هنرمندان محیط زیست را چگونه می‌بینند/ وحید ملک: برای «آرت سنتر» وظیفه‌ای اجتماعی در نظر گرفته‌ایم
این روزها جمعی از هنرمندان در آرت سنتر دیدگاه خود از کویر ایران در نمایشگاهی زیست محیطی با عنوان جان کویر به نمایش گذاشته‌اند.
ایران آرت: نمایشگاه "جان کویر" که حاصل سفر سه روزه هنرمندان عرصه هنرهای تجسمی به منطقه خارتوران سمنان و تماشای این زیست بوم و گونه‌های جانوری آن است از 13 مرداد در آرت سنتر (باغ) افتتاح شد. سومین پروژه فرهنگی هنری "جان زمین" با حمایت سازمان محیط‌زیست سمنان و محوریت حفاظت از محیط زیست با هدف تقویت جایگاه طبیعت در عرصه هنر، پیوند هنرمند با طبیعت و شناخت گونه‌های جانوری شهریور ماه 95 برگزار شد.
در نمایشگاه "جان کویر" 27 هنرمند حضور دارند که جدای از مدیای نقاشی و مجسمه، اجرای پرفورمنس و یک پروژه "آئدیو آرت" نیز در آن اجرا میشود. 25 اثر این نمایشگاه در حقیقت از میان آثار متعددی انتخاب شده است و برخی از هنرمندان 2 اثر برای این نمایشگاه ارائه کرده بودند که به دلیل محدودیت فضا از هر کدام یک اثر ارائه شده است.
بیشتر هنرمندانی که آثارشان در این نمایشگاه ارائه شده افرادی هستند که در سفر به خارتوران با گروه جان زمین همراه بودند و عده‌ای دیگر از هنرمندان به دلیل انصراف برخی هنرمندان از سفر در ادامه پروژه با این گروه همراه شده‌اند.
هنرمند به محیط زیستش حساس است
جمشید مرادیان یکی از هنرمندان حاضر در این نمایشگاه به هنرآنلاین گفت: از مدت‌ها پیش آثار و روند کاری من وجهی محیط زیستی به خودش گرفت؛ از زمانی که من تصمیم گرفتم درخت‌های خشک شده را بدل به مجسمه کنم. این اقدام من گوشزدی بود مبنی بر این که اگر درختی خشک شد، اجازه ندهید که این درخت را کسی قطع کند و من از آن اثری را خلق کردم که قابل توجه باشد.
او ادامه داد: زمانی که ملتی احساس کند محیط زیستش به خطر افتاده است، تلاش می‌کند تا به نوعی این مسئله را برای خود به فهم در بیاورد. کار هنرمند هم تمرین نوعی هشدار دادن درباره محیط زیست و به رخ کشیدن معضلاتی است که گریبان ساکنان عمده کره زمین را گرفته است.
این هنرمند مجسمه‌ساز گفت: من با این سوال که چطور میشود هنرمند باشم و نسبت به محیط زیست حساس نباشم؟ به این پروژه داخل شدم. البته من در سفر هنرمندان به منطقه توران این عزیزان را همراهی نکرده بودم اما زمانی که پیشنهاد همکاری گرفتم، فیلم‌های بسیاری را از خانم محیطیان دریافت کردم و دیدم تا بتوانم درکی از فضاها به دست بیاورم.
مرادیان گفت: من در کنار فضاهایی اسطوره‌ای که در آثارم به نمایش در می‌آورم، سعی داشتم به نوعی انقراض یوزپلنگ ایرانی را هم انعکاس بدهم و از این بابت اثرم در این مسیر خلق شد.
حس غربت در زندگی صنعتی نهفته است
طاهره صمدی طاری هنرمند نقاش به عنوان یکی از حاضران در این سفر که اثرش در این نمایشگاه به نمایش در آمده به هنرآنلاین گفت: در ابتدا این منطقه به لحاظ نامناسب بودن شرایط آب و هوایی‌اش برای من به شدت سخت بود و علیرغم همه هیجان‌هایی که در خود انباشته بودم به نوعی سختی‌ها و دشواری‌های زندگی و سفر به آن منطقه برایم نمود داشت.
او با بیان این که من تا به حال تجربه چنین سفری را نداشتم افزود: قرار بود با الهامی که من از شرایط و موقعیت‌هایی که در آن حضور پیدا کردم اثری را خلق کنم که به نظرم بسیار با فضای کارهای خودم متفاوت می آمد.
این نقاش با بیان این که این منطقه به شدت بکر و خالی از حیات بود گفت: آثار پیش از این‌ام به شدت برگرفته از فضای جامعه صنعتی و شهری است. من در این سفر تضاد بین این دو مدل از زندگی را حس کردم و جدایی از فضای شهری برایم در نگاه اول غیرقابل تصور بود.
صمدی طاری ادامه داد: هر چند این سفر به نظر کوتاه می‌آمد و نمی‌توان در طی دو سه روز الهام‌های مدنظر را از پیرامون دریافت و یا در خود ایجاد کنم اما جرقه‌هایی برای من زده شد که دید کلی نسبت به فضا و محیط پیدا کردم.
