امین حیایی از من کوچکتر است ولی قبول کردم مادرش شوم/ مردهای ما بد نیستند بلکه بلد نیستند!
ژاله صامتی از طوبای زیرپوست شهر، طاووس درخونگاه و مادرانگی‌های دگرگون‌شده می‌گوید.
ایران آرت: اگر طوبی سمبل مادران رنج‌کشیده و صبور دهه70 باشد، طاووس همان شمایل را برای دهه60 به تصویر کشیده‌است. طاووس هزار‌رنگ از درد دارد و او را باید در "درخونگاه" ستایش کرد. ژاله صامتی بازیگر نقش طاووس در فیلم سیاوش اسعدی نامزد دریافت سیمرغ بهترین بازیگر زن از جشنواره سی‌و‌هفتم فیلم فجر بود اما دستش به شاخسار این آرزو نرسید؛ درست مانند مادران پر از درد آن روزها که حسرت و اشک، وجه اشتراک عموم‌شان بود.
ژاله صامتی در گفت‌وگو با همشهری از طوبای زیرپوست شهر، طاووس درخونگاه و البته مادرانگی‌های دگرگون‌شده می‌گوید.
طوبای زیرپوست شهر با بازی گلاب آدینه از نظر شما چقدر ادامه زندگی طاووس درخونگاه است؟
طاووس در ذات نقش شبیه طوبی نیست اما اگر شباهتی به چشم می‌آید به‌دلیل این است که مادرهای آن دهه خیلی شبیه هم بودند. این زن‌ها بی‌نهایت مانند یکدیگر بودند و اصلا روزی که بنا شد نقش طاووس را بازی کنم به سیاوش اسعدی گفتم حواسمان باشد که طاووس پیر نیست بلکه مثل تمام مادران آن سال‌ها خسته است. مادرهای 40 و 50ساله دهه60 و 70 آنقدر درهم شکسته بودند که به وضوح مشخص است آنها به مادرهای امروز با همان سن و سال هیچ شباهتی نداشتند. آنها سختی‌های بسیاری را تحمل می‌کردند و به قولی بلاکش بودند.
موافقید که در آن سال‌ها، مادرانگی‌ها هم بسیار شبیه هم بود؟
بله، طاووس‌ها و طوبی‌ها در ادامه هم بودند، چون در آن سال‌های بعد از جنگ و گرفتاری‌های بسیار خانواده‌ها، مادران بسیار تلاش می‌کردند و البته کمتر هم به‌حساب می‌آمدند. آن سال‌ها انگار از هر 10زن 9تا این شکلی بودند و مثل الان نیست که از 10مادر 9تایشان عافیت‌طلب باشند.
با این حرف، فمینیست‌ها را با خودتان درمی‌اندازید.
من فمینیست نیستم و از مردها و زن‌ها به یک اندازه دفاع می‌کنم. درواقع خودم را چه به‌عنوان یک شخص در جامعه و چه به‌عنوان یک بازیگر، واقع‌بین می‌دانم. من معتقدم مردها و زن‌ها در بروز مشکلات جامعه به یک اندازه مقصرند. اگر مردهای ما بلد نیستند کاری انجام دهند دلیلش این است که زن‌های ما ضعیف بوده‌اند. من در یکی از تئاترهای اخیر خودم به نام "محبوبه‌ها" هم این را نشان دادم که مردهای ما بد نیستند بلکه بلد نیستند. مشکل تربیتی آنها به گردن مادرهاست. حساب مردهایی که باهوش بودند و نخواستند اشتباهات پدران‌شان را تکرار کنند جدا کنید ولی بقیه در معرض چه تربیت درست و مفیدی از سوی مادرها بودند که الان می‌گوییم خوب بار نیامده‌اند؟
و با همه این تفاسیر چطور راضی شدید نقش طاووس را به‌عنوان مادری منفعل ولی مهربان بازی کنید؟
