سرنخ‌ها را پیدا کرده و مانع غارت زحمات و تلاش اهالی سینما در سطح گسترده شوند.
وضعیت همین آش و همین کاسه خواهد بود
خسرو معصومی از منظر دیگر به این قضیه نگاه می‌کند و می‌گوید: "تا زمانی که در وزارت ارشاد عزم جدی برای از بین بردن قاچاق محصولات فرهنگی وجود نداشته باشد و نیروی انتظامی هم قاطع با سودجویان برخورد نکند وضعیت همین آش و همین کاسه خواهد بود و تفاوتی نسبت به قبل نخواهیم کرد." از نظر او در سال‌های گذشته تلاش‌هایی برای از بین بردن انتشار غیرقانونی فیلم‌ها صورت گرفته و مسوولان برای حمایت وعده‌هایی داده بودند اما دقیقا برعکس گفته‌های آنها رفتار شد، چراکه کپی فیلم‌ها کنار خیابان دیده می‌شود. به اعتقاد معصومی، چند سال قبل در جهت وعده‌های مسوولان معضل قاچاق فیلم‌ها تاحدودی حل شده بود، اما چون وضعیت به ثبات نرسیده دوباره به حالت اول برگشته و فیلم‌ها با هجوم سودجویان و غارتگران مواجه می‌شوند: "واقعا ترسناک است که فیلم روی پرده است؛ نسخه غیرقانونی آن انتشار می‌یابد و جلوی آن را هم نمی‌توان گرفت."
از نظر او برای از بین بردن این مشکل کار خاصی نمی‌توان کرد، مگر خود وزارت ارشاد وارد عمل شود و نیروی انتظامی هم همکاری کند. کارگردان فیلم در خلال صحبتش به موضوع دیگری هم اشاره می‌کند: "از وقتی در رسانه‌های تصویری بسته شد مشکلات عرضه فیلم در شبکه‌های خانگی بیشتر شده؛ بخش خصوصی در این زمینه به مافیا تبدیل شده و دیگر عملا رقابتی برای خرید محصولات فرهنگی وجود ندارد و فیلم‌ها برای ورود به شبکه‌های خانگی با قیمت‌های غیرمنطقی مواجه می‌شوند."
هیچ فیلمسازی از انتشار غیرقانونی فیلمش خوشحال نیست
منوچهر هادی کارگردان فیلم "رحمان 1400" در پاسخ به این پرسش ما که آیا به نظر شما وزارت ارشاد مسوولیت خود را در برابر صیانت از فیلم‌ها به درستی انجام می‌دهد یا خیر؟ می‌گوید: معلوم است که انجام نمی‌دهد که اگر وظیفه‌شان را به خوبی انجام می‌دادند ما شاهد گستردگی قاچاق فیلم‌ها در سینما نبودیم. در فاصله یک روز فیلم رحمان 1400 را از تمام پرده سالن‌های سینمای سراسر کشور پایین کشیدند مگر می‌شود که نتوانند جلوی قاچاق فیلم‌ها را بگیرند؟ مگر می‌شود نتوانند جلوی لیدر‌هایی که فیلم‌ها را در فضای مجازی قاچاق می‌کنند، نگیرند؟
او به صحبت‌هایش ادامه می‌دهد: "وقتی نسخه غیرقانونی فیلمی در فضای مجازی منتشر می‌شود مسوولان سینما باید جلسه فوری تشکیل داده و فیلم مربوطه را بلافاصله به شبکه خانگی بفرستند تا جلوی غارت سرمایه‌ها گرفته شود. از نظر این کارگردان، فاصله اکران با انتشار فیلم در شبکه نمایش خانگی نباید زیاد شود که خود این فاصله طولانی‌مدت باعث می‌شود نسخه غیرقانونی آن به بیرون درز کند.