وی با بیان این که این سفر برای من بیشتر شبیه یک شوک آنی بود عنوان کرد: وقتی هنرمند در برخورد مستقیم با سوژه قرار می‌گیرد تاثیراتش به طور حتم با دیدن تصویر و فیلم بسیار متفاوت است. بعد از بازگشت از این سفر ایده‌های کلی در ذهنم وجود داشت که باید در مرحله اجرا به بسط و گسترش آن فکر می‌کردم و جستجو و پژوهش به عنوان یک عنصر مهم در خلق این آثار را مد نظر قرار دادم.
صمدی طاری گفت: از آن جایی که بسیاری از جزئیات کویر را نتوانستم به درستی رصد کنم در این مدت تصاویر بیشتری از این منطقه را تماشا کردم. برای من که همیشه شهر، انسان بی‌هویت، تکنولوژی و سرعت مطرح بوده و هیچ‌گاه به طبیعت بکر و گونه‌های جانوری آن فکر نکرده‌ام و حتی دغدغه‌های انسان روستایی هم برایم معنا و مفهومی نداشته این پروسه علیرغم همه تناقض‌هایش به شدت هیجان‌انگیز بود.
این هنرمند نقاش گفت: من سعی کرده‌ام که هیچ‌گاه کارهایم به سمت بومی شدن نرود و همیشه با مفهوم‌های وسیع‌تری سر و کار داشتم که به همه کشورها و زندگی انسان مربوط بوده است؛ برای من خوشایند است که صدای بوق بشنوم و علیرغم همه سختی‌ها و آلودگی‌هایی که فضای صنعتی با خود دارد اما باز زندگی جریان دارد.
صمدی طاری با بیان این که در بیابان انگار زمان متوقف شده بود گفت: زندگی در شهر و همراه با تکنولوژی ثانیه به ثانیه‌اش همراه با اتفاق است به گونه‌ای که فرد این گذر زمان را متوجه نمی‌شود.اما زمانی که از فضای شهری خارج شدم و به جایی رسیدم که فقط ریگ زار و شن زار بود و حیوانات در یک پهنه وسیع بی آب زیر آفتاب داغ سرگردان بودند به شدت فضا برایم غریب به نظر آمد اما کم کم متوجه این مسئله شدم که ما همیشه با طبیعت همراه بودیم.انسان های اولیه همواره با طبیعت همراه بودند و این ساخت و ساز و زندگی صنعتی است که به نوعی برای ما غریب است.
او اظهار داشت:در حقیقت من به این نقطه رسیدم که متوجه شدم احساس غربت در همین زندگی صنعتی نهفته شده است و ما از طبیعت خود فاصله گرفته‌ایم. من سعی کردم که این پارادوکس را در اثرم به تصویر بکشم و با آوردن المانی از طبیعت در فضای کارهای خودم این پارادوکس را به تصویر کشیدم.
برای آرت سنتر وظیفه ای اجتماعی در نظر گرفته ایم
وحید ملک مدیر مجموعه گالری‌های آرت سنتر که فضای گالری خود را در اختیار نمایشگاه این پروژه قرار داده به هنرآنلاین گفت: هرچند ما در آرت سنتر رویکردمان بر برگزاری نمایشگاه و بزرگ‌داشت نسل اول هنرمندان ایران متمرکز است و معمولا نمایشگاه‌هایی را برگزار می‌کنیم که خودمان کیوریت کرده باشیم؛ اما معدود نمایشگاه‌هایی هست که برای آرت سنتر جنبه حمایتی دارد و البته نمایشگاه "جان کویر" هم از این دست است.
او ادامه داد: این نمایشگاه‌ها معمولا ماهیتی اجتماعی و یا زیست محیطی دارند و ما نیز برای آرت سنتر وظیفه‌ای اجتماعی در نظر گرفته‌ایم که در خلال حمایت از این نمایشگاه‌ها صورت می‌گیرد.
مدیر آرت سنتر گفت: ما سعی داریم در طول هر سال و به فاصله هر دو فصل این نمایشگاه‌ها را داشته باشیم. نمونه دیگر از این رویدادها، نمایشگاه "نقش مهر" بود که سال گذشته برگزار شد و در آن ماهیت آموزشی وجود داشت.
ملک گفت: زمانی که ما متوجه شدیم هنرمندان تجسمی از یک اتفاق محیط زیستی حمایت کرده و در آن مشارکت کرده‌اند، تصمیم گرفتیم که فضا را در اختیار آنها قرار دهیم و خوشبختانه این اتفاق به خوبی افتاد.
او اظهار داشت: "جان کویر"در حقیقت نمایشگاه حاضر و آماده‌ای بود که ما در برنامه‌ریزی و کیوریت کردن آن دخالتی نداشتیم و تنها به دلیل این که فضای آرت سنتر را برای این نمایشگاه مناسب دیده بودند، طی تفاهماتی با خانم محیطیان این رویداد در آرت سنتر برگزار شده است.