راستش از همان اول پیشنهاد این نقش را جدی نگرفتم چون امین حیایی از من بزرگ‌تر است و نمی‌خواستم نقش مادر او را بازی کنم. من در فیلم تلویزیونی "دماغ" به کارگردانی فرزاد مؤتمن هم نقش مادر سهیلا گلستانی را بازی کردم که چند سال از من کوچکتر بود و راستش با اینکه تجربه خوبی هم بود اما خیلی‌ها به من انتقاد کردند که نباید این نقش را قبول می‌کردی. وقتی سیاوش اسعدی برای درخونگاه با من تماس گرفت گفتم این کار را انجام نمی‌دهم. اردیبهشت سال96 بود و من برای چندماهی عازم خارج از کشور بودم. مهر‌ماه که برگشتم دوباره تماس گرفتند و گفتند همه نقش‌ها انتخاب شده و فقط طاووس نداریم. من همان روز فیلمنامه را گرفتم و خواندم. جالب اینکه در همان روز هم خیلی اتفاقی در یکی از شبکه‌ها فیلم جیب‌بر خیابان‌جنوبی را دیدم و از آن بدم نیامد. به اسعدی گفتم سر تمرین می‌آیم ولی قرارداد نمی‌نویسم تا شرایط را بسنجم.
تا قبل از نخستین جلسه تمرین هم چند‌بار به اسعدی گفتم حیایی و من به‌عنوان پسر و مادر جور درنمی‌آییم اما بعد از نخستین جلسه تمرین قبول کردم که طاووس درخونگاه باشم.
و از این نقش راضی هستید؟
خیلی دوستش دارم. در همه این روزهای اکران هم همواره واکنش‌های مثبت گرفته‌ام. خیلی‌ها می‌گویند طاووس شبیه مادر، خواهر، مادربزرگ، خاله و یا عمه خودشان است و من می‌دانم که این نقش عصاره همه مادران آن روزهاست و به همین دلیل برای خیلی از آنها که فیلم را می‌بینند باورپذیر است.
مهم‌ترین تجربه درخونگاه برای ژاله صامتی چه بود؟
گروه 2ماه در قزوین کار می‌کرد و من در آن مدت بعد از فیلمبرداری به اتاق خودم می‌آمدم و ساعت‌ها لبه تخت می‌نشستم و به زن‌های آن سال‌های زندگی و پیرامونم فکر می‌کردم. طاووس برای من ترکیبی از همه زنان آن روزهای عجیب دهه60 بود. با خودم فکر می‌کردم آن سبک زندگی سبب شد نسل ما که آن روزها نوجوان بود اینقدر قوی و مسئولیت‌پذیر بار بیاید. ما حتی از نداشته‌هایمان هم درست استفاده می‌کردیم. حتی کتاب و مجله نایاب را هم دست‌به‌دست می‌خواندیم و خلاصه خودمان و مادران‌مان عجیب و غریب بودیم.
درخونگاه در گیشه چوب تلخی‌هایش را می‌خورد.
بله، ولی من به مردم حق می‌دهم که مطرب ببینند. اصلا خودم هم در تگزاس بازی می‌کنم که مردم بخندند. شرایط مردم این روزها شرایط خوبی نیست.
این روزهای زندگی کاری شما چطور می‌گذرد؟
مشغول بازی در سریال "زیرخاکی" جلیل سامان هستم که به گمانم مخاطبان را غافلگیر می‌کند. ضمنا در 2فیلم نقش 2مادر کاملا متفاوت را بازی کرده‌ام که البته نمی‌دانم به جشنواره می‌رسند یا نه. در "سرکشی" محمدهادی کریمی و "اولین شب 18سالگی" حامد تهرانی نقش مادرانی را ایفا کرده‌ام که یکی بسیار سنتی و دیگری بسیار عجیب است.
سلام بی غروب باشی زیبا حرف زدین واقعا دهه شصت ومردانگی هایش و رزمندگانش دیگر تکرار نخواهد شد...