گفت‌وگو با رین تاکاناشی، بازیگر فیلم «مثل یک عاشق»: محبوب‌ترین کارگردان من، کیارستمی است
رین تاکاناشی، یکی از بازیگران فیلم «مثل یک عاشق» اثر عباس کیارستمی فقید است. او در این گفت و گو می‌گوید: یکی از ویژگی‌های مهم کیارستمی در فیلمسازی این است که دنبال اجرای نقش و تیپ‌سازی نیست، بلکه در کارگردانی به درون و روحیات بازیگر نگاه می‌کند.
ایران آرت: عباس کیارستمی کاشف فروتنی بود که از کشفیات پرتعدادش در عالم سینما تصویر و کلام هرگز ذوق زده نشد. کیمیاگری بود که بلد بود چطور مس را طلا کند. فیلم‌هایش هر کدام کشف دوباره سینما بود. فیلمسازی، نزد او، قواعد مخصوص خود را داشت. برای فیلم‌هایش نه ماکتی می‌ساخت، نه دنبال بازیگر می‌رفت، ماجرای ساخت «مثل یک عاشق» هم چیزی غیر از این نبود. فیلمی که بازگشت کیارستمی است به ارزش‌های فراموش شده سینما. ژان کلود کری‌یر این فیلم را «خانه‌دوست» دیگر دانسته و ژیل ژاکوب برای وصف پایان‌بندی‌اش از کلمه «جادو» استفاده کرده. فیلم البته موافقان و مخالفان خود را دارد. زمانی که تصمیم به گفت‌وگو با بازیگران فیلم‌های کیارستمی گرفتیم، فهرست بلندبالایی در دستمان بود. زمان اندک و دشواری هماهنگی در تعطیلات سال جدید میلادی، ما را کمی از مقصودمان دور کرد؛با این حال موفق شدیم با «رین تاکاناشی»، یکی از بازیگران اصلی این فیلم گفت‌وگو کنیم. ابتدا با هماهنگی آژانس stardust promotion و به درخواست این آژانس سوال‌ها را به زبان ژاپنی برای تاکاناشی فرستادیم و او هم به فاصله چند هفته بعد پاسخ سوال‌ها را – البته نه همه‌شان – داد. خود را قدردان خانم ریکا اوماگاری، رایزن فرهنگی سفارت ژاپن در تهران می‌دانیم که در برگرداندن متن ژاپنی جواب‌ها به فارسی و البته انجام مکاتبات با رین تاکاناشی ما را یاری کرد
مثل «یک عاشق» اولین تجربه کیارستمی از فیلمسازی در ژاپن با بازیگرانی کاملا ژاپنی بود. کیارستمی فیلم‌ساز را چگونه دیدید؟ و همین‌طور کیارستمی را در عرصه‌ای غیر فیلمسازی؟
یکی از ویژگی‌های مهم کیارستمی در فیلمسازی این است که دنبال اجرای نقش و تیپ‌سازی نیست، بلکه در کارگردانی به درون و روحیات بازیگر نگاه می‌کند. پرداخت یک پرسوناژ را با تبحر هر چه تمام‌تر به انجام می‌رساند و از این نظر راهنمای خوبی برای بازیگرانش است. با این حال او در فیلمسازی به همه چیز دقت داشت؛ از دکور گرفته تا نورپردازی و حرکات بازیگران، همه اینها به کنار، کیارستمی شخصیتی کاریزماتیک داشت و شوخ طبع و رفتارش همیشه محبت‌آمیز بود.
باید کار با کیارستمی در «مثل یک عاشق» سخت بوده باشد.
خیلی ساده بگویم آقای کیارستمی برای ما محبوب‌ترین کارگردان هستند و برای من فیلم «مثل یک عاشق» حکم یک گنجینه را داشت. در این همکاری درس‌های زیادی از ایشان یاد گرفتم.
کیارستمی فیلمسازی است از جغرافیا، فرهنگ و زبانی خاص. فیلم‌هایش هم نشانه‌های مخصوص خودش را دارد. در این همکاری کاراکتر ایرانی او بیشتر برجستگی داشت یا کاراکتر جهانی‌اش؟
در این فیلم من تنها آقای کیارستمی و خانم شهره را که مترجم بودند می‌شناختم. تا قبل از این همکاری با روحیات و خلقیات مردم ایران خیلی آشنا نبودم. اما از بودن کنار هر دو آنها فاصله‌ای احساس نکردم و آنها را آدم‌هایی گرم و با احساس یافتم.
«مثل یک عاشق» فیلم‌نامه‌ای نداشت. بازی در فیلمی بدون فیلم‌نامه آن هم از کارگردانی مانند کیارستمی، چه تفاوتی با بازی در فیلم‌های دیگر داشت؟
در فیلم‌های امروز ژاپنی، فیلم‌سازان اغلب به دنبال شخصیت‌پردازی و نقش قوی هستند و به نوعی نقش را مهم می‌دانند ولی کارگردانی کیارستمی بسیار متفاوت بود، برای مثال توضیحی به بازیگر مبنی بر اینکه چطور بازی کند نمی‌داد و اجازه می‌داد تا بایگر شخصیت فیلم را در خود احساس کند. از این نظر من مدام احساسات خودم را کنترل می‌کردم تا به پرسوناژ اصلی نزدیک و نزدیک‌تر شوم.
کیارستمی اعتقادی به میزانس ندارد و در عوض به کار با دورین روی دست اعتقاد دارد...
دقیقا. ما باید خودمان می‌بودیم. کیارستمی نمی‌خواست پرسوناژ ساختگی خلق کند. برای همین کارکردن با بازیگری مثل من برای او خوب بود؛ چون من بلد نیستم آن قدر خوب بازی کنم.
خاطره‌ای از کیارستمی دارید که جایی نقل نکرده باشید؟
خاطرات بسیار زیادی از او دارم. حرف‌های عباس کیارستمی را خوب در خاطر دارم. ولی هر چه زمان می‌گذرد تفسیر حرف‌هایش را متوجه نمی‌شوم، آرزو داشتم که یک روز دوباره عباس کیارستمی را می‌دیدم و با او صحبت می‌کردم، اما به این آرزو نرسیدم. دلم برایش تنگ شده.
زمان در گذشت او شما توییت کرده بودید که روح عباس کیارستمی در آرامش باد. تا قبل از آن هیچ گاه فکر می‌کردید به این سرعت او از بین ما برود؟
خبر داشتم حالشان خوب نیست. اما باور داشتم حالشان بهتر می‌شود. درگذشت آقای کیارستمی برای سینما زیانی بزرگ و اتفاقی تلخ بود. ولی بیشتر از آن، شخصا به دلیل از دست دادن ایشان غم بزرگی در سینه دارم.
دوست دارید در فیلمی از یک کارگردان ایرانی بازی کنید؟ اگر بله، چه کسی؟
بله. اصغر فرهادی را دوست دارم. البته سبک کارهای آقای فرهادی با کارهای آقای کیارستمی متفاوت است، ولی من به سینمای فرهادی هم علاقه‌مند هستم و دوست دارم در فیلم‌های ایشان هم بازی کنم.
چه صحبتی برای پایان این گفت‌وگو دارید؟
افتخار می‌کنم که با آقای کیارستمی در یک فیلم همکاری کردم و با این افتخار از این به بعد تلاش خواهم کرد یک بازیگر زن فعال در سینما باقی بمانم.
پرویز براتی/شرق