هادی در ادامه صحبتش به نکته مهمی اشاره می‌کند: "وقتی فیلمی تولید می‌شود یک نسخه آن برای صداگذاری فرستاده می‌شود، یک نسخه هم برای دفتر جشنواره، نسخه دیگر فیلم به تلویزیون برای دریافت تیزر فرستاده می‌شود، یک نسخه دیگر هم به شورای پروانه نمایش. خب در این مسیر طبیعی است اگر نظارتی وجود نداشته باشد فیلم به راحتی دست به دست می‌شود و ممکن است سر از بازار قاچاق در آورد، بنابراین خود عوامل فیلم هم باید در نگهداری فیلم‌شان مراقبت لازم کنند." هادی درباره شائبه‌هایی مبنی بر اینکه ممکن است سازندگان خودشان نسخه غیرقانونی فیلم‌شان را منتشر کنند، می‌گوید: "هیچ فیلمساز و تهیه‌کننده و سرمایه‌گذاری حاضر نیست سرمایه فیلم خود را مفت و مجانی در اختیار دیگران قرار داده و آن را نابود کند."
چه کسی پاسخگوی سرمایه فیلم‌هاست؟
اما روز سه‌شنبه سیدمحمدمهدی طباطبایی‌نژاد معاون نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی و دبیرکل ستاد صیانت و مبارزه با تکثیر و عرضه غیرمجاز آثار سینمایی، درباره انتشار نسخه باکیفیت و ممیزی‌نشده فیلم سینمایی "خانه پدری" به کارگردانی کیانوش عیاری در فضای مجازی گفته که درباره این موضوع باید کسانی که فیلم را در اختیار داشته‌اند، پاسخ بدهند: "ما پیگیری حقوقی و قضایی می‌کنیم و در ستاد صیانت هم در پی این هستیم که بدانیم فیلم از کدام منشا قاچاق شده است. ما چندی پیش متوجه این ماجرا شدیم، با پلیس فتا ارتباط گرفتیم و بخشی از پیگیری‌های قضایی را هم تاکنون انجام داده‌ایم."
دبیرکل ستاد صیانت و مبارزه با تکثیر و عرضه غیرمجاز آثار سینمایی درباره اینکه منشا قاچاق فیلم کجا می‌توانسته باشد، به مهر عنوان کرد: این نسخه تنها در اختیار تهیه‌کننده و نهاد فنی آن یعنی لابراتوار بوده است. ارشاد اساسا این نسخه را در اختیار نداشته و بنابراین فیلم یا از مجرای تهیه‌کننده یا لابراتوار قاچاق شده است. همان‌طور هم که دیده‌اید نسخه منتشرشده، نسخه کامل و بدون هیچ نشانی از سوی وزارت ارشاد است، بنابراین نه شما می‌توانستید آن را منتشر کنید، نه ما! چراکه این نسخه تنها در اختیار تهیه‌کننده و لابراتوار بوده است. این مدیر سازمان سینمایی ادامه داد: البته من علوم غیبیه ندارم که مستقیم بگویم چه کسی این کار را انجام داده است، نمی‌خواهم کسی را متهم کنم اما مسیر دیگری برای انتشار این نسخه وجود نداشته است. این را هم باید عنوان کنم که فیلم سینمایی "رحمان ۱۴۰۰" دقیقا به همین روش قاچاق شده بود.
طباطبایی‌نژاد در پایان اظهار کرد: ما به‌طور کلی در ستاد صیانت و مبارزه با تکثیر و عرضه غیرمجاز آثار سینمایی اولین قدمی که برمی‌داریم این است که از همکاران‌مان در نیروی انتظامی بخواهیم از ادامه پخش فیلم جلوگیری کنند، در دومین گام هم باید شکایت خودمان را تنظیم کنیم. جمع‌آوری این اثر هم به صورت فیزیکال و دیجیتال صورت خواهد گرفت.
حال با صحبت‌های طباطبایی‌نژاد این پرسش به وجود می‌آید که باوجود تلاش‌های صورت گرفته پس چرا تاکنون جلوی این مشکل گرفته نشده و سلسله‌وار فیلم‌ها در فضای مجازی قاچاق می‌شوند؟