لازم به یادآوری است پوستر و طراحی جلد کتاب این نمایشگاه را بهزاد شیشه‌گران انجام داده است. هم چنین مستند پروژه "جان کویر" نیز با حمایت انتشارات نگاه و به کارگردانی محمد حمزه‌ایی (مستند ساز) ساخته شده بود که در افتتاحیه این نمایشگاه اکران شد. کتاب این نمایشگاه توسط موزه هنرهای معاصر در 54 صفحه با مقدمه‌ای از آقایان خسرو سینایی و مرتضی گودرزی دیباج منتشر و در آن اطلاعاتی از منطقه توران ارائه شده است تا مخاطبان بتوانند با این منطقه و گونه‌های جانوری آن آشنا شوند و نسبت به خطرات زیست محیطی که این مناطق و جانوران را تهدید می‌کنند شرکت کنند.
سومین پروژه فرهنگی هنری "جان زمین" با حمایت سازمان محیط‌زیست سمنان و محوریت حفاظت از محیط زیست با هدف تقویت جایگاه طبیعت در عرصه هنر، پیوند هنرمند با طبیعت و شناخت گونه‌های جانوری شهریور ماه 95 برگزار شد
این سفر که توسط مینا محیطیان دبیر اجرایی گروه فرهنگی هنری "جان زمین" پایه‌ریزی شده بود با بازدید از منطقه پرور، یکی دیگر از مناطق حیات وحش حفاظت‌شده در استان سمنان آغاز شد و هنرمندان حاضر در این سفر با دیدن "کل"، "قوچ" و "میش" در ارتفاعات پرور، حیات وحش این منطقه را رصد کردند. بعد از منطقه پرور، هنرمندان در منطقه توران قلب حیات وحش ایران (بزرگترین پارک ملی ثبت شده با وسعت ١/٤٤٧ هزار هکتار) حضور یافتند تا جانوران را در این منطقه مشاهده کنند.
پس از این هنرمندان با ماشین‌های گشت منطقه و با همراهی محیط‌بان‌ها و علی اکبر قربانلو رییس منطقه توران برای بازدید و گشت‌زنی به منطقه رفتند. در این منطقه که به شدت خشک و بیابانی و بی‌آب است گونه‌های جانوری از جمله "گور ایرانی"، "کاراکال"، "جبیر"، "زاغ بور" پرنده بومی ایرانی، "هوبره"، "تیهو"، "مار"، "جغد" و "کبک" مشاهده شد که نیم بیشتری از این حیوانات در معرض انقراض هستند.
در ادامه این سفر هنری_ محیط زیستی همایشی در خصوص حیات وحش توران با حضور کارشناسان حیات وحش و مشاهده فیلم و عکس و شناخت گونه‌های جانوری و آسیب‌های مختلفی که به این منطقه وارد شده است، برگزار شد. بی‌آبی، از بین رفتن گونه‌های گیاهی مورد استفاده جانوران، بیابان‌زدایی، تغذیه دام در فصل‌های مختلف و از همه مهمتر شکار غیرقانونی در این منطقه از مهم‌ترین آسیب‌های محیط زیستی این منطقه است. آسیب‌هایی که گور ایرانی، یوز پلنگ و زاغ بور را در خطر جدی انقراض قرار داده است.
هنرمندان در آخرین روز این سفر که با حمایت سازمان محیط‌زیست سمنان ممکن شد، به روستاهای دلبر، قلعه بالا و رضا آباد در منطقه خارتوران رفتند و با مشاهده نوع زندگی آنها و امرار معاش آنها از طریق پرورش دام و صنایع دستی و استفاده از سیاه چادرهایی برای سکونت یکی دیگر از زیبای‌های این مناطق خشک را نظاره کردند.
نمایشگاه پروژه هنری_محیط زیستی "جان کویر" جمعه 13 مردادماه در آرت سنتر(باغ) افتتاح شد و در این نمایشگاه آثاری از علی اتحاد، سعید احمد‌زاده، مهدی احمدی، امیر اصغرزاده، فریدون امیدی، علیرضا امیرحاجبی، مهناز پسیخانی، نیکو ترخانی، جمشید حقیقت‌شناس، محمد حمزه‌ای، بهروز دارش، کامبیز درم‌بخش، لیلا رفاهی، گیزلا وارگا سینایی، نسرین شاپوری آذر، بهزاد شیشه‌گران، طاهره صمدی، قدرت‌الله عاقلی، کیوان عسگری، فرشاد فرشته حکمت، بهنام کامرانی، مرتضی گودرزی (دیباج)، حسین محجوبی، جمشید مرادیان، مانلی منوچهری و علی ندایی به نمایش درآمده است. این نمایشگاه تا 28 مرداد در فرمانیه، بلوار اندرزگو، انتهای خیابان سلیمی شمالی، شماره 147، باغ انجمن خوشنویسان برقرار است.
