رکورد شکنی خوشنویسی نستعلیق علی شیرازی/ تحلیل یک اثر

به تازگی استاد غلامحسین امیرخانی، چهره ماندگار خوشنویسی ایران به رسانه ها گفته است نستعلیق معاصر ایران را باید به قبل و بعد علی شیرازی تقسیم کرد و احتمالا در همین روند است که در ۲۲مین حراج تهران یک نستعلیق کلاسیک جلی علی شیرازی با فروش ۸۸۰ میلیون تومان تبدیل به یکی از گران ترین آثار خوشنویسی کلاسیکی شده که در عصر معاصر به فروش رسیده است.

ایران آرت: اثر خوشنویسی " افسوس که از سوختگی خام شدیم" علی شیرازی را تحلیل و بررسی می کنیم که با تکنیک مرکب و اکریلیک روی کاغذ دست ساز و در اندازه 87×51 سانتیمتر در سال ۱۳۹۶ خلق شده و شامگاه ۲۶ بهمن ۱۴۰۳ در بیست و دومین حراج تهران در هتل آزادی، یک رکورد چشمگیر به جای گذاشت.

این خوشنویسی توسط کارشناسان حراج تهران ۴۰۰ تا ۶۰۰ میلیون تومان قیمت گذاری شد که با رشدی جالب توجه، بیش از دو برابر قیمت پایه ۸۸۰ میلیون تومان چکش خورده است.

یک: 

اثر خوشنویسی علی شیرازی نمونه‌ای برجسته از تلفیق مهارت سنتی و نوآوری مدرن در خوشنویسی ایرانی است. نستعلیق جلی، کنتراست رنگی هوشمندانه، تزئینات تذهیب ظریف و ترکیب‌بندی پویا، همگی نشان‌دهنده سطح بالای تکنیک و زیبایی‌شناسی در این اثر هستند. این اثر نه تنها از نظر خوشنویسی بلکه از لحاظ مفهومی نیز تأثیرگذار بوده و حس عرفانی و عاطفی عمیقی را منتقل می‌کند.

حرکت‌های سیال، کشیده‌نویسی‌های چشم‌نواز، ترکیب های مختلف از ضخامت حروف ، همگی از مهارت خوشنویس در کنترل فرم و تعادل حروف حکایت دارند.

این تنوع ضخامت حروف ، علاوه بر افزایش خوانایی و جذابیت بصری، به خلق ریتم در ترکیب اثر کمک کرده است. ضخامت‌های متغیر سبب تمرکز بیشتر بر کلمات کلیدی شده‌اند.  

دو:

جامعه خوشنویسی ، علی شیرازی را به دو مولفه بارز متفاوت می دانند: توانایی استفاده از قلم های بزرگ و مهارت در یک ضرب نویسی با همین قلم های بزرگ. 

جمع این دو خصیصه توسط این هنرمند که در همین اثر هم متجلی ست او را از دیگر هنرمندان این وادی متمایز می کند و حتمن از جمله دلایلی ست که استاد غلامحسین امیرخانی را واداشت که آن ارزیابی تاریخی را بیان کند.

سه: 

 متن این اثر به گونه‌ای چینش شده که نگاه بیننده را در مسیر طبیعی حرکت حروف هدایت کند. این موضوع باعث ایجاد نوعی موسیقی بصری شده است.  

چهار:

رعایت فضای منفی (سفیدخوانی) در اطراف حروف باعث شده اثر از نظر بصری تعادل و جذابیت بیشتری داشته باشد.  

پنج: 

 استفاده از رنگ‌های مشکی، قهوه‌ای مایل به قرمز، طلایی و کرم باعث ایجاد هماهنگی و جلوه‌ای فاخر شده است.

در عین حال تضاد میان رنگ‌های تیره و روشن، به خوانایی و برجسته‌سازی فرم‌های خوشنویسی کمک کرده است. همچنین پس‌زمینه طلایی و تذهیب باعث افزایش عمق بصری اثر شده است. در عین حال، پس‌زمینه روشن و بافت‌دار، باعث برجسته‌شدن خطوط شده و هارمونی کاملی با رنگ‌آمیزی اثر ایجاد کرده است.  

شش:

استفاده از تذهیب سنتی نقوش اسلیمی و ختایی که با دقت بالا در اطراف متن اجرا شده‌اند، به زیبایی اثر افزوده‌اند.

حاشیه‌ها با نقوش ریز و طلایی تزئین شده‌اند که نشان‌دهنده سبک اصیل خوشنویسی ایرانی است.

تذهیب این اثر توسط استاد پیمان گلکار خلق شده است.

هفت: 

جمله نغز، طنازانه و تأویل برانگیز متن اثر :" افسوس که از سوختگی خام شدیم " برای ایرانیان آشناست؛ 

این کنایه ادبی در عین شوخ طبعی، افقی عاطفی و عرفانی را نیز نشانه می رود؛ از این رو مهم است که خوانایی کلمات، نوع چینش و حرکت‌های خط با مضمون متن همخوانی داشته باشد و احساس حرکت و جاری بودن مفاهیم را تقویت می‌کند.

سیالیت و پویایی نستعلیق کاملاً با مضمون احساسات و عواطف هماهنگ است؛ ترکیب کشیده‌های بلند و حرکات منحنی در خط، نوعی بیان احساسی و عرفانی را به نمایش می‌گذارد که با روح شعر فارسی هماهنگ است و استاد خوشنویس به خوبی از عهده این مهم برآمده است.

هشت:

آثار متعددی از استاد علی شیرازی در گنجینه های فاخر خاورمیانه و آسیا نگهداری می شود از جمله: موزه هنرهای اسلامی مالزی ،  کلکسیون محمد المر در امارات، مرکز فرهنگی سلطان العویس دبی، مجموعه حسن بن علی آل ثانی قطر، موزه هنر شارجه ، موزه دوحه، مجموعه انور قرقاش دبی، کلکسیون جمعه الماجد دبی ... گنجینه موزه بانک پاسارگاد، موزه قرآن،موزه امام علی و ...

نقاشی خط های علی شیرازی مانند خوشنویسی های کلاسیک او در بازار هنر خاورمیانه با اقبال شایان توجه روبروست و غیر از رکورد 60 هزاری دلاری در کریستیز 2012 و غیر از این کار، در نوزدهمین حراج تهران به قیمت یک میلیارد و 870 میلیون تومان (33400 دلار)، فروش های موفق جالب توجهی در بونامز لندن و دیگر حراجی ها داشت که در سایت های معتبری مانند Art Price می توان نمونه هایی از أن را دید:

https://images.app.goo.gl/KfPodCaRJG7eBnGg9